Tiny housedorpen, ecoboerderijen, verticale bossen; overal in het land poppen duurzame en sociale woonbuurten op als paddestoelen. In deze serie over duurzaam wonen maken we een rondje langs verschillende bewoners van 'groene' huizen. Vorige week kon je lezen hoe Luck en Elle hun eigen tiny house dorp bouwden in Noord-Brabant. Deze week openen Suzanne en Harmen de poort tot hun duurzame woonerf.
Suzanne Hoeksema (37, zelfstandig consultant in ontwikkelingssamenwerking) woont samen met Harmen van Twillert (43, leerkracht basisschool) en hun kinderen Juno (8) en Tiber (4) in een duurzame woongemeenschap van vijftien huishoudens op een oud boerenerf in Arnhem.
Woondroom: zelf een duurzaam huis bouwen
Vijf jaar geleden groeide het stel uit hun kleine koophuis in Utrecht: ‘Ik was zwanger van ons tweede kind. Een groter huis in Utrecht kopen was financieel niet haalbaar. Als we dan toch moesten verhuizen, dan konden we net zo goed kijken of we onze woondroom konden waarmaken: zelf een duurzaam huis bouwen.’
Knelpunt: ze hadden noch de financiële middelen, nog de technische skills en kennis. Toen ze op social media lazen over de plannen om een oude woonboerderij te verbouwen tot woongemeenschap, was hun nieuwsgierigheid gewekt. ‘De begroting was fors, maar met gebundelde krachten, zou het betaalbaar zijn.’
Samen een oude boerderij opknappen
Ooit stonden hier de paarden op stal die de Arnhemse ambulance voort trokken, later diende het land als kersenboomgaard. Op het erf stonden een woonboerderij en drie boerenschuren. Vanwege houtrot moesten de schuren grotendeels worden gesloopt. Alleen twee originele gevels staan nog overeind; ze vormen nu de façade van de nieuwbouw. Veel bouwmaterialen uit de schuren zijn hergebruikt bij het opknappen van de woonboerderij.
De bewoners hebben zelf meegebouwd aan hun huizen. Foto: Arneco
Voor het ontwerp en de uitvoering namen de bewoners een architectenbureau en aannemer in de hand. ‘Het opknappen van de oude woonboerderij paste niet meer in de begroting en hebben we voor een groot deel zelf gedaan met bewoners, onder begeleiding van de aannemer.’ Dat hadden ze wel wat onderschat: voor sommigen was het een parttime baan. Na een bouwperiode van een jaar werd de gezamenlijke woondroom in de lente van 2019 werkelijkheid en trokken er vijftien huishoudens in de verschillende huizen op het erf.
Duurzaam wonen
Veel bouwmaterialen uit de schuren zijn hergebruikt bij het opknappen van de woonboerderij. Daarnaast hebben alle huishoudens een warmtepomp, vloerverwarming en de grotere huishoudens hebben een recirculatiedouche, die het douchewater opvangt en hergebruikt. Bovendien wordt er gewerkt aan een wc-installatie die urine scheidt van poep.
‘Urine willen we gaan gebruiken als bemesting van ons land, er zit veel fosfaat en stikstof in en het geeft nutriënten terug aan de bodem.’ Momenteel is de gemeenschap energiezuinig, het streven is om energieneutraal te worden.
Samen delen in een woongemeenschap
‘Wie heeft er nog strips liggen voor mijn dochter?’ vroeg Suzanne in de buurtapp toen ze door corona met haar gezin in quarantaine thuis zat. Binnen een half uur was haar stoep bezaaid met verschillende tasjes vol Donald Ducks en andere strips. Dit is een van de redenen waarom ze vijf jaar geleden haar woonsituatie drastisch omgooide: ‘Ik had behoefte aan meer delen, dat dingen niet alleen van mij zijn.’
