Wil je de natuur in Nederland helpen uitbreiden en/of herstellen? Dat kun je doen door er middenin te slapen of zelfs wonen! Al slapend bijdragen aan natuurherstel of boeren helpen over te stappen naar natuurinclusieve landbouw. Dat klinkt goed, toch?
Nederland wordt steeds groener dankzij honderden hoopvolle initiatieven als Tiny Forests (mini-bossen in steden) en de actiegroep Meer Bomen Nu. Dat moet ook wel, want Nederland moet vóór 2030 10% meer bos hebben. Met het aanplanten van 37.000 hectare bos en het herstellen van bestaande natuur wil de overheid biodiversiteit een boost geven en klimaatverandering tegengaan.
Maar Nederland is klein en kent ook andere grote maatschappelijke uitdagingen. Zoals de woningnood, energietransitie en stikstofproblematiek. Dat vraagt om creatieve oplossingen. Gelukkig zijn die er! Zoals het wonen of recreëren in nieuwe natuur die boeren of grondeigenaren aanleggen. Een mooie plek voor jou om in de natuur tot rust te komen, een fijne inkomstenbron voor de boeren om die natuur aan te leggen en onderhouden. In dit artikel duiken we in drie concepten die wonen of recreatie combineren met méér natuur: hide&b, Cabiner en Peel Natuurdorpen.
hide&b: recreatiecabins in natuur die je helpt herstellen
Niet inchecken, maar even compleet uitchecken: dat gevoel willen de oprichters van hide&b, Henkjan Letteboer en Jasper Muller, hun gasten geven. ‘Wij willen mensen op een duurzame én comfortabele manier laten genieten in natuur die zij zelf helpen herstellen’, vertelt Jasper. Hide&b verhuurt circulaire, zelfvoorzienende en energieneutrale recreatiecabins op grond van boeren en landeigenaren die de omschakeling maken naar natuur(inclusieve landbouw). Dit geeft grondeigenaren een extra verdienmodel, waarmee de transitie naar regeneratief boeren en natuurinclusief grondgebruik haalbaar wordt.
Wakker worden in de natuur die je zelf helpt herstellen | Foto: hide&b
Slapen in een voedselbos
De eerste cabin staat op landgoed Roggebotstaete bij Dronten. Dit jonge natuurgebied in de Flevolandse polder wordt regeneratief beheerd door Yūgen Forest. Zo vind je hier een voedselbos, bloemenweide en proeftuin. Het is ook een buitenplaats waar je events, retraites en trainingen kunt organiseren om mensen meer in verbinding te brengen met de natuur. Deze cabin van hide&b zal vanaf de lente van 2023 worden verhuurd. Net als het tweede recreatiehuisje, dat in een voedselbos in Zeeland (Voedselbron Graauw) komt te staan.
Hide&b is een jong concept, de oprichters zijn nog volop in gesprek met landgoedeigenaren, boeren en gemeenten voor meer huisjes. Jasper: ‘Er zijn zoveel grondeigenaren met ongelooflijk mooie plekjes. Dat kan aan de rand van een boerenerf of voedselbos zijn, in een voormalige koeienweide of verspreid op een landgoed.’ Op welke locatie je ook logeert: de cabins staan altijd ruim uit elkaar, waardoor je het gevoel krijgt even helemaal weg te zijn van de bewoonde wereld.
Hoe ziet je tiny house eruit?
‘Als we zelf op vakantie gaan, zoeken we naar natuurhuisjes die met stijl zijn vormgegeven, comfortabel én duurzaam zijn’, zegt Jasper. Al deze ingrediënten komen samen in de hide&b cabins, gemaakt door The New Makers. In de circa 25 m2 grote huisjes kan worden geleefd, gekookt, gedoucht en geslapen. En misschien wel het allerfijnst: door het dakraam boven het bed kun je naar de sterren staren.
De cabins zijn gemaakt van biobased materialen, zoals CLT-hout (kruislings verlijmde vurenhouten panelen) voor de constructie en binnenwanden en bamboe voor de vloer. Ook in de inrichting zie je de hand van Moeder Natuur: denk aan vilten lampen, wollen dekens en duurzaam linnen beddengoed van Yumeko.
De huisjes zijn verplaatsbaar en - afhankelijk van het gebied - zelfvoorzienend. Stroom wordt opgewekt met zonnepanelen op het dak. En douche- en gootsteenwater wordt gezuiverd door een helofytenfilter met moerasplanten. Op deze manier laten gasten weinig tot geen sporen na in de natuur.
