Regenwater gebruiken voor je toilet en wasmachine

In Vlaanderen is het opvangen en hergebruiken van regenwater al sinds 2014 verplicht. Onze zuiderburen vinden het zonde om je toilet te spoelen met drinkwater terwijl grote delen van de wereld een nijpend tekort hebben aan veilig water. Maar ook in Nederland staat onze drinkwatervoorziening onder druk. In september 2022 waarschuwden tien drinkwaterbedrijven nog voor een toekomstig tekort aan drinkwater in Nederland. En de daling van het rivier- en grondwaterpeil maakt de natuur en onze steden extra kwetsbaar.

Door klimaatverandering krijgen we bovendien steeds vaker te maken met stortbuien en wateroverlast. Regenwater spoelt op straat direct weg waardoor het riool overbelast raakt en kan overstromen. Om dat te voorkomen is het slim als we in Nederland meer regenwater opvangen en hergebruiken. En daar is steeds meer vraag naar, ziet ook Sanne Janssen van Milieu Centraal: "Mensen kiezen voor de opvang van regenwater omdat ze bij willen dragen aan de beperking van wateroverlast en droogte. Of omdat ze drinkwater willen helpen besparen. Ook voor mensen die zelfvoorzienend willen leven kan een regenwatertank uitkomst bieden."

Ook drinkwaterