‘Klein wonen is opeens heel groot in de media’ schreven we begin 2016. Vanuit de VS rolde de Tiny House Movement ons land binnen. Steeds meer mensen gingen op zoek naar andere woonvormen. Aanleiding voor Tessa Peters (43), destijds artistiek leider van een kunstinstelling, en Rolf van Boxmeer (45), toen nog architect in de traditionele woningbouw, om met hun ontwerpbureau Rezone te onderzoeken of vraag en aanbod op de woningmarkt nog wel matchten. Wat begon als een speelse zoektocht, biedt nu een ideale oplossing voor wie anders wil wonen.
Vanachter de tekentafel een probleem met bijbehorende oplossing schetsen, is niet aan dit duo besteed. ‘Architecten blijven vaak op papier hangen, wij wilden zoveel mogelijk mensen betrekken bij ons onderzoek.’ Met een woonexpo, een magazine, debatten, lezingen en zelfs een game onderzochten Tessa en Rolf samen met vele anderen welke woondromen er zijn. En hoe die waargemaakt kunnen worden.
Vrijer, flexibeler, socialer en duurzamer
Wat Tessa en Rolf vaak hoorden, was dat mensen vrijer, flexibeler, socialer en duurzamer willen wonen met minder financiële lasten. De traditionele woningbouw speelt hier onvoldoende op in. Rolf: ‘In Nederland lijkt de overtuiging te bestaan dat we in baksteen en beton moeten wonen, met de bijbehorende lange bouwtijd en hoge kosten. Voor veel mensen zijn die woningen niet betaalbaar.’ Bovendien zijn ze berekend op gezinnen met kinderen. Tessa: ‘Terwijl er steeds meer singles zijn, steeds meer gescheiden wordt en senioren langer thuis blijven wonen.’
Experimenteren met nieuwe woonvormen
Hoe kan wonen dan anders? Het antwoord op deze vraag onderzochten Tessa en Rolf al experimenterend en pionierend op een braakliggend stuk land van 5000 vierkante meter bij Den Bosch. Zonder vooropgezet plan bewogen ze mee met wat zich aandiende. Ze betrokken bewoners, gemeenten, woningcorporaties, bouwbedrijven, digitale werkplaatsen en andere organisaties bij hun project. Er kwamen showmodellen van tiny houses op het terrein, bewoners bouwden hun eigen circulaire woning en langzamerhand ontstond een woonlocatie: Minitopia De Rompert. Een flexibele schil rondom de stad waar mensen de vrijheid kregen hun eigen woning vorm te geven.
Kleiner en betaalbaarder wonen hoeft geen straf te zijn | Foto: John van Hamond
Flexibele woonlocaties
Het is de kern van wat Tessa en Rolf nog steeds doen met hun ontwerpbureau Rezone: flexibele woonlocaties creëren op transformatiegebieden in Nederland. Gebieden waar nog geen bestemming voor is en die tijdelijk bewoond mogen worden. Tessa: ‘Wij leggen de basis aan, bewoners kunnen zelf bepalen welk huis ze er neerzetten en hoe.’
Rezone bouwt ook zelf woningen op maat met het open source-bouwsysteem van Wikihouse: de RxDOMI. Een soort bouwpakket, waarbij de woning digitaal wordt ontworpen, de onderdelen uit Fins vurenhout gefreesd worden en in een loods in elkaar worden gezet. Dan is het een kwestie van stapelen en schakelen.
Een RxDOMI in Tiny Oevers in Roosendaal | Foto: Henny van Belkom
Echte verduurzaming zit in circulariteit
‘Wij denken dat de werkelijke verduurzaming van de woningmarkt in circulariteit zit; van materialen, maar ook van woningen en zelfs hele gebieden. Alle woningen binnen onze projecten zijn modulair. Wil je op een andere plek wonen? Dan neem je je huis mee. Wil je kleiner of groter wonen? Dan pas je je huis gemakkelijk aan. Een huis van baksteen, dat gebouwd is om minstens honderd jaar te blijven staan, moet ook honderd jaar matchen met de woonvraag. Dat kan niet, dan moet je het met dure middelen aanpassen of verduurzamen,’ zegt Rolf.
Alle huizen in Minitopia Poeldonk liggen op een kunstmatig aangelegde terp | Foto: John van Hamond
Voor het ontwikkelen van de woongebieden wordt niet geheid. Nutsvoorzieningen worden vaak bovengronds aangelegd. Het woongebied Minitopia Poeldonk in Den Bosch bestaat uit een betonnen vlakte waar de leidingen op liggen, daaroverheen zijn terpen van aarde gestort waar de huizen vervolgens op staan. Rolf: ‘Die hele wijk kun je weghalen, zonder iets achter te laten. De footprint is heel licht.’