De hide&b cabins zijn gebouwd en ingericht met natuurlijke materialen | Foto: The New Makers
Zo help je de natuur(transitie) door hier te slapen
Van het bedrag dat je betaalt voor een overnachting, wordt een deel besteed aan het plan van de boer of grondeigenaar bij wie je te gast bent. Bijvoorbeeld de aanleg en het onderhoud van een pluktuin of voedselbos. Jasper: ‘Het gaat om ongeveer de helft van de winst. In de cabin ligt informatie over bij wie je te gast bent, wat zijn/haar plan is en waar onze financiële bijdrage specifiek voor wordt ingezet.’
‘De overgang naar natuurinclusieve grond duurt ongeveer tien jaar per plek’, vertelt Jasper. ‘In die tijd kan de bodem herstellen en kunnen nieuwe bomen en planten groeien. Onze cabins zorgen in de tussentijd - waarin kosten doorlopen en investeringen worden gedaan - voor een aanvullend verdienmodel.’ Hide&b regelt alles: van ontwerp, vergunning en investering tot verhuur en onderhoud van de cabins.
Door de grote raampartijen met openslaande deuren beleef je de natuur zowel binnen als buiten | Foto: hide&b
‘Naast die extra inkomsten voor grondeigenaren willen we mensen laten zien welke stappen boeren en grondeigenaren in het buitengebied aan het zetten zijn. En ze verbinden met de streekproducten die dat oplevert.’
Wat kost een verblijf?
Afhankelijk van het seizoen en de dag in de week betaal je tussen de €160 en €190 per tiny house per nacht. Zin om in één van de cabins middenin de (nieuwe) natuur te verblijven? Schrijf je in via de website van hide&b en krijg een seintje zodra de huisjes te boeken zijn.
Cabiner: netwerk van wandelroutes en off-grid cabins in de Nederlandse natuur
Dagenlang door de natuur wandelen en elke dag wakker worden in een andere cabin. Dat klinkt bijna on-Nederlands. Zoveel aaneengesloten natuur ligt hier toch niet? Nou, dan vergis je je. Cabiner leert je de Nederlandse natuur écht (ver)kennen met hun netwerk van wandelroutes en off-grid cabins in verschillende natuurgebieden van Staatsbosbeheer. En het team is hard bezig om die ervaring uit te breiden naar grond van natuurinclusieve boeren.
Oprichters Vincent Beekman en Sander Ejlenberg bedachten dit concept tijdens een trektocht door Noorwegen. Vincent: ‘Het avontuur en de grootsheid van de natuur maakten een gevoel van vrijheid en verbondenheid in ons los. Dat gevoel wilden we ook in Nederland kunnen ervaren en delen.’
Het kan ook gewoon in Nederland: dagenlang wandelen en slapen middenin de natuur | Foto: Cabiner
Te gast in de natuur
Het belangrijkste uitgangspunt van Cabiner is mens en natuur verbinden. Vincent: ‘Wij zijn te gast in de natuur, dat betekent dat we minimale impact mogen hebben op de omgeving. Daarom zijn onze cabins volledig off-grid en alleen te voet (of per kano) te bereiken. Bovendien staan ze maximaal vijf jaar op dezelfde plek. We werken nauw samen met ecologen om onze impact op de aanwezige flora en fauna te monitoren.’
Logeren in de Nederlandse wildernis
De cabins staan allemaal goed verstopt in verschillende nationale parken. Zo kun je urenlang wandelen door bossen, heide en langs vennetjes in Nationaal Park Drentsche Aa. Of de heuvels trotseren en genieten van spectaculaire uitzichten op de Sallandse Heuvelrug. Andere cabins staan in het Zwolse bos op de Veluwe en in Nationaal Park Dwingelderveld & Ruinen. Eén cabin kun je alleen per kano bereiken: deze drijft op een meertje in het Horsterwold, één van de grootste aaneengesloten loofbossen van Nederland.
Deze cabin in het Horsterwold (Flevoland) is alleen per kano te bereiken | Foto: Cabiner
Hout hakken en water oppompen
Na het wandelen of kanoën zie je tussen het groen je slaapplaats opdoemen. Je overnacht in een Wikkelhouse: een huisje van 24m2 met een frame van karton, afgewerkt met hout aan zowel binnen- als buitenkant. Vincent: ‘Het karton wordt gemaakt van hout dat afkomstig is uit de gebieden van Staatsbosbeheer.’
