Oogst zelf je groente bij een oogsttuin

Weten wat je eet

Het maken en eten van voedsel zorgt voor ongeveer een derde (20 tot 35%) van alle klimaatbelasting. Eén van de grootste voedingstrends is dan ook al jaren ‘duurzamer eten’. Twee belangrijke manieren om dit te doen zijn zoveel mogelijk eten wat het seizoen schaft en kiezen voor producten van lokale duurzame teelt. 

Steeds meer mensen doen daarom hun boodschappen rechtstreeks bij de boer. Andersom stellen veel boeren en tuinders hun land open om te laten zien hoe en onder welke natuurvriendelijke omstandigheden hun producten groeien. En dat niet alleen: vaak kun je hier je eigen kostje komen oogsten.  

De vele voordelen van zelf oogsten

Zelf oogsten is de ultieme manier om exact te weten wat je eet en wat er met dat voedsel gebeurt voordat het op jouw bord belandt. Maar de lijst met zelfoogst-voordelen is nog veel langer: 

• Je draagt bij aan een korte voedselketen. Doordat allerlei tussenpartijen (zoals de supermarkt) overbodig worden, kunnen deze schakels ook geen broeikasgassen uitstoten. Denk aan transport.
• De boer krijgt een eerlijker loon. Risico’s en opbrengsten worden gedeeld met plukkers/oogsters die vooraf een abonnement afsluiten. Hoe dit precies werkt, leggen we verderop in dit artikel uit.  
• Veel zelfoogst-initiatieven zijn biologisch of biodynamisch. Ze telen met respect voor de natuur en verrijken de bodem en biodiversiteit. Dit wordt ook wel regeneratieve landbouw genoemd. Een mooi voorbeeld hiervan is Stichting Lenteland.
• Het schept een band met je broccoli (en andere groenten). Je leert welke groenten wanneer groeien en hoeveel tijd, aandacht en energie hierin gaat zitten. Kortom: je leert je eten (nog meer) waarderen. En dat voorkomt voedselverspilling. 
• Verser kun je je eten niet krijgen. Wat je plukt, kan tien minuten later al op je bord liggen. Je groenten gaan ook langer mee dan hun neefjes en nichtjes uit de supermarkt. 
• Het eten heeft een rijkere smaak. In dit filmpje over de pluktuin van Gelukkige Groentes bij Nijmegen zegt plukster Bregje: ‘De smaak is anders. Dat hoor ik ook vaak van mensen die komen eten, dat alles veel lekkerder en voller smaakt.’
• Zelf oogsten is een sociaal gebeuren. Tussen de groentebedden zul je andere buurtgenoten tegenkomen. Ook de boer of tuinder loop je tegen het lijf, die waarschijnlijk graag pluktips en recepten met je deelt. Vaak is er bij de tuin ook een (lunch)café of staan er picknicktafels tussen de gewassen.
• Zelf oogsten voorkomt verpakkingsmateriaal en dus (plastic) afval.

Wil je weten welke voordelen zelf oogsten heeft in cijfers, bijvoorbeeld op je fysieke en mentale gezondheid? Bekijk dan deze infographic die masterstudenten aan de Radboud Universiteit in Nijmegen maakten voor Gelukkige Groentes. De studenten deden onderzoek naar de voordelen van CSA-lidmaatschap.

10 x de leukste zelfoogstplekken 

Heb jij je kaplaarzen al aangeschoten na het lezen van deze voordelen? Dan is de volgende stap het vinden van een fijn zelfoogst-initiatief bij jou in de buurt. Op deze handige kaart van het CSA Netwerk staan alle gemeenschapsboerderijen van Nederland. Bij vele daarvan kun je zelf komen oogsten.   