Een zo klein mogelijke footprint
Tessa: ‘Dat is wat alle bewoners gemeen hebben: ze zijn bewust met hun woonomgeving bezig en willen leven met een zo licht mogelijke footprint. Zij kiezen voor natuurlijke materialen zoals stro, leem en goedgekeurd hout, vaak tweedehands en verplaatsbaar. Je ziet nu ook veel groene gevels; mensen willen dat hun woning opgaat in de natuur.’
Veel bewoners kiezen voor natuurlijke materialen en veel groen | Foto: John van Hamond
Dit laatste sluit naadloos aan op de werkwijze van Rezone; op de woonterreinen zijn de woningen te gast, de natuur blijft onaangetast en wordt eerder uitgebreid dan afgebroken. Op de eerste locatie van Minitopia bouwden ze de woningen tussen de bomen van het bos door.
Solidair samenleven
Bewoners hebben niet alleen oog voor de natuur in hun woonomgeving, maar ook voor de mensen. Tessa: ‘Een woonbehoefte die sterk naar voren kwam in ons onderzoek, was dat mensen in een light community willen wonen. Geen schuttingen, maar laagdrempelig contact met de buren.’
Uniek aan dit woonconcept is dat de bewoners niet alleen hun eigen woning kunnen vormgeven, maar ook hun omgeving. Hier zijn geen kavels, als je buiten je woning staat, sta je op gemeenschappelijke grond. Grond die gebruikt kan worden voor bijvoorbeeld een collectieve moestuin of voedselbos.
In een wijk als deze is contact met de buren snel gelegd | Foto: John van Hamond
Rolf: ‘Bewoners zeggen vaak het gevoel te hebben dat ze op vakantie of een festival zijn. Minitopia is eigenlijk een permanent woonfestival. Iedereen leeft veel buiten en er is een groot gevoel van solidariteit.’
Ook naar de omwonenden van het gebied toe is een open houding. Er worden rondleidingen gegeven en er zijn regelmatig kunst- en cultuuractiviteiten. Tessa: ‘Hoe meer mensen weten dat het een optie is om zo te gaan wonen, hoe beter.’
Woongebieden in ontwikkeling
Inmiddels heeft Rezone twee woonlocaties uit - of beter gezegd: op - de grond gestampt. Het eerste terrein, De Rompert, bestond tot 2018. Maar de meeste bewoners én hun huizen hebben een nieuwe plek gevonden op Minitopia Poeldonk, op de voormalige milieustraat in Den Bosch. Er staan dertig woningen, zowel koop als huur. De bewoners kunnen hier tot 2023 blijven wonen. Eerder spraken we Fier en Pleun over hun zelfgebouwde huis van magazijnstellingen.
Op dit moment zijn er vier woongebieden in ontwikkeling. In Sprang-Capelle ontstaat Tiny Casade, dat Rezone in opdracht van een woningcorporatie ontwikkelt. Bijzonder aan deze locatie is dat het allemaal huurhuizen zijn en dat de huurders zelf mogen meedenken over hoe hun woning eruit komt te zien.
In Sprang-Capelle worden de eerste woningen op hun plaats gezet | Foto: Bob van Brunschot
Het braakliggende terrein aan de Beljaartlaan in Dongen wordt in 2022 klaargemaakt voor een parkachtige woonomgeving voor maximaal tien huizen en in Roosendaal komen tien tiny houses in de nieuwe wijk Tiny Oevers.
Het interieur van een van de gloednieuwe RxDOMI's in Tiny Oevers | Foto: Henny van Belkom
En het vierde project kan jouw nieuwe woonplek worden! In Buurtschap te Veld in Eindhoven komen in 2022 zo’n 350 sociale huurwoningen, 100 middenhuur-woningen, 119 ontdekwoningen en er is plek voor 100 zelfbouwers of Tiny-houselovers. Voor de laatste categorie is Rezone nog op zoek naar creatieve geesten met een mooi woonplan. De deadline voor de inschrijving van deze tweede ronde ligt op 1 oktober. Kijk hier voor meer info.
Circulaire toekomst
‘In Brabant weten gemeenten ons goed te vinden. Hopelijk volgen de gemeenten in de rest van het land op korte termijn,’ vertelt Tessa. Een ding is zeker: Rolf en Tessa bouwen nog wel even door aan een circulaire toekomst voor ons allemaal.
Kostenplaatje
- Grondhuur: denk aan 300 tot 400 euro per maand.
- Prijs voor het huis: afhankelijk van je investeringsbehoefte en -mogelijkheid minimaal 10.000 euro en maximaal een ton.
- Als je de woning in vijf jaar afschrijft en je telt er de gebruikskosten voor de grond bij op, dan betaal je maandelijks minder dan de maximale huur van een sociale woning.
Maak je eigen woondromen waar
- Meer inspiratie opdoen? Tessa en Rolf maakten het boek ‘Minitopia, Ruimte voor je woonwens (2020)’.
- Op iedere laatste woensdag van de maand kun je voor €7,80 (inclusief kopje koffie) een rondleiding krijgen bij Minitopia Poeldonkweg in ‘s-Hertogenbosch.