Een houtkachel warmt het hutje op én zorgt voor een warme maaltijd en warm water. Dat water pomp je zelf op uit de grond. Na filtering stroomt het uit de kraan en kun je het voor alles behalve drinkwater gebruiken. Afvalwater stroomt na reiniging terug in de bodem. Er is geen riolering aanwezig, je behoefte doe je op een composttoilet. Ook aan stroom is gedacht: die wordt opgewekt met de zonnepanelen op het dak.
Hoe help je de natuur(transitie) door hier te slapen?
Een deel van het bedrag dat jij voor je overnachting(en) betaalt, gaat naar een project dat de natuur helpt te versterken. Vincent: ‘Jaarlijks storten wij 2% van onze omzet in een natuurfonds van Staatsbosbeheer. Dat geld investeren zij direct in hun gebieden. Bijvoorbeeld door nieuwe stukken bos aan te planten of maatregelen te nemen die het ecosysteem herstellen.
Maar je kunt ook fysiek bijdragen aan natuurverbetering. Tijdens het sociale evenement ‘Cabiner Collective’ werk je een dag mee in Nationaal Park Drentsche Aa. Denk aan het aanplanten van bomen en het verwijderen van niet-inheems groen. Na afloop word je beloond met lekker eten en optredens van artiesten bij het kampvuur. Dit jaar vindt Cabiner Collective plaats op 11 maart.
Boerengrond aan de rand van natuurgebieden
Om het wandelnetwerk uit te breiden is Cabiner in gesprek met boeren en andere grondeigenaren die nieuwe natuur aanleggen aan de rand van bestaande natuurgebieden. In dit nieuwe groen kunnen cabins geplaatst worden in ruil voor pacht: een extra verdienmodel voor de boer om over te stappen naar natuurinclusieve landbouw.
Vincent: ‘Meerdere boeren zijn geïnteresseerd. Zo zijn we in gesprek met een biologisch melkveebedrijf in Noord-Brabant, grenzend aan natuurgebied de Regte Heide. We zijn druk bezig met de vergunningen om hier cabins te mogen plaatsen.’ Houd de website van Cabiner in de gaten voor de nieuwste ontwikkelingen.
Zelf hout hakken en je water oppompen: in dit Wikkelhouse ga je terug naar de basis | Foto: Cabiner
Wat kost een overnachting in een cabin?
De cabins in de natuurgebieden van Staatsbosbeheer zijn al wél te boeken. Je verblijft hier vanaf €190 per nacht (twee personen, inclusief stookhout, boekingskosten en toeristenbelasting). Selecteer een beschikbare datum op de boekingspagina voor de exacte prijs.
Peel Natuurdorpen: tiny houses in nieuwe natuur op landbouwgrond in de Peel
Droom je ervan om niet alleen in een tiny house middenin de natuur te slapen, maar ook te wonen? In de Peel - een gebied van 100.000 hectare dat zich uitstrekt van de plaats Grave in Noord-Brabant tot Venlo in Limburg – kun je die droom werkelijkheid laten worden. Daar ziet de toekomst er voor de natuur, boeren én woningzoekenden rooskleurig uit. Peel Natuurdorpen timmert hard aan de weg om hier in 10 jaar 3.500 hectare nieuwe natuur te creëren op landbouwgrond. In die nieuwe natuur komen 10.000 tiny houses, verscholen tussen de bomen.
De Peel is een gebied met veel intensieve veeteelt, waar boeren moeten stoppen vanwege de stikstofproblematiek. Peel Natuurdorpen biedt hier een win-win-win-situatie: minder vee, meer natuur en kleine en betaalbare woningen in een gezonde omgeving.
Voorzitter Pierre Bos: ‘Het idee is dat boeren op hun landbouwgrond een mix van bossen, heggen, houtwallen, waterpartijen en kruidenrijk grasland aanleggen. De tiny houses die in dit zogeheten coulissenlandschap komen, zorgen voor inkomen.’
Met de huurinkomsten van tiny houses wordt het voor boeren aantrekkelijk om hun landbouwgrond om te zetten in natuur | Foto: Peel Natuurdorpen
Perspectief voor boeren en woningzoekenden
‘Dertig boeren met gezamenlijk 250 hectare in de Noordelijke Peel zijn zeer geïnteresseerd’, vertelt Pierre. Ze zijn op zoek naar nieuwe manieren om een natuurinclusief bedrijf te runnen. Ik merk ook dat veel kinderen van boeren geen zin hebben om in de agrarische sector verder te gaan, ons plan biedt ze weer perspectief.’
