Hoe gaat het, 10 jaar later, met de makers van onze kleding?

In Rana Plaza, een gebouw van acht verdiepingen, werkten ongeveer 5.000 textielwerkers. Meer dan 1100 van hen kwamen om en nog eens 2500 mensen raakten (zwaar) gewond.

Wat een verschrikking was het. Ik kan me de beelden nog scherp voor de geest halen. Toch was ik kort daarna ook hoopvol. Eindelijk leek de hele wereld het eens: deze werkomstandigheden waren onmenselijk.

Ik had het idee dat er eindelijk serieus werd gekeken naar de verantwoordelijkheid. En dat deze niet vooral bij de fabriek lag maar juist bij de afnemers. Lees: de grote modemerken die veel geld verdienen ten koste van de veiligheid van de arbeiders in de fabriek. Zou dit tragische ongeval tot échte verandering gaan leiden?

Wat is er in 10 jaar veranderd?

Tien jaar later zijn we nu, tijd om de balans op te maken. Mijn hoop van 2013 bleek niet helemaal onterecht. De instorting van Rana Plaza heeft zeker wat in beweging gezet. Het meest tastbare het Akkoord brand- en gebouwveiligheid in Bangladesh. Een onafhankelijk, juridisch bindende overeenkomst tussen grote kledingmerken, kledinghandel en vakbonden. Het doel? Het bouwen van een veilige en gezonde kledingindustrie in Bangladesh.

Met dit akkoord erkenden de grote wereldwijde modemerken voor het eerst hun directe verantwoordelijkheid voor de omstandigheden in de fabrieken in hun productieketens. In 2021 werd het akkoord verlengd en wat later kwam er een vergelijkbaar akkoord voor Pakistan.

Pakistan is met een jaarlijkse export van € 20 miljard één van de grootste textielproducerende landen van de wereld. Er werken zo’n 4 miljoen arbeiders, waarvan ruim de helft vrouw is. Ze werken vaak onder erbarmelijke omstandigheden. In Pakistan zijn grote brand- en veiligheidsrisico’s omdat richtlijnen slecht worden nageleefd en er nauwelijks controle is. Dit akkoord biedt de mogelijkheid om deze omstandigheden juridisch aan te vechten.

Wat heeft het Bangladesh-akkoord Bangladesh tot nu toe gebracht? De veiligheid in fabrieken is vooruit gegaan. Zo zijn in de eerste acht jaar van het akkoord 1.600 fabrieken gecontroleerd en is zo’n 93 procent van de vastgestelde veiligheidsgebreken verholpen.

En de arbeiders in de fabrieken, is hun dagelijkse situatie ook verbeterd? Helaas is het nog steeds geen pretje om als arbeider in een textielfabriek in Bangladesh te werken. Daar heeft het akkoord geen verandering in gebracht, dat ziet alleen toe op de veiligheid.

De lijst met misstanden is helaas nog lang: arbeiders worden nog steeds uitgebuit, ze moeten lange uren werken en krijgen bijna zonder uitzondering een loon waarmee ze niet in hun levensonderhoud kunnen voorzien. Het merendeel van deze arbeiders is vrouw waardoor zij vaak ook te maken krijgen met andere vormen van uitbuiting.

Vergrootglas op kledingmerken

Ik ben daarom een stuk minder hoopvol over de weg naar een eerlijke beloning voor textielwerkers.  Het verschil zit hem denk ik in de zichtbaarheid van de ramp. De beelden van Rana Plaza gingen de wereld over. Dat leidde tot grote verontwaardiging en een vergrootglas op het handelen van de kledingmerken.

De uitbuiting en onderbetaling daarentegen is onzichtbaar. Vanuit verschillende kanten worden de kledingmerken heus wel aangesproken op hun verantwoordelijkheid, maar dit blijkt onvoldoende te helpen. Het gaat in ieder geval veel te langzaam. Iedere dag in deze situatie is te lang voor de makers van onze kleding. Ik denk daarom dat wetgeving de enige en de snelste manier is om ervoor te zorgen dat de makers krijgen wat ze verdienen.

Net als velen met mij, houd ik ook van mooie kleding. Maar ik schaam me als ik lees hoe weinig een textielwerker aan onze kledingstukken verdient. Het verdienmodel van de grote kledingbedrijven moet op de schop. Dat kan alleen met eerlijke wetgeving. Help je mee?

We kunnen er met elkaar voor zorgen dat deze wetgeving er komt. Zet je handtekening voor ons wetsvoorstel voor een leefbaar loon in de kledingindustrie.