Biodiversiteit: misschien wel het belangrijkste begrip dat je niet kent. Het is de verscheidenheid aan dieren en planten die ervoor zorgen dat je genoeg voedsel hebt, in leven blijft en überhaupt kunt bestaan. Maar door menselijk handelen neemt de biodiversiteit in de wereld gestaag af. Wat zijn de gevolgen van het verlies van duizenden dier- en plantsoorten? En wat kunnen we doen om verder verlies tegen te gaan? In deze snelcursus (3 minuten leestijd) leggen we uit wat biodiversiteit is en waarom het belangrijk is, voor de aarde en voor jou. 

Wat is biodiversiteit?

De term biodiversiteit is een samenstelling van de woorden “biologisch” en “diversiteit”. We gebruiken het woord om alle verschillende vormen van leven op aarde aan te duiden. En dat zijn er ontzettend veel. Van je viervoeter op de bank tot de blauwe vinvis in de oceaan en van je kamerplant tot torenhoge baobab bomen in Madagaskar.

En dat is slechts het topje van de ijsberg. Biodiversiteit omvat ook de variatie aan ecosystemen waar al deze flora en fauna leven. Van gortdroge woestijnen tot de ijzige vlakten van Antarctica. De totale biodiversiteit van onze planeet is immens. En dat is maar goed ook, want variatie houdt de natuur in evenwicht. 

De boabob, ook apenbroodboom genoemd, staat symbool voor de biodiversiteit in Madagaskar. Zes van de acht soorten staan op de Rode Lijst van bedreigde dier- en plantsoorten. | Foto: Yasmine Arfaoui via Unsplash

Waarom is biodiversiteit belangrijk?

Je staat er misschien niet bij stil, maar elke dag ben je afhankelijk van biodiversiteit. Het speelt een belangrijke rol in onder andere onze menselijke gezondheid, voedselvoorziening, geneeskunde en bescherming tegen klimaatverandering. 

De gezondheid van de mens hangt af van de beschikbaarheid van zoet water, vruchtbare grond en een bewoonbare leefomgeving. Ook hebben we miljarden bestuivers en tonnen plankton nodig om ons van genoeg voedsel te voorzien, bekijk maar eens de afbeelding hieronder. Zonder exotische planten diep in de jungle zouden we veel medicijnen nooit hebben kunnen produceren. En mangroves beschermen kustgebieden tegen stormvloeden, die zonder deze natuurlijke buffer zouden overstromen.

Alle verschillende dier- en plantensoorten zijn dus ontzettend belangrijk. Het geeft de aarde alles wat ze nodig heeft om te kunnen voortbestaan en gedijen, gratis en voor niets. Maar dit kan het alleen maar blijven doen als er in de toekomst genoeg biodiversiteit over blijft. En op dit moment staan vele dier- en plantensoorten onder grote druk.

Biodiversiteit in gedrang

Door toedoen van de mens is het slecht gesteld met de biodiversiteit. In de afgelopen 50 jaar is wereldwijd het aantal wilde dieren met 60 procent gedaald, aldus het WNF. Houtkap, overbevissing en infrastructuur (gebouwen en wegen) vernietigen de leefgebieden van wilde dieren. Zij worden gedwongen om weg te trekken, zich aan te passen of te sterven.

Op dit moment worden meer dan 8.000 gewervelde diersoorten met uitsterven bedreigd. Dat meldt de Rode Lijst van de IUCN, ‘s werelds meest complete lijst met betrekking tot de status van de wereldwijde biodiversiteit. Hieronder vallen bekende bedreigde dieren, zoals de tijger - waarvan een eeuw geleden er nog meer dan 100.000 in het wild leefden en vandaag amper 4000 - en de reuzenpanda, maar ook minder bekende zoals de Kauai wolfspin.

Vandaag de dag leven er 96% minder tijgers in het wild dan een eeuw geleden. | Foto: A G via Unsplash

Is het uitsterven van diersoorten echt zo belangrijk?

Je denkt misschien: “wat maakt het nou uit dat er één spinnensoort minder is op de wereld”. Toegegeven, de natuur zal niet omvallen door het uitsterven van dit zeldzame spinnenexemplaar, maar elke soort speelt een rol in het grotere geheel.

In de natuur gaat het om eten en gegeten worden. De ene soort eet de andere soort en die wordt weer opgepeuzeld door een derde. Dit vormt een natuurlijk evenwicht. Wanneer één van de soorten wegvalt, stort het hele systeem in elkaar.

Een voorbeeld hiervan zijn de zeeotters in kelpbossen langs de kust van Californië. Otters voeden zich met zee-egels, die zich op hún beurt weer voeden met kelp. Als zeeotters uitsterven, kunnen zee-egels zich ongestoord vermenigvuldigen en grote delen van het kelpbos opeten. Uiteindelijk vernietigen ze het hele leefgebied, wat leidt tot de dood van alle andere dieren die daar leven.

Kirsten Schuijt, directeur van WNF Nederland, vergelijkt het belang van biodiversiteit met een Jenga-spel: “Als je er telkens één blokje uittrekt, kan de toren lang blijven staan. Maar één blokje te veel en het bouwwerk stort in. Zo halen we nu ook voortdurend blokjes uit de natuur. Hoeveel soorten kunnen nog verzwakken, zonder dat het systeem bezwijkt?”.

Deze in bont gewikkelde zwemmers houden de zee-egelpopulatie onder controle, waardoor kelpbossen genoeg CO2 kunnen opslaan | Foto: Jerome Heuze via Unsplash

Wat kunnen we doen om verder verlies tegen te gaan?

Biodiversiteit zorgt er voor dat ecosystemen werken en floreren. Een forse daling van deze variëteit heeft desastreuze gevolgen. Hoe kunnen we ervoor zorgen dat verder verlies van dier- en plantensoorten een halt wordt toegeroepen?

We hebben hier een paar tips op een rijtje gezet:

Als duurzame bank zet ASN Bank zich in voor het verbeteren van de biodiversiteit. Eén van de langetermijndoelen is dat alle beleggingen en financieringen in 2030 een netto positief effect hebben op biodiversiteit. Hier lees je meer over wat ASN Bank doet om de biodiversiteit te verbeteren.