Je anders voordoen dan je bent; mensen zijn er goed in maar bedrijven soms nog beter. Een groot aantal maakt zich schuldig aan greenwashing. Ze doen zich groener voor dan ze in werkelijkheid zijn. We geven je 5 tips om greenwashing te herkennen. .
Dit artikel is op 6 september 2022 geactualiseerd.
Witwassen kreeg er in de jaren ’80 een familielid bij. Het was de Amerikaanse milieuactivist Jay Westerveld die de term greenwashing voor het eerst in een publicatie gebruikte. In een kritisch artikel over de tactiek van Amerikaanse hotels om hun gasten langer met hun handdoeken te laten doen.
Wat is greenwashing?
‘Gebruik je badhanddoek nog een keer en spaar zo het milieu’ was in de jaren ’80 de oproep van enkele Amerikaanse hotelketens. Westerveld vond het groene argument misplaatst, op het gebied van afval- en energiebesparing deden de ketens namelijk noppes-nada. Met deze aanpak, die vooral minder handdoekwasjes tot gevolg had, wasten de hotels hun uitstraling als het ware groen. Het Engelstalige begrip begon aan een wereldreis die nog steeds voortduurt.
Ook in Nederland doen merken en bedrijven aan greenwashing. Beruchte voorbeelden zijn Shell en KLM die ons willen doen geloven dat tanken en vliegen geen effect heeft op het klimaat. Ook in andere bedrijfstakken doen bedrijven zich graag groener voor. Uit een publicatie van Duitse duurzaamheidsonderzoekers blijkt dat de klimaatbeloftes van de 25 grootste bedrijven van de wereld (onder meer Nestlé, Google en Amazon) vaak loze beloftes zijn.
Ontmoet de huisillusionist van Shell
Video van Milieudefensie uit 2020 (afspeeltijd: 52 seconden)
Zo herken je greenwashing
Het is dus belangrijk om een radar te ontwikkelen voor greenwashing. Op basis van deze 5 punten kun je valse duurzaamheidsclaims snel herkennen.
- Nadruk op één duurzame eigenschap
Een bedrijf legt sterk de nadruk op één duurzame component van een product. Terwijl het product nog steeds bijdraagt aan de opwarming van de aarde. Een goed voorbeeld is de hybride auto van Toyota, een auto die op brandstof rijdt en een stekker heeft. Maar zo’n auto leidt toch wel tot minder verbruik van fossiele brandstoffen? Ze stoten inderdaad minder CO2 uit uit. Maar ze scoren een stuk slechter dan volledig elektrische auto’s.
- Misleidende labels
Modeketens en voedingsmerken maken soms ten onrechte gebruik van woorden als eco, circulair, groen, puur en eerlijk. Er zijn genoeg modemerken die een eco- of conscious-collectie uitbrengen, zonder dat er een erkend keurmerk aan verbonden is. Als consument is het best lastig om het verschil te zien tussen onafhankelijke keurmerken en de labels die bedrijven zelf ontwerpen.
- Vlees melk of ei: één ster is geen ster
Een keurmerk is ingesteld om greenwashing te voorkomen. Maar zodra er gradaties binnen een keurmerk zijn kan er toch sprake zijn van greenwashing. Het in 2007 gestarte keurmerk Beter Leven geeft de leefomstandigheden van onder meer legkippen, melkkoeien en varkens met sterren weer, oplopend van 1 ster naar 3 sterren. Maar bij 1 ster zijn de leefomstandigheden vaak nog dieronterend: zo moet de legkip een ruimte van 1 m2 met 8 andere kippen delen, krijgt een varken maar 4 m2 en is voor een melkkoe bij één ster helemaal geen extra ruimte gereserveerd.
- Extreem lage prijs
Koopjes we zijn er gek op. Maar een koopje dat zich ook nog eens groen voordoet? Je kunt er bijna zeker van zijn dat de prijs het gevolg is van een niet-duurzaam productieproces. Een duurzame tandenborstel gemaakt van bamboe voor 47 cent kost dus veel meer. Aan de andere kant is een hoge prijs geen garantie voor een duurzaam productieproces.
- Groen praten in plaats van groen doen
Ken je het zinnetje ‘Wij werken aan een duurzame toekomst’? Vooral grote bedrijven zijn goed in het gebruik van dit soort taal. Het zijn vooral grote beloftes die meestal niet waargemaakt kunnen worden. Heb je op een druilerige zondag tijd over? Dan kun je in het jaarverslag van zo’n bedrijf lezen hoe ze zich inzetten voor jouw duurzame toekomst.
Handig voor je greenwashradar
Het blijft lastig om niet te vallen voor de marketingcreativiteit van grote bedrijven. Om de goede intenties van modemerken te herkennen raden wij de app Good On You aan. Verder is de Keurmerkenwijzer van MilieuCentraal handig om door de bomen (200 keurmerken) het bos te zien. Tot slot hebben nog één tip: je kunt ook checken welke bedrijven en merken door duurzame banken zijn goedgekeurd en afgekeurd.
