In de meeste woonstraten domineert de auto het straatbeeld. Dat kan ook anders! Steeds meer gemeenten, gebiedsontwikkelaars en bewoners maken liever ruimte voor mens en natuur. Door heel Nederland vind je steeds meer groene leefstraatjes.
Een leefstraat is zo ingericht dat er in geleefd kan worden. Niet auto’s, maar mensen staan er centraal. Parkeerplekken maken plaats voor picknicktafels, speeltoestellen, groenbakken en bomen. Kortom: straten waar je graag buiten komt. Leefstraten zien er niet alleen heel levendig uit, ze bieden ook belangrijke voordelen.
Socialer, groener én koeler leven
Meer praatjes maken
Om te beginnen zijn leefstraten heel sociale straten. Buren maken meer praatjes samen, waardoor ze elkaar beter kennen en meer naar elkaar omkijken. Kinderen kunnen veilig buitenspelen en bewegen daardoor meer. In Den Haag zette bewoner Eline Keus 2 jaar geleden een picknicktafel op de parkeerplaats voor haar deur. ‘Op een mooie dag komen er wel 30 buurtbewoners rondom die tafel samen. We organiseren er straatfeesten en kinderen met verschillende nationaliteiten spelen op, rond en onder de tafel. Al spelend leren ze elkaar Nederlands.’
Meer ruimte voor stadsnatuur
In een leefstraat fluiten vogels, zoemen bijen en fladderen vlinders er lustig op los. In straten waar minder of geen auto’s komen, worden parkeerplekken vergroend. En dat is aardig wat oppervlakte, als je bedenkt dat de gemiddelde parkeerplek 2 bij 5 meter in beslag neemt. ‘Er is ruimte om het groen goed neer te zetten’, vertelt Nanda Sluijsmans. Als stedenbouwkundige en landschapsontwerper werkt zij aan een groene mensvriendelijke leefomgeving. ‘Zo kunnen we verschillende bomensoorten planten: soorten die in het voorjaar voedsel geven aan stadsdieren en bomen die dat juist in het najaar doen.’
In dit groene dalletje - een wadi - in Pijnacker kan regenwater goed wegzakken in de bodem | Foto: Nanda Sluijsmans
Beter bestand tegen hitte en hoosbuien
Goed nieuws voor als je geen airco hebt: die eerder genoemde bomen geven ook koelte op hete dagen. Bomen verkoelen, omdat ze water verdampen en warmte uit de bodem gebruiken om te koelen.
Maar ook tegen een ander gevolg van klimaatverandering weet een leefstraat zich goed te wapenen: hoosbuien. Nanda: ‘In autovrije straten is ruimte voor een groen dalletje. In die wadi’s, zoals we ze noemen, stroomt overtollig regenwater, dat binnen een dag wegzakt in de bodem. We zaaien wadi’s in met kruidenmengsels en er staan bomen in, beide zijn goed voor de biodiversiteit.’
Hier in Nederland vind je leefstraten
‘Alle gemeenten kennen de term “leefstraat”’, vertelt Nanda. ‘Bij bijna ieder nieuw te ontwikkelen woongebied wordt parkeren gebundeld aan de rand van een buurt of wijk om meer leefkwaliteit in de woonstraten te krijgen.’ Bij nieuwe woontorens in grote steden is dit vanwege ruimtegebrek zelfs noodzakelijk. De ruimte rondom het gebouw is hier het domein van bewoners, stadsdieren en groen. Zulke leefstraten en -wijken vind je bijvoorbeeld in Amsterdam, Eindhoven en Groningen.
In deze nieuwbouwwijk in Eindhoven is de straat het domein van bewoners, stadsdieren en groen | Foto: Nanda Sluijsmans
De gemeente Rotterdam koos ervoor om het parkeren meer te gaan bundelen, zodat de woonstraten groener en mensvriendelijker zijn | Foto: Nanda Sluijsmans
Niet alleen bij nieuwbouw zijn er (elementen van) leefstraten te vinden, ook in steeds meer bestaande woonstraten. Deze straatjes zijn al autovrij of er worden zitmeubels, plantenbakken en speeltoestellen op parkeervakken geplaatst. Vaak gebeurt dit door bewoners, al dan niet met medewerking van de gemeente. In Groningen zijn op veel parkeervakken geen auto’s, maar groen, zitbankjes en speeltoestellen geparkeerd.