‘Aan de kant van de toekomstige bewoners hebben 4.500 mensen hun interesse getoond via onze website. En dat aantal blijft maar groeien’, zegt Pierre. Het is uiteindelijk aan de boeren om te bepalen wie op hun land komen wonen. Peel Natuurdorpen faciliteert de mogelijkheid en brengt beide partijen met elkaar in contact.
Door hier te wonen stimuleer je natuurinclusieve landbouw
Toekomstige bewoners kunnen een stukje grond huren en daar hun eigen tiny house op plaatsen of een plekje inclusief tiny house huren. De huur- of pachtopbrengsten zijn voor de boer. Met deze extra inkomsten zullen meer boeren geneigd zijn om natuur aan te leggen op (delen van) hun landbouwgrond. ‘Je zorgt voor structureel ecologische impact door hier simpelweg te wonen’, zegt Pierre. ‘De bodem zal beter worden behandeld, water zal zijn natuurlijke weg vinden door het landschap, insecten komen weer terug en de biodiversiteit wordt versterkt.’
Verplaatsbare off-grid tiny houses
De regel is dat een boer gemiddeld drie tiny houses mag plaatsen per hectare nieuwe natuur. Die huisjes kunnen verspreid over meerdere hectaren worden geplaatst of in een groepje bij elkaar gezet als een eco-dorpje. Het is niet de bedoeling dat er nieuwe wegen, kabels en leidingen aangelegd worden. De huisjes worden dan ook off-grid (niet aangesloten op de basisvoorzieningen). Tenzij de tiny houses op het erf van de boer komen, waar ze eventueel gebruik kunnen maken van de voorzieningen die daar al liggen.
Het uiterlijk van de tiny houses wordt bepaald door de grondeigenaren, eventueel in overleg met de bewoners. En ze moeten uiteraard voldoen aan het bouwbesluit. Een tiny house mag een woonoppervlakte van maximaal 50m2 hebben en moet makkelijk verplaatsbaar zijn.
Verscholen in het (nieuwe) bos komen tiny houses | Foto: Peel Natuurdorpen
De eerste bomen worden dit voorjaar geplant
De plannen zijn nog volop in ontwikkeling. De meeste tijd gaat zitten in het politieke aspect: steun krijgen van gemeenten en provincies. Maar de eerste support is er: gemeente Maashorst geeft toestemming voor de inrichting van De Heihorst in Zeeland (plaats in Brabant) als demolocatie voor de ontwikkeling van Peel Natuurdorpen. Het is een pilot waar alle partijen moeten laten zien dat het plan waargemaakt kan worden.
Hierbij zijn zes boeren betrokken die gezamenlijk twintig hectare inzetten voor nieuwe natuur. Pierre: ‘In overleg met deze boeren gaan we zo snel mogelijk aan de slag met het inrichten van deze locatie. Zodat ze dit voorjaar kunnen beginnen met aanplanten van nieuwe bomen.’ Hoeveel huisjes hier komen te staan en wie daar mogen komen wonen, is nog niet bekend. Pierre: ‘Als deze locatie is gerealiseerd, verwacht ik dat we op meer plekken in de Peel onze plannen mogen uitvoeren.’
Iedereen moet in de natuur kunnen wonen
‘We willen dat iedereen de keuze heeft om in de natuur te wonen’, zegt Pierre. Om de tiny houses voor iedereen betaalbaar te maken heeft Peel Natuurdorpen richtlijnen opgesteld. Wanneer je alleen een plek huurt van de boer en daarop je eigen tiny house zet, betaal je ongeveer €250 per plaats per maand. Bij het huren van een plek inclusief tiny house geldt de sociale huurgrens.
Interesse om op één van de plekjes in de nieuwe natuur binnen het Peel Natuurdorpenproject te komen wonen? Meld je aan via de website van Peel Natuurdorpen. Zodra de tiny houses beschikbaar zijn, kunnen de boeren de aanmeldlijst gebruiken. Zij bepalen uiteindelijk wie in hun tiny houses komen wonen.
Met concepten als hide&b, Cabiner en Peel Natuurdorpen krijgt slapend rijk worden een nieuwe betekenis: door te investeren in natuur verrijk je jezelf én de biodiversiteit.