Wat is collectief particulier opdrachtgeverschap?

Wat is en hoe werkt Collectief Particulier Opdrachtgeverschap?

Wie wel eens op Funda naar nieuwbouwprojecten en -huizen heeft gezocht, merkt al gauw dat er weinig variatie is in het aanbod: vaak is vooraf vastgesteld hoeveel woningen er van een bepaald standaardmodel worden gebouwd. Het is alsof je een afgebakken brood uit de schappen van je supermarkt pakt.

Maar bij collectief particulier opdrachtgeverschap (CPO) kun je zelf de graansoort, het gist én de bakker uitkiezen. Oftewel, een huis laten bouwen precies naar jouw wensen. Dit kan je helemaal alleen doen, dan heet het particulier opdrachtgeverschap, of samen met andere toekomstige bewoners, als een collectief.

Bij de laatste vorm richt je gezamenlijk een rechtspersoon zonder winstoogmerk op, bijvoorbeeld een vereniging. Deze vereniging heeft zeggenschap over de grond en treedt op als ontwikkelaar van een buurt. Zo bouw je samen met een zelfgekozen architect of aannemer niet alleen jouw ultieme droomhuis, maar richt je, samen met je toekomstige buren, je eigen wijk in.

Een mooi voorbeeld hiervan is Arneco, een duurzaam woonerf aan de rand van Arnhem. Vijftien huishoudens sloegen in 2018 de handen ineen en toverden een oude boerderij en 1,3 hectare land om tot een groene woongemeenschap. Wij spraken in een eerder artikel met Suzanne en Harmen, die dit mede-realiseerden.

Wat zijn de voor- en nadelen van Collectief Particulier Opdrachtgeverschap?

Er zijn vaak twee redenen waarom je voor een CPO-project kiest: om een specifieke woonwens te realiseren, bijvoorbeeld klimaatneutraal leven, of omdat het een stuk goedkoper is dan een bestaand huis kopen.

Wat jouw motivering ook is, er zijn enkele zaken die je moet weten voordat je aan CPO-project begint: de belangrijkste voor- en nadelen op een rij.

Voordelen

1. Maximale keuzevrijheid - in tegenstelling tot het kopen van een koopwoning, kun je in een CPO-project jouw droomwoning geheel naar eigen wens invullen. Van de kleur bakstenen tot het type dakpannen: jij bepaalt.
2. Goede prijs-kwaliteitverhouding - de kostprijs van een CPO-woning ligt vaak 10-20 procent beneden de marktwaarde van een nieuwbouwwoning. Als je erg handig bent, en volop meebouwt zoals Suzanne en Harmen van Arneco, kan dit bedrag nog lager liggen.
3. Meer sociale cohesie - door vanaf het begin samen te beslissen en bouwen, ontstaat er een grote samenhorigheid met de toekomstige buurt. Je weet precies wie je buren zijn en waar je komt te wonen.
4. Schaalvoordelen drukken kosten - omdat je samenbouwt, kun je de bouw- en ontwerpkosten uitsmeren over meerdere personen. Ook kun je bijvoorbeeld cement groot inkopen. Dit scheelt in de kosten!

Nadelen

1. CPO kost veel tijd en geduld - het gehele traject duurt gemiddeld zo'n 2,5 jaar, doordat je alles met elkaar moet overleggen en afstemmen.
2. Eigen geld is noodzakelijk - aan het begin van je CPO-project kun je geen hypotheek aanvragen. Om alle vergunningen en bouwtekeningen te financieren heb je dus eigen geld nodig. De voorfinanciering is meestal 5 tot 10 procent van de uiteindelijke woningprijs - dus voor een woning van ca. €200.000 moet je zelf €10.000 tot €20.000 ophoesten.
3. Kans op conflicten - zoveel mensen zoveel wensen: doordat je alles samen doet, moet je soms compromissen sluiten. Een risico is dat er daardoor conflicten tussen buren ontstaan die het gehele CPO-project in gevaar brengen. Door aan het begin een onafhankelijke begeleider in te schakelen zorg je ervoor dat de meningen niet te veel uit elkaar gaan lopen. Er bestaan verschillende bureaus die professionele CPO-begeleiding bieden.
4. Administratieve rompslomp - een CPO-project betekent niet alleen vrijheid blijheid. Je moet je aan bepaalde randvoorwaarden van de gemeente houden en bouwvergunning krijgen voordat je kunt starten met de bouw van je woning.

Hoe begin je met Collectief Particulier Opdrachtgeverschap?

Als je enthousiast bent geworden over CPO, dan is de logische volgende vraag: hoe begin je ermee? Grofweg moet je 6 stappen doorlopen om jouw ideale woning via een CPO-project te realiseren.

