Goedkoop plastic veroorzaakt grote schade aan de planeet en haar bewoners. Bedrijven lijken daarom steeds vaker te kiezen voor zogenaamde bioplastics. Maar wat zijn dat eigenlijk? We gaan op onderzoek uit.
In het kort: wat zijn bioplastics?
- De term 'bioplastics' verwijst zowel naar 'biobased plastics' als naar 'biologisch afbreekbare plastics'.
- Biobased plastics zijn gemaakt van hernieuwbare biomassa, zoals mais, tarwe, suikerriet of eetbare oliën. Reguliere plastics zijn daarentegen gemaakt van aardolie, een niet-hernieuwbare energiebron. Of een plastic verpakking biobased is of niet wordt dus bepaald door de grondstof waaruit het is gemaakt.
- Biologisch afbreekbare plastics zijn plastics die door micro-organismen kunnen worden afgebroken. Of een plastic verpakking biologisch afbreekbaar is of niet wordt dus bepaald door hoe het zich gedraagt in de afvalfase.
Plastic, plastic en nog meer plastic.
Biobased plastics zorgen voor minder CO₂-uitstoot
Eerst het goede nieuws: de meeste biobased-plastics hebben een kleinere CO₂-voetafdruk dan reguliere plastics.
Bij het maken van reguliere plastics komt immers veel CO₂-uitstoot vrij, zowel bij de winning van aardolie als tijdens het productieproces. Wanneer plastic vervolgens - vaak na eenmalig gebruik - als afval wordt verbrand, komt koolstof, dat miljoenen jaren lang onder de grond was opgeslagen, als CO₂ in de atmosfeer terecht.
Omdat biobased plastics van hernieuwbare biomassa worden gemaakt, wordt er bij verbranding geen extra CO₂ aan de kringloop toegevoegd. De vrijgekomen CO₂ is immers in een eerder stadium al uit de lucht gehaald en in de biomassa, bijvoorbeeld het suikerriet, vastgelegd. Hierdoor komt er bij het gebruik van biobased plastics een stuk minder CO₂ vrij, in de beste gevallen wel 80% minder!
Biobased plastics concurreren met voedselgewassen
Voor het verbouwen van biomassa voor biobased plastics is echter kostbare landbouwgrond nodig. Biobased plastics - zeker wanneer ze in de toekomst op grote schaal worden toegepast - concurreren dus met de wereldwijde voedselproductie. Niet voor niets heeft ASN Bank in haar plastic beleid opgenomen dat de productie van biobased plastics er niet toe mag leiden dat er minder voedsel kan worden verbouwd.
Daarnaast wijst Natuur & Milieu erop dat ook kunstmest en bestrijdingsmiddelen die in de landbouw worden gebruikt, schadelijk zijn voor de natuur. Volgens de milieuorganisatie zijn biobased plastics dan ook niet per definitie beter dan reguliere plastics.
Biobased plastics die uit restafval worden gemaakt, vormen daarop een uitzondering. Zo start er in 2021 in Dordrecht een veelbelovend project waar voedselresten en afvalwater worden omgezet in plastics.
Wat is belangrijker: voedsel of verpakkingen?
Niet alle biobased plastics zijn biologisch afbreekbaar
Maar gelukkig zijn alle biobased plastics wel biologisch afbreekbaar, toch? Mis!
Zo worden bijvoorbeeld draagtassen in de supermarkt steeds vaker gemaakt van Bio-PE, een biobased plastic gemaakt van suikerriet. Bio-PE is echter, net als zijn uit aardolie gemaakte 'broertje' PE, niet biologisch afbreekbaar.
En dan zijn er ook nog plastics die deels biobased zijn. En ook daarvan zijn - je raadt het al - sommige wel en sommige niet biologisch afbreekbaar. Om de verwarring compleet te maken: er zijn zelfs fossiele plastics die wel biologisch afbreekbaar zijn! Snap jij het nog?
Ook biologisch afbreekbare plastics veroorzaken zwerfvuil
Als een bepaald type plastic biologisch afbreekbaar is, betekent dat in de meeste gevallen niet dat het uit zichzelf afbreekt in de natuur. Ook een biologisch afbreekbare plastic verpakking kan eindigen om de nek van een zeeschildpad.
Dit komt omdat veel van deze plastics alleen kunnen worden afgebroken in industriële composteermachines met een specifieke hitte en vochtigheid. En zelfs dan komt het soms voor dat het materiaal niet volledig is afgebroken. Volgens Nederlandse afvalverwerkers hoort biologisch afbreekbaar plastic dan ook niet thuis in de gft-bak, iets wat door Wageningen University & Research overigens wordt tegengesproken.
Recycling van biobased plastics loopt achter
Of biobased plastics kunnen worden gerecycled, verschilt ook sterk per type. Het eerdergenoemde Bio-PE kan bijvoorbeeld gewoon samen met regulier PE worden gerecycled.
Het biobased plastic PLA - waar bijvoorbeeld festivalbekers van worden gemaakt - wordt daarentegen nog nauwelijks gerecycled. Hoewel het technisch mogelijk is dit materiaal te recyclen, is er volgens de afvalverwerkers te weinig PLA-afval om het sorteren winstgevend te maken.
Biobased plastic uit restafval biedt mogelijkheden
De moraal van dit verhaal? De wereld van biobased en biologisch afbreekbare plastics is uitermate complex, en niet per definitie duurzaam. Of een bepaald type bioplastic duurzamer is dan regulier plastic of een andere verpakking hangt af van ontzettend veel factoren. In het algemeen lijken vooral biobased plastics die uit restafval worden gemaakt goed te scoren.
Uiteindelijk ligt de oorzaak (en de oplossing) van de huidige plasticproblematiek niet in de materiaalkeuze, maar in de enorme hoeveelheden eenmalige verpakkingen die we gebruiken. Wanneer we eindelijk de stap durven te zetten naar herbruikbare en met name minder verpakkingen komt een duurzame toekomst weer een stap dichterbij.
