In deze serie over duurzaam wonen maken we een ronde langs verschillende 'groene' huizen. Van instapklare stulp tot grondig verbouwd monument. Deze keer vertelt Sarah de Groot (33) hoe zij haar eigen tiny house van stro en andere natuurlijke materialen bouwt.
Sinds haar tienerjaren droomt Sarah ervan om zelfvoorzienend te leven in een hobbithuis (zo’n klein rond ‘Lord of the Rings’-huis dat is ingegegraven in een heuvel) binnen een eco-gemeenschap. Als fanatiek natuur- en dierenliefhebber richtte ze onlangs zelfs een stichting op in Costa Rica om ara’s (een bedreigde papegaaiensoort) te beschermen. Sarah: ‘Het voelt voor mij heel normaal om een steentje bij te dragen aan klimaatbescherming.’
Vijf jaar lang woonde ze al zelfvoorzienend in Bonaire en in de vijf jaar daarna hielp ze met het bouwen van een huis van natuurlijke materialen in Costa Rica. Maar met de start van corona verlangde ze terug naar haar familie en vrienden in Nederland.
Niet veel later deed zich hier dé kans voor om haar droom waar te maken. Naast de aardehuizen in Olst, waar Sarah al verlangend naar had gekeken, werd een nieuwe ecowijk gebouwd: Olstergaard. Op de zeventig kavels moest duurzaam worden gebouwd en de complete wijk zou natuurinclusief en zelfvoorzienend worden. Sarah: ‘Dat sprak mij zo aan, dat ik me direct inschreef. En tot mijn grote verbazing werd ik ingeloot voor het kavel van mijn eerste keuze.’
Sarah ontwierp haar huis naar de zon toe. Zo maakt ze optimaal gebruik van de natuurlijke warmte | Foto: Fromstrawtohome.com
Van ontwerp tot bouwproces, Sarah wilde zoveel mogelijk zelf doen. Om kosten te besparen en zoveel mogelijk de regie over duurzame keuzes te hebben. ‘Mijn broer hielp me met ontwerpen in het 3D-designprogramma SketchUp. Mijn hobbitdroom sneuvelde al snel. De ronde vormen die zo’n huis typeren zouden moeilijker uitvoerbaar en daardoor te kostbaar zijn. Ook het idee om mijn huis in te graven in een heuvel, moest ik loslaten. Ik wilde het namelijk goed isoleren en dan moet je automatisch ook goed kunnen ventileren. Onder de grond wordt dat lastig.’
Hoe ziet het ontwerp van Sarahs woning er dan wél uit? ‘Het uitgangspunt was natuurlijk bouwen met biobased materialen. Maar ook: zo min mogelijk gebruik maken van energieslurpende machines en transport. En minimaal bouwafval creëren.’
Het resultaat is een vierkant tiny house van 42 m2. Met grote raampartijen aan de zuidkant, om de warmte van de zon optimaal te benutten. Het huis bestaat uit één grote ruimte, alleen de badkamer en installatieruimte hebben binnenmuren. Zo kan de zon zo ver mogelijk het huis in schijnen. Om de warmte vervolgens vast te houden zijn alle binnenmuren en de vloer gemaakt van leem, dat isolerende eigenschappen heeft.
De basis van Sarahs woning werd geoogst bij een lokale boer: stro. Sarah werkte samen met StroBox, een bedrijf dat houten boxen maakt gevuld met samengeperst stro. ‘Je kunt de boxen zien als hele grote bakstenen waarmee je je huis opbouwt,’ vertelt Sarah. ‘Samen vormen ze het houtskelet én de isolatie ineen. Stro heeft als voordeel dat het een hoge isolatiewaarde heeft en toch ademt. Daarnaast nemen het hout en stro tijdens hun groei CO2 op, in tegenstelling tot niet-natuurlijke bouwmaterialen die tijdens het productieproces juist CO2 uitstoten. De opgeslagen CO2 blijft straks vastzitten in mijn woning.’