In deze Groningse leefstraat lopen kinderen vanuit hun voordeur zo hun privéspeeltuin in | Foto: Nanda Sluijsmans
Waar blijven de auto’s?
In een land waar ruimte schaars is en de auto nog altijd het straatbeeld domineert, valt het misschien lastig voor te stellen dat leefstraatjes überhaupt mogelijk zijn. Nanda: ‘Het is niet zo dat de auto helemaal weg moet, maar we kunnen wel afscheid nemen van die autodominantie. En dat is zeker haalbaar. We maken nieuwe lange leefstraten waar helemaal geen auto’s komen. Parkeren wordt zoveel mogelijk gebundeld bij de entree, net zoals op een camping. Natuurlijk zijn deze buurten prima bereikbaar voor calamiteitenverkeer en goed begaanbaar voor mindervaliden.'
Bij bestaande straatjes die meer leefstraatjes worden, kan het autoparkeren in de straat worden verminderd door de inzet van deelauto's. Terug naar de picknicktafel van Eline Keus in Den Haag. Eline: ‘Wij delen met zo’n 90 buurtbewoners 11 auto’s, waardoor er behoorlijk wat parkeerplekken vrij komen. Mogen we die ruimte dan niet benutten voor iets anders? De gemeente geeft ons hierin gelijk: onze plek is nu zelfs een pilot voor meer van dit soort leefplekken in de buurt. We kregen een vlonder onder onze tafel en de boomspiegel is vergroot voor meer groen.’
In deze Haagse buurt delen 90 bewoners 11 auto’s, waardoor ze deze parkeerplek mogen gebruiken als groene ontmoetingsplek | Foto: Eline Keus
Hoe maak je van je straat een leefstraat?
Om van je straat meer een leefstraat te maken, kun je net als Eline het gesprek aangaan bij de gemeente. Veel gemeenten zijn erg ontvankelijk voor groene initiatieven, omdat die de straten beter bestand maken tegen hoosbuien en hitte. Voor veel kleine groene acties - zoals het adopteren van een boomspiegel of het aanleggen van een geveltuintje - kun je hulp krijgen en in sommige gevallen krijg je zelfs subsidie voor het vergroenen van je straat of buurt.
Klaar om aan de slag te gaan? Met deze stappen creëer je meer leefruimte in je eigen straat:
Stap 1: vergroen wat mogelijk is
Maak je voortuin groener, leg een geveltuintje aan of plaats een plantenbak. Zie je overbodige tegels in de straat? Meld het bij de gemeente en vraag of je deze plek mag vergroenen. Wie weet kan er zelfs een boom in!
In Haarlem fleuren ondernemers en bewoners de straat op met plantenbakken en ander groen | Foto: Nanda Sluijsmans
Stap 2: probeer het aantal parkeerplekken te verminderen
Kijk eens of je je tweede auto, of misschien wel je eerste, kunt delen met de buren. Of sluit aan bij een gebiedscoöperatie om met een groep buurtgenoten auto’s te delen.
Stap 3: Voeg meubilair toe
Picknickbankjes, gevelbankjes, een schommel of zelfs een glijbaan. Zo komt je straat pas écht tot leven!
Groenbakken en straatmeubilair brengen deze Amsterdamse straat tot leven | Foto: nanda Sluijsmans
Een tijdelijk vakantiestraatje
Krijg je liever eerst een voorproefje van zo’n leefstraat? In 2013 ontstond in Gent het idee om straten tijdelijk als leefstraat in te richten. Sindsdien worden deelnemende straatjes tijdelijk autovrij en zetten bewoners picknicktafels en speeltoestellen neer. Deze ‘vakantiestraatjes’ zijn nu ook een begrip in Nederlandse steden als Utrecht, Amsterdam, Groningen en Haarlem. In de zomermaanden kunnen buren hun straat hiervoor aanmelden bij de gemeente. Wees gewaarschuwd: zo’n tijdelijke vakantiestraat smaakt naar meer!
