Shop-a-holic Sara Dubbeldam ontdekte dat haar fashionverslaving ook een schaduwzijde heeft. Sindsdien zet ze zich met haar platform 'When Sara Smiles' in voor een duurzame kledingindustrie en klaagde ze winkelketen Primark aan voor greenwashing. Hoe dat precies zit? We vroegen het haar.
Welke rol speelde mode in jouw leven?
“Ik heb het altijd leuk gevonden om mezelf mooi aan te kleden. Ik beschouwde mode als een vorm van zelfexpressie. Maar als je van jongs af aan ervaart dat 'nieuw' altijd leuker is, wordt dat een soort verslaving. Ik was altijd winkelmandjes aan het vullen op fast fashion-websites als H&M en Zara. Ik waardeerde mijn kleding eigenlijk niet. Ik verkocht spullen ook snel, zodat ik weer nieuwe items kon kopen. Ik dacht totaal niet na over duurzaamheid.”
Waarom ben je je toch gaan verdiepen in duurzaamheid?
“Het keerpunt was het nieuws over de ingestorte kledingfabriek in Bangladesh in 2013. Ik dacht: waar draag ik eigenlijk aan bij? Maar het kostte me best moeite om minder of anders te gaan shoppen. We worden allemaal gewoon gek gemaakt om steeds iets nieuws te moeten kopen. In 2015 nam ik me voor om me één maand in duurzaamheid te verdiepen. Maar als je eenmaal in de mode-industrie duikt, ontdek je zoveel schokkende dingen, dat ik niet meer terug kon. Toen besloot ik mijn koopgedrag te veranderen.”
Foto: Loïs Smit
Wat is er dan mis met de kledingindustrie?
“Het zit hem in de hoge doorloopsnelheid: trends volgen elkaar steeds sneller op, gericht op zoveel mogelijk winst maken. Kleding wordt steeds goedkoper, maar de kwaliteit wordt ook minder. En ergens wordt de prijs betaald, zoals in het milieu of de arbeidsomstandigheden. We zijn de verbinding kwijtgeraakt met wat we maken en dragen. Als je je verbonden voelt, buit je mensen die kleding maken niet uit, maar maak je met liefde mooie items van hoogwaardige materialen, die ook met liefde worden gedragen.”
Waarom ben je When Sara Smiles gestart?
“In mijn zoektocht naar duurzamer koopgedrag vond ik weinig informatie online. Daarom ben ik er zelf over gaan schrijven, om ook andere mensen te informeren en enthousiasmeren. Want duurzaamheid en mode gaan prima samen. Ik wil die informatie toegankelijk maken.”
Koop je nog wel nieuwe kleding?
“Ja, naast tweedehands en vintage koop ik soms nieuw. En daar schrijf ik ook over. Wat ik vroeger droeg, was eigenlijk geen vorm van zelfexpressie, ik kocht alleen maar wat de trends me voorschreven. Nu denk ik meer na over wat ik draag. Niet alleen maar 'meer, meer, meer', maar: waar word ik blij van, wat heb ik echt nodig? En hoe kan ik beter voor mijn kleding zorgen, zodat het langer meegaat?”
Wat zijn eerlijke merken, hoe herken je die?
“Het gaat om veel verschillende dingen. Je kunt letten op materialen, kwaliteit, arbeidsomstandigheden, of het in de buurt is geproduceerd, of de stijl tijdloos is zodat het lang meegaat, of het vegan is….”
Dat klinkt ingewikkeld.
“Ja, dat is het ook. Veel mensen denken zwart-wit: alsof een merk alleen maar goed of fout is. Maar het hangt af van waar je naar kijkt. Arbeidsomstandigheden zijn moeilijk te controleren, maar je kunt wel kritisch zijn op de materialen. Kies het liefst voor 100% één materiaal, dat is gemakkelijk te recyclen. Bijvoorbeeld biologisch katoen. Vermijd synthetische materialen vanwege de microplastics.
Je kunt ook letten op wat een merk deelt. Zijn ze open over waar ze precies produceren en in welke fabrieken? Vertellen ze iets over de makers, of blijven ze vaag? Je kunt externe platforms raadplegen om te controleren of een merk niet aan greenwashing doet. Want bijna iedereen heeft het tegenwoordig over 'duurzaamheid', maar dat zegt nog niets. Via bijvoorbeeld Good On You kun je zien hoe veel bekende merken scoren op het gebied van milieu, arbeidsomstandigheden en dierenwelzijn.”
Zijn duurzame merken niet veel duurder?
“Meestal wel, ja, maar je koopt er vaak ook minder van en je doet er langer mee. Tweedehands is vaak natuurlijk goedkoper. Maar het is belangrijk om te doen wat het meest haalbaar is voor jou. Misschien is dat als eerste stap bij elk item dat je koopt eens bedenken: word ik hier echt gelukkig van?”
Kun je als individu wel een verschil maken?
“Ja en nee. Ik ben me de laatste tijd steeds meer gaan bezighouden met het grotere plaatje. Want het wordt ons onmogelijk gemaakt om goede keuzes te maken. We hebben recht op eerlijke communicatie, zodat je weet waar je met je geld aan bijdraagt. Ook is het speelveld oneerlijk voor echt duurzame pioniers. Grote ketens zoals Primark bereiken de massa en communiceren over zogenaamde duurzaamheid, waardoor de gemiddelde consument denkt: ik ben hier prima af. Of ze worden juist wantrouwend vanwege alle greenwashing, waardoor ze ook de écht duurzame pioniers niet meer geloven.”
Je hebt zelfs een rechtszaak gevoerd tegen Primark. Hoe ging dat?
“Greenwashing is een groot probleem. Primark communiceert met grote woorden over circulariteit, terwijl zij één van de grootste vervuilers in de fast fashion-industrie zijn. Ook in hoger beroep zijn ze nu op de vingers getikt. Dat maakt indruk op de rest van de modewereld. Ze worden steeds beter in de gaten gehouden.”
Wat hoop je nog meer te bereiken met When Sara Smiles?
“Ik heb de afgelopen jaren de duurzame beweging zien groeien, dat maakt me hoopvol. Tegelijkertijd zie ik de ultrafast fashion, zoals Shein, sneller groeien. Vooral jongeren worden gelokt in de marketingfuik op social media. Daarom wil ik aandringen op betere wet- en regelgeving. Merken moeten verplicht worden om inzicht te geven in hun productieketen. Anderzijds vind ik dat er in de EU advertentierestricties moeten komen om die collectieve koopverslaving te doorbreken.”
Heb je tips voor mensen die ook een verschil willen maken?
“Laat je stem horen! Je kunt bijvoorbeeld petities tekenen. Denk ook goed na over op wie je stemt. In juni 2024 zijn de Europese verkiezingen, daar worden de echt belangrijke beslissingen genomen. En laat een merk weten wat je denkt. Als ze op hun website vaag zijn over duurzaamheid, stuur ze dan een e-mail of een DM en vraag ernaar. Ze moeten weten dat wij zien wat zij doen.”