De maten van het tiny house zijn zo uitgedacht, dat er precies zes stroboxen passen in de vloer, en in het dak. Sarah: ‘Het formaat van de boxen is bovendien zo uitgekiend, dat ze uit volledige houten osb-platen gemaakt kunnen worden. Dit minimaliseerde zaagafval.’ De stroboxen zijn prefab gemaakt in een werkplaats. Sarah: ‘Ik heb het houtskelet zelf gezaagd. In ruil voor mijn uren kreeg ik korting.’
Sarah puzzelde samen met de mannen van StroBox haar houtskelet gevuld met stro in elkaar | Foto: Fromstrawtohome.com
Sarah hielp met het maken van haar eigen StroBoxen | Foto: Fromstrawtohome.com
‘Achter ieder stukje materiaal in mijn huis zit een verhaal,’ vertelt Sarah. ‘Zo komen mijn hardhouten kozijnen uit 1983 van Marktplaats. Het was een hele klus om ze te schuren en met olie te behandelen. Het glas heb ik vervangen door dubbel glas. De houten platen tegen de groene gevel aan de noordkant zijn oude bureaubladen uit een school. En zo is bijna al het hout hergebruikt.’
Het larikshout voor de bekleding van de zijgevels komt uit een bos in de buurt van Olst dat werd uitgedund. Sarah: ‘Die bomen zouden anders in de versnipperaar gaan. Ik heb er planken uit gezaagd, met de ruwe delen er nog aan. Geen enkele zijde was recht, en alle planken hadden verschillende breedtes. Dat was nog een heel gepuzzel.’
De glas-in-loodraampjes zijn Marktplaatsvondsten. De houten balken komen van Houthandel Ruiterkamp in Olst, een bedrijf dat hout en bouwmaterialen recyclet | Foto: Fromstrawtohome.com
‘Voor het stucen van de binnenmuren heb ik leem gebruikt. Een mengsel van klei, zand en stro. Ik heb een restpartij over kunnen nemen en de toplaag met kleurpigment erin kocht ik bij Eco Bouwmaterialen in Zutphen. Leem is vochtregulerend, houdt in de winter warmte vast en blijft in de zomer relatief koel. Het geeft een comfortabel, dempend gevoel in huis. Op dit moment ben ik de vloer met leem aan het maken. Toevallig afkomstig uit mijn geboorteplaats Emmen. Zo woon ik straks weer een beetje op geboortegrond. Het isolerende vermogen van het leem zal goed samenwerken met de vloerverwarming die eronder ligt.’
In dit filmpje laat Sarah zien hoe zij de verschillende leemlagen opbouwt én hoe zij kleur toevoegt aan haar muren.
Een van de weinige klussen die Sarah uitbesteedde, was het stucen van de voorgevel met kalk. Een arbeidsintensief werkje dat nauwgezet moest gebeuren, want het moest wel waterdicht zijn. Kalk is net als leem vocht- en temperatuurregulerend.
Door de goede isolatie met stro en leem en het maximaal gebruik van zonnewarmte, hoeft Sarah haar huis alleen op écht koude dagen bij te verwarmen. Hiervoor heeft ze vloerverwarming, aangesloten op een warmtepomp. Indirect komt ook deze warmte van de zon: haar volledig elektrische huis wordt gevoed door de energie die haar zonnepanelen op het dak opleveren. Sarah: ‘Ik heb net genoeg panelen om mezelf jaarrond van genoeg stroom te kunnen voorzien. Als backup voor donkere dagen en om teveel aan stroom terug te leveren, ben ik aangesloten op het net.’
Ook voor watervoorziening is Sarah aangesloten op het net. Al gebruikt ze dit water alléén om te drinken en te douchen. Voor haar wasmachine gebruikt ze regenwater. Dat loopt vanaf haar dak door verschillende filters een tank in. Het water van de wasbak in de badkamer hergebruikt ze om het urinegedeelte in haar gescheiden composttoilet mee door te spoelen.
Al haar afvalwater loopt naar het helofytenfilter in haar tuin en stroomt na zuivering naar haar vijver. Sarah: ‘In dit water kunnen veel waterplanten en dieren leven. Als de vijver vol is, stroomt het water in een wadi. Dit is een soort sloot, bedoeld om het water langzaam in de grond te laten sijpelen. Zo wordt het water langer in het landschap vastgehouden.’
Olstergaard is niet alleen bedoeld voor mensen; in deze natuurinclusieve wijk wonen ook veel planten en dieren. Sarah: ‘Insecten, vogels en andere dieren moeten gebruik kunnen maken van de tuinen en huizen. Zelfs de spinnetjes en kevers verwelkomen we in de gevels. Ik heb holtes in mijn dak opengelaten waarin vleermuizen en vogels kunnen nestelen. Op verschillende plekken ga ik nestkastjes ophangen. En mijn sedumdak en groene achtergevel zullen ook biodiversiteit aantrekken.’
Sarah richt haar tuin in volgens permacultuurprincipes. Kort gezegd houdt dit in dat je een ecosysteem creëert waarin je samenwerkt met de natuur. Hierdoor hoef je minder in te grijpen met water geven, wieden en mechanisch geproduceerde compost toevoegen. Sarah: ‘Ook hier is alles erop gericht om zoveel mogelijk leven te verwelkomen. In de bodem, waar ik gevallen bladeren op zal laten liggen. Maar ook in takkenheggen en stapelmuurtjes van stenen en dakpannen. Dichterbij huis ga ik groente en kruiden verbouwen en kippen laten scharrelen.’
Zelf klussen vindt Sarah niet alleen ‘superleuk’, het levert ook voordelen op | Foto: Fromstrawtohome.com
Zowel het bouwen van haar huis als het inrichten van haar tuin doet Sarah het liefst zo veel mogelijk zelf. ‘Op veel kostenposten bezuinig ik door de meeste projecten zelf aan te pakken en inventief te zijn in het vinden van hergebruikte materialen. De manier waarop ik bouw is niet standaard, dus ik moet alles zelf uitzoeken via online filmpjes. Ook heb ik veel hulp gevraagd aan experts en mensen in mijn omgeving. Je moet het willen: ik vind experimenteren en zelf bouwen superleuk. Je ziet vaak direct resultaat.’
‘En ja, dit kost allemaal veel tijd. Maar uiteindelijk staat je huis er niet eens zoveel later dan wanneer je een aannemer in de hand neemt. In dat geval ben je afhankelijk van verschillende partijen en zit je vaak met wachttijden. Als je het proces zelf in de hand hebt, kun je altijd doorwerken! Dat geeft minder stress. Een ander groot voordeel: als je zoveel tijd en werk in het bouwen van je woning stopt als ik, dan kun je het redden met €120.000, inclusief installaties, exclusief grond.’
‘Mijn materiaalkeuzes maak ik op basis van duurzaamheid, circulariteit en beschikbaarheid. Of iets er ook mooi uitziet, dat is ondergeschikt,’ zegt Sarah. Dit zijn haar tips voor het speuren naar duurzame bouwmaterialen:
Van stro tot huis: Sarah (stro)boxt het zelf voor elkaar | Foto: Fromstrawtohome.com
Momenteel klust Sarah nog aan haar leemvloer, keuken en badkamer. Daarna zijn het helofytenfilter en de sanitaire aansluitingen aan de beurt. Sarah: ‘Mijn doel is om in mei klaar te zijn. Dan heb ik in een jaar tijd mijn eigen huis gebouwd. De voorbereidings- en ontwerpfase niet meegerekend.’ Benieuwd hoe Sarah precies te werk gaat? Op haar blog deelt Sarah het complete bouwproces van haar strohuis, van isoleren met stro tot stucen met leem.