1. Locatie vinden en inschrijven - voordat je kunt beginnen met bouwen heb je natuurlijk een locatie of stuk grond nodig. In veel gevallen biedt een gemeente of woningbouwcorporatie een beschikbaar bouwkavel aan voor CPO. Als geïnteresseerde kun je je dan inschrijven. De website van Zelfbouw in Nederland heeft een handige plattegrond van beschikbare CPO-locaties.
2. Richt een (kopers-)vereniging op - de volgende stap is om andere bouwgroepleden te vinden en om gezamenlijk een rechtspersoon zonder winstoogmerk op te richten. Dit is in de meeste gevallen een (kopers-)vereniging. Om alles democratisch te laten verlopen is het handig om vast te leggen dat iedereen evenveel stemrecht krijgt.
3. Schakel een onafhankelijk adviseur in - het bouwen van een huis, of zelfs een hele wijk, vergt veel kennis en ervaring. Het is daarom verstandig om iemand in de arm te nemen die over de nodige expertise beschikt, zoals een bouwbegeleider. Deze persoon neemt deels de rol van projectontwikkelaar over. Ook helpt de adviseur om conflicten te voorkomen door vooraf duidelijk de verschillende wensen van alle bouwgroepleden in kaart te brengen. Bureaus die hierin zijn gespecialiseerd zijn bijvoorbeeld Bouwen in Eigen Beheer, De Regie en Stichting Starter.
4. Stel een architect aan - samen met de architect ga je aan de slag met het ontwerpen van jouw huis en de andere woningen op het perceel. Het uiteindelijke doel is om een verkavelingsplan op te stellen. Dit is een gedetailleerd ontwerp van de verdeling van het gebied in verschillende kavels. Het uiteindelijke ontwerp wordt voorgelegd aan de gemeente om een omgevingsvergunning aan te vragen.
5. Vind een aannemer - de aannemer helpt jou en je toekomstige buren om een prijskaartje aan jullie plan te hangen. Het is verstandig om offertes bij meerdere aannemers op te vragen om de beste prijs-kwaliteitverhouding te vinden.
6. Beginnen met bouwen! - met een aannemer in de arm en alle vergunningen op zak kun je eindelijk starten met de bouw van je droomhuis!

Inspirerende Collectief Particulier Opdrachtgeverschap-projecten

Hieronder twee fantastische CPO-projecten op een rij, om je alvast te inspireren wat allemaal mogelijk is!

Schoonship in Amsterdam is de meest duurzame drijvende woonwijk van Europa en is tot stand gekomen via CPO. Momenteel liggen er 26 waterwoningen in het Johan van Hasseltkanaal in Amsterdam-Noord. Voor de bouw van de drijvende huizen zijn uitsluitend duurzame bouwmaterialen en technieken gebruikt. Zo zijn de woningen niet aangesloten op aardgas, maar wekken ze zelf hun eigen warmte en energie op. Momenteel zijn alle waterhuizen bezet, maar je kunt wel een rondleiding boeken.

Foto: van YouTube.

Nog een mooi CPO-project is het Havenkwartier in Deventer. In opdracht van een groepje bewoners zijn in korte tijd 25 zelfbouwwoningen verrezen. De meeste bewoners zijn in de leeftijd van eind twintig tot begin dertig jaar en enthousiast over collectieve zelfbouw: "Collectieve zelfbouw biedt naast een financieel voordeel ook de kans om echt te realiseren wat bij jouw woonwensen past," vertelt Bert de Groot, een van de bewoners van het Havenkwartier.

Handige websites

• ASN Bank: bij ASN Bank kun je onder specifieke voorwaarden een hypotheek aanvragen om je CPO-project te financieren.
• Eigen huis bouwen: op de website van de Rijksoverheid staat veel nuttige informatie over het bouwen van je eigen huis. Hier vind je antwoord op vragen als: Heb ik een bouwvergunning nodig als ik zelf een huis wil bouwen?, Waar vind ik informatie over bouwregels? en Kan ik subsidie krijgen voor het zelfbouwen van een woning?
• Informatiecentrum Eigen Bouw (ICEB): het ICEB is een vraagbaak voor particulieren en professionals die geïnteresseerd zijn in CPO. Via de telefonische helpdesk (0900-2666777, €0,15 per minuut) en de website kan je een antwoord krijgen op al je vragen.
• Vereniging Eigen Huis: je kunt hier terecht voor praktische informatie over wat er allemaal bij een CPO-projectkomt kijken. De organisatie geeft ook veel informatie over de financiering van CPO-project.
• Zelfbouw in Nederland: hier vind je een handig overzichtje van beschikbare CPO-locaties en informatie over het aanbod van CPO-aannemers.