Betegelde tuinen zijn een doorn in het oog van ecoloog Christiaan Kuipers. Met Stichting Straatboer vergroent hij samen met bewoners versteende voortuinen van sociale huurwoningen in Zwolle. De straatboeren zijn inmiddels ook actief in Groningen, Deventer, Utrecht, Huizen en Hattem.
De stad vergroenen
Als hij door zijn stad fietste, zag Christiaan twee uitersten: versteende tuinen (‘begrafenistuinen’) en regelmatig afgedankte planten langs de weg. ‘Gezonde planten gooi je toch niet weg? Zeker niet in de stad, waar juist méér groen welkom is. Wat als die planten die mensen weggegooien, op die versteende plekken terechtkomen, dacht ik. Zo begon ik in 2019 met Stichting Straatboer.’
‘Zelf groeide ik op het platteland op, ik kon als kind rennen door het groen. Dat gun ik alle kinderen. Ook al ben ik in de stad gaan wonen, mijn groene vingers nam ik mee. Ik ben opgeleid als ecoloog en energie- en milieukundige. Ook vanuit die rol voelde ik dat ik actief wilde bijdragen aan het vergroenen van de stad.’
Make-overs van versteende voortuinen
‘Vanuit ons motto “Niet lullen, maar planten” geven we betegelde tuinen een make-over.’ Stichting Straatboer vergroent samen met bewoners versteende voortuinen van sociale huurwoningen. Aanvankelijk alleen in Zwolle, maar inmiddels ook in Groningen, Hattem, Huizen, Deventer en Utrecht. ‘Op plekken waar een woningcorporatie concreet werk wil maken van vergroening, geven wij hen en de huurders graag het eerste zetje. Dus wie weet kunnen we in nog meer steden impact gaan maken.’
De tegels worden door een sociale werkorganisatie weggehaald, vervolgens komt een straatboer met een bakfiets vol ‘tweedeplants’ (oftewel: tweedehands planten) een levendige tuin vol groen aanleggen. De bewoners helpen daarbij. In totaal zijn er nu 166 voortuinen vergroend.
Foto: Stichting Straatboer
Groene vingers kweken
‘Ons doel is vooral om bij zoveel mogelijk bewoners groene vingers te kweken. Het gaat er vooral om dat mensen zelf hun tuin kunnen onderhouden, we willen natuurlijk voorkomen dat tuinen verloederen. Door samen te planten brengen we positieve energie. De meeste huurders helpen we zo aan een nieuwe hobby. Een vrouw die nooit groene vingers had, vertelde dat ze nu elke week een halfuurtje met een schepje door haar tuin gaat. Ze vindt tuinieren stressverlagend.’
Na 2 en na 6 maanden komt de straatboer terug om de bewoner te helpen met snoeien, toe te lichten wat wel of geen onkruid is en eventueel een plantje dat het niet meer doet te vervangen voor een nieuwe. ‘En in de Straatboer-appgroep krijgen huurders groene onderhoudstips via ons Youtubekanaal.
Deze voortuin in Zwolle kon wel wat leven gebruiken. Foto: Stichting Straatboer
Bewoner Kara tijdens het vergroenen van haar voortuintje – samen met een straatboer uiteraard. Foto: Stichting Straatboer
En zo ziet Kara’s voortuin er na 6 maanden uit! Foto: Stichting Straatboer
Die groene vingers zijn overigens besmettelijk. ‘Vaak moeten we na 2 maanden weer in dezelfde straat zijn, dan heeft een buurman of buurvrouw zich ook aangemeld. Laatst vergroenden we het vierde tuintje op een rij.’
Woningcorporaties willen vergroenen
‘In Zwolle sloeg ons concept 2 jaar geleden zo goed aan, dat we vanuit steeds meer woningcorporaties verzoeken kregen. Wij zien dat veel woningcorporaties graag mee willen helpen de stad te vergroenen. Onder meer omdat groenere tuinen extreme weersomstandigheden – zoals hitte en flinke regenbuien – helpen opvangen. Zo krijgt iedere vierkante meter steen die wij vervangen door groen, een sponswerking: overtollig regenwater stroomt daar in weg.
Maar ook de sociale component maakt ons concept leuk en interessant voor woningcorporaties. Wij zorgen voor meer ontmoetingen tussen buren. Waar eerst alleen fietsen en kliko’s stonden, zetten mensen nu een bankje neer waarop ze gaan zitten kijken naar alles wat bloeit, groeit en rondfladdert. Buren zien dat ook en komen automatisch een praatje maken. Of onderling plantjes ruilen.’
Straatboerderij vol tweedehands planten
Wat groeit en bloeit er dan zoal in al die voortuintjes? Dat verschilt enorm, maar net wat het tweedehands aanbod aan planten biedt en of het een zonrijke- of schaduwtuin is. In Zwolle is een fysieke plek ingericht waar alle planten die gedoneerd worden tijdelijk de grond in gaan: de Straatboerderij. Ook in Groningen en Utrecht zet de stichting momenteel Straatboerderijen op.
Op de Straatboerderij in Zwolle staan meer dan 300 verschillende planten – allemaal gedoneerd! Foto: Stichting Straatboer
‘We stimuleren mensen om inheems en onderhoudsarm groen te brengen, zoals kruipend zenegroen, hemelsleutel, beemdooievaarsbek en wilde marjolein.
De planten komen van kwekers en hoveniers – exemplaren waar bijvoorbeeld een labeltje aan ontbreekt, waardoor de plantjes niet meer kunnen worden verkocht – maar ook van particulieren. ‘Iedere gedoneerde plant komt voor 100% terecht op een versteende plek. Het leuke is dat “donkergroene” bewoners, dus mensen met een grote tuin en groene vingers, via ons “grijze” bewoners met betegelde voortuinen lichtgroen maken en daarmee hun eigen stad vergroenen.’
Zoveel mogelijk huurders helpen vergroenen
‘Ons doel is om zoveel mogelijk huurders het eerste zetje te geven met vergroenen. Natuurlijk door met de deelnemende woningcorporaties zoveel mogelijk huurders te enthousiasmeren in de huidige 6 steden. Maar er blijven ook nieuwe woningcorporaties bij ons aankloppen.’
Aan motivatie geen gebrek: ‘De persoonlijke verhalen van huurders ontroeren me. Zo delen we jaarlijks ook tomatenplanten uit, als extra actie. Mensen zien dan ineens hoe een plant groeit en vertellen enthousiast: “Dat gele bloemetje is een tomaatje aan het worden!" Vooral kinderen vinden dat leuk om te zien.
Dit gezin komt planten doneren. Foto: Stichting Straatboer
Tips voor huurders van versteende tuintjes
- ‘Begin klein. Een paar stenen en zand eruit en groen erin, dat maakt al een groot verschil! Veel gemeenten stimuleren het vergroenen van betegelde tuinen of het aanleggen van een geveltuin. Er zijn dan ook allerlei (tegelwip)acties en subsidies, al dan niet samen met je buren.’
- ‘Zoek een “groene buur” die zou kunnen helpen. Vooral die begeleiding is in het eerste jaar cruciaal. Zo word je even op weg geholpen.’
- ‘Huurders van sociale huurwoningen in de steden waar Stichting Straatboer actief is, kunnen zich aanmelden via onze website, of via hun woningcorporatie.
‘Woon je op een plek waar Stichting Straatboer (nog) niet actief is? Breng ons initiatief onder de aandacht bij jouw woningcorporatie of gemeente! Wij kunnen het gesprek met ze aangaan en zo kan het zomaar zijn dat we ook in jouw gemeente binnen een jaar al aan de slag kunnen.’