En dit zijn de leukste pluk- en oogsttuinen die wij alvast voor je gevonden hebben:

• Gelukkige Groentes bij Nijmegen.  Stadsboeren Sam, Maarten en Jorian telen meer dan 60 soorten groenten, 15 soorten kruiden en 18 (eetbare) bloemensoorten in hun ecologische pluktuin.   
• De Moestuin in Utrecht. Op deze supersociale biologische tuinderij (met lunchcafé, winkel en oranjerie) leren en werken mensen met een afstand tot de arbeidsmarkt. 
• De Zelfoogsttuin in Haren. Boer Gijs heeft de koffie altijd klaarstaan en vertelt je graag meer over zijn groenten terwijl hij een plaatje draait in de kas.  
• De Nieuwe Akker in Deventer. Tuinder Jan-Jaap maakte van zijn hobby zijn werk; in zijn eentje runt hij zijn biologische zelfoogsttuin met tunnelkas. Met af en toe hulp van vrienden en leden. 
• Tuin Kansrijk in Groenekan (bij Utrecht). 'Hier kan je van de grond eten.' Aldus tuinders Jan, Evelien en Vincent. In hun biologische tuinderij kun je komen oogsten, (kruiden)theeleuten en zelfs een yogales volgen.
• Pluk! Groenten van West in Amsterdam. Biologische landbouw volgens de principes van permacultuur. Onderdeel van de Fruittuin van West, waar je ook zelf je eitjes raapt, fruit plukt en zelfgemaakte appeltaart kunt eten in het café.
• Wij Telen Groente in Haarlem. Biologische groenten in de kas en op het land. De tuinders organiseren ook iedere eerste zaterdag van de maand een biologische markt. 
• Bij Mei in Zoeterwoude. Tuinder Mariska teelt groenten, bloemen en kleinfruit. In haar kleinschalige tuinderij werkt ze op basis van natuurlijke principes en vergroot ze de biodiversiteit.
• Stadsboerin Rotterdam. Oprichter Marlen heeft als dochter van tuinders altijd al een groen hart gehad. In haar ecologische tuinderij teelt ze meer dan honderd soorten groenten, kruiden en bloemen. Van radijs tot rammenas.
• Pluk! in Den Haag. Tuincoördinator Frans voorziet je in 50+ soorten (on)Hollandse groenten, fruit en kruiden uit tuin en kas. Op hetzelfde terrein vind je o.a. een lunchroom, kinderboerderij en een heemtuin van drie hectare waar je avontuurlijk kunt wandelen.

Zit er geen oogsttuin bij jou in de buurt of is de locatie van jouw keuze vol? Je kunt ook zelf een gemeenschapstuin opzetten. Het CSA Netwerk kan je daar een handje bij helpen. Een ander idee: wildplukken in de natuur!

Hoe oogst je mee?

Het reilen en zeilen in een oogsttuin verschilt natuurlijk per locatie. Kijk voor de precieze oogstafspraken op de website van de betreffende tuin of boerderij. Over het algemeen werkt het mee mogen oogsten als volgt: 

Plukabonnement: Je sluit vooraf een plukabonnement af voor een heel seizoen. Een zogeheten oogstaandeel kost gemiddeld zo’n 300 euro per persoon (omgerekend een tientje per week). Het oogstseizoen loopt, afhankelijk van het weer, meestal van april tot november. Binnen deze pak ‘m beet dertig weken oogst je wekelijks zo’n vijf verschillende soorten verse groenten (en vaak ook kruiden, eetbare bloemen en wat fruit). De oogst kan groter uitvallen, maar ook kleiner. Dat risico deel je samen met de agrariër. 

Hoeveel en hoe vaak: De boer of tuinder geeft duidelijk aan hoeveel je mag komen oogsten en wanneer. Vaak krijg je wekelijks een oogstmail waarin staat welke gewassen die week klaar zijn om te oogsten. Of er hangt een lijst op de tuin. Uiteraard krijg je pluk- en oogstinstructies, vaak is de tuinder of een coördinator aanwezig. Bij de verschillende groentebedden staan bordjes met de soort groente erop. De meeste oogsttuinen zijn vier dagen per week geopend, sommige zelfs zeven. 

Mee moestuineren: Wroet jij graag zelf in de aarde? Op veel tuinen kun je meewerken als vrijwilliger. Zo leer je veel over moestuinieren en het is gezellig. Maar het hoeft niet. Je kunt ook alleen komen oogsten. 

Wie wil oogsten moet eerst zaaien? Niet per se!