Nederland telt steeds meer 'groene huizen'. In deze serie vertellen bewoners over hun bouw- en woonervaringen. Zo bouwden Sixta en Jermaine een energieleverende woning en huurt Sjef een appartement in het circulaire woon-werkhuis Palais Récup. In deze aflevering lees je over het zelfontworpen duurzame huis ‘skinnySCAR’ van architectenkoppel Marijn Boterman (40) en Gwendolyn Huisman (35).
Gwendolyn en Marijn voor hun zelfgebouwde duurzame woning | Foto: Aline Bouma
In de Schoonoordstraat in het Oude Noorden van Rotterdam zat sinds de jaren ‘80 een gat van 3,7 meter breed tussen de huizen. Een houten schutting onttrok het overwoekerde steegje aan het zicht van voorbijgangers. Het was een vergeten plek waar iedereen aan voorbij liep. Totdat er in 2016 een huis gebouwd werd dat zo opmerkelijk was dat het nu júist alle hoofden deed omdraaien.
Links de oude situatie met het gat tussen de huizen, rechts de huidige situatie met de zelfgebouwde woning van Gwendolyn en Marijn.
De stad duurzaam verdichten
Het idee om op vergeten plekken iets waardevols te ontwikkelen komt van Marijns voormalige werkgever JagerJanssen Architecten. Dit architectenbureau deed een stedenbouwkundige studie die ze doopten tot 'SCARchitecture'. Het doel is om gaten (wonden) in de stad te dichten, zodat er een mooi litteken (een woning in dit geval) ontstaat. Zij hadden het gat aan de Schoonoordstraat gescout en onderzocht.
Marijn en Gwendolyn zagen veel kansen in dit kleine stukje Rotterdam. Ze woonden op dat moment in een huurhuis en wilden graag iets kopen of zelf bouwen. Marijn: ‘De bijzondere verhouding van het kavel tot de rest van de woningen in de straat sprak ons aan. Daarnaast ligt het aan een verborgen collectieve tuin en in het levendige Oude Noorden.’
Maar er zat vooral een duurzame gedachte achter hun interesse in dit project. ‘Door steden te verdichten, houd je woningen dichtbij de voorzieningen en hoeven bewoners niet steeds hun auto te pakken om ergens te komen,’ legt Marijn uit. ‘Je veegt als het ware de mensen bij elkaar, waardoor op andere plekken de natuur vrij spel kan krijgen.’
‘En dan heb je nog een micro-effect,’ zegt Marijn. ‘Voor een smal diep huis is verhoudingsgewijs weinig gevel nodig. Dat scheelt veel bouw- en isolatiemateriaal dat in de basis niet milieuvriendelijk is. En je gaat efficiënter met de warmte om. Konijnen kruipen ook tegen elkaar aan als ze het koud hebben.’
Samen achter de tekentafel
In 2012 lieten Marijn en Gwendolyn aan JagerJanssen Architecten weten dat ze graag de eerste ‘SCAR’ wilden gaan ontwikkelen op de Schoonoordstraat. Het duurde twee jaar om de haalbaarheid van het project te testen en de grond los te peuteren van de gemeente. Marijn: ‘Dat gaf ons veel tijd om rustig aan te gaan ontwerpen.’
Marijn: ‘We hebben dezelfde visie, we houden allebei van licht, ruimtelijk, en veel zicht op buiten. Ook vonden we het belangrijk dat het concept in de straat zou passen.’ Om en om kropen ze achter de tekentafel en keken over elkaars schouder mee.
Met hun ontwerp stapte het koppel naar een aannemer. Tussen oktober 2015 en februari 2016 werd het casco gebouwd. Marijn en Gwendolyn deden zelf de afbouw van hun interieur. Begin 2017 trokken ze in hun nieuwe huis en kreeg het de naam ‘skinnySCAR’; een verwijzing naar het smalle pand en het litteken dat het vormt binnen de straat.
Marijn en Gwendolyn houden allebei van licht, ruimtelijkheid en uitzicht | Foto: Vincent van Dordrecht
Gestapelde loft
De woning van Gwendolyn en Marijn is open en licht. Zelf noemen ze het pand een ‘gestapelde’ loft. De woning is 3,7 meter breed, dertien meter diep en telt drie verdiepingen. Door het midden loopt een kern waarin alle voorzieningen zijn verwerkt: een keuken, toilet, badkamer, stabiliteitswanden, leidingschachten en bergruimte.
De leefruimten daaromheen zijn zo open mogelijk gehouden. Er zijn split level trappen en een vide met een groot net waarin je kunt liggen. Marijn: ‘We wilden de ruimte van het huis, de diepte en hoogte in dit geval, maximaal voelbaar maken. Waar je ook staat, je kunt zowel horizontaal als diagonaal door het hele huis heen kijken. We zijn er heel blij mee. Ondanks dat het huis zo smal is, voelt het heel ruimtelijk.'
Helemaal bovenin zijn nog twee slaapkamers en een werkkamer. Buiten de kern om heeft de woning bíjna geen wanden, deuren of gangen. Bijna, want met de komst van hun twee kinderen (van 2,5 jaar en 3 maanden) is er een glazen wand tussen de douche en slaapkamer gekomen. Marijn: 'Een open huis is supergehorig, onze kinderen hielden elkaar de hele tijd wakker.'
De verdiepingen zijn met elkaar verbonden door split levels
Een dubbelhoge glazen pui aan de achterzijde van de woning geeft uitzicht op hun achtertuin die aan een grote gemeenschappelijke binnentuin grenst. Marijn: ‘Die onderhouden we samen met de bewoners van hetzelfde huizenblok. Er staan peren- en appelbomen en we hebben een gezamenlijke moestuin. Laatst heb ik met het fruit uit de tuin een taart gebakken, die we samen met de buren hebben opgegeten.' Ook 's zomers zijn ze veel in de tuin te vinden. Hun kinderen spelen er graag en op mooie zomeravonden borrelen Gwendolyn en Marijn met hun buren op het zonnige terras.
Eén minpuntje van zo'n heerlijke tuin: de door hen gecreëerde daktuin ligt er wat verlaten bij. Marijn: 'We kijken nu of we een dakopbouw kunnen maken, om een extra slaapkamer te creëren.'
Energiezuinig huis
Op het dak staat een zonneboiler die op zonnige dagen een vat van honderd liter water (voor)verwarmt. Dit wordt gebruikt voor het warme kraan- douche- en badwater en de vloerverwarming. Door de goede isolatie van de woning hoeven Marijn en Gwendolyn niet veel te stoken. Marijn: ‘Als we de verwarming uitzetten in hartje winter, zakt de temperatuur een graad per etmaal.’
Als er al bijgestookt wordt, gebeurt dat (nu nog) op gas. Marijn: ‘We hebben plannen om uiteindelijk een hybride cv-ketel op de vloerverwarming aan te sluiten. Deze werkt op elektriciteit en heeft een warmtepomp.' Elektriciteit wordt deels opgewekt door de drie zonnepanelen op het dak. Zo is het gezin nu een stuk minder kwijt voor hun energie, de rekening bedraagt nog zo’n 120 euro per maand.
Marijn: ‘We hadden eigenlijk grotere ambities voor het duurzaam maken van ons huis. Zo wilden we het hele huis van hout bouwen. Omdat dat voor ons financieel niet haalbaar was, hebben we voor traditionele bouwmaterialen als beton en baksteen gekozen. Die materialen gaan wél honderd jaar mee, in die zin zijn ze duurzaam.’
Waar anderen afhaken, liggen voor jou kansen
Marijn: ‘Wij beseffen dat we mazzel hebben gehad. Toen we ons huis wilden gaan bouwen, was er nog een bouwcrisis, de aannemers stonden in de rij.’ Daarnaast hebben Marijn en Gwendolyn veel voorwerk zelf kunnen doen. De totale hypotheek kwam op net iets meer dan drie ton uit. Daar zitten grond en alle bouwkosten bij inbegrepen.
Toch ziet Marijn ook in deze tijd kansen voor wie buiten de gebaande paden treedt: ‘In veel steden heb je gaten, vooral in de oude binnensteden. JagerJanssen Architecten heeft alleen al in Rotterdam-Noord twintig potentiële locaties in kaart gebracht. Je kunt ze benaderen om te kijken of hier een interessant project tussen zit.'
Zelf een plek scouten is natuurlijk ook een optie. Marijn: 'Onderzoek van wie die plek is en benader die partij. Uiteindelijk zijn er niet veel mensen die het proberen. Waar anderen afhaken, ligt voor jou een kans.’
Meer lezen over skinnySCAR? Kijk dan op deze website