Suzanne woont met haar gezin in een middenwoning in het nieuwbouwstuk. ‘De perfecte plek; aan beide kanten kun je heel ver kijken, aan de ene kant zie je de grote achtertuin, aan de andere kant de kinderboerderij. Als ik rondloop, droom ik regelmatig weg: zullen we daar een boomhut bouwen? Hier een vijver maken? Mijn kinderen kunnen zich buiten flink uitleven.’
De eigen moestuin waar veel uit gegeten wordt. Foto: Arneco
Drie seizoenen lang eten de bewoners met z’n allen uit eigen moestuin. ‘Wij kunnen zelf niet tuinieren, maar genieten wel mee. Harmen en ik kunnen weer goed organiseren; van de website tot het geven van feestjes. Iemand anders heeft een soort bakkerijtje opgezet en bakt brood voor ons allemaal.’ De groep bewoners is divers; van jong tot oud, van ICT-er tot docent.
De meningen lopen soms flink uiteen
‘Natuurlijk is het ook wel eens een meningenparade met zoveel verschillende mensen,’ zegt Suzanne. De meningen zijn vooral verdeeld over de mate van duurzaamheid. ‘De één wil superduurzaam, voor de ander is gewoon duurzaam genoeg. Superduurzaam is namelijk ook superduur.’
De bewoners nemen besluiten volgens een sociocratische methode; ze overleggen net zo lang totdat niemand meer overwegend bezwaar heeft. Suzanne: ‘Dat duurt soms heel lang, maar iedereen voelt zich gehoord en daar staan we uiteindelijk allemaal achter.’ De lange discussies zijn het volgens Suzanne waard: ‘Al die ruimte en mogelijkheden: alleen hadden we dit nooit voor elkaar gekregen. Het is tof dat dit van ons allemaal is. Dat je niet altijd alles in je eentje voor elkaar hoeft te boksen.’
Suzanne en Harmen op hun woonerf. Foto: Arneco
Dit leerden Suzanne en Harmen
Drie lessen die Suzanne en Harmen hebben geleerd in de realisatie van hun Arneco woongemeenschap en die ze graag met je delen. Doe er je voordeel mee!
Les 1: Timmer niet alles dicht
‘Je kunt van tevoren veel dingen vastleggen in statuten en reglementen; wat je wel en niet wilt delen, hoe je de gemeenschappelijke ruimtes wilt gebruiken, etcetera. Maar dit verandert natuurlijk als je er woont. En dat is oké. Dus timmer niet alles dicht, houd een open vizier.’
Les 2: Investeer in vaardigheden om met conflicten om te gaan
‘Een overlegmethode heb je niet ineens in de vingers. Laat eens een expert van buiten meekijken met hoe je besluiten neemt. Mensen die graag hun mening verkondigen, krijgen veel voor elkaar. Hoe ga je om met de mening van stille mensen? Conflicten komen er sowieso, investeer in vaardigheden om daarmee om te gaan.’
Les 3: Je kunt op verschillende manieren bijdragen
‘De één draagt bij door te klussen, de ander door geld in te leggen, weer een ander schrijft een mooi liedje voor een zondagochtendconcert in de tuin. Dat is allemaal oké. Streven naar een gelijke inleg van tijd en geld leidt tot conflict. Vertrouw erop dat iedereen op zijn manier een steentje bijdraagt.’
Tips van Suzanne
- ‘Een van mijn buurvrouwen, Sanne Raes, geeft rondleidingen en advies aan mensen die ook graag duurzaam (samen) willen wonen, maar niet goed weten waar te beginnen.’
- Geïnteresseerd in wonen op Arneco? Stuur een brief naar info@arneco.org, dan neemt de werkgroep werving contact met je op, mocht er een woning vrij komen. Leuke bijkomstigheid: wie op de lijst van geïnteresseerden staat, wordt uitgenodigd voor activiteiten als klusweekenden en vieringen.
- Ontmoet ook de andere bewoners van Arneco
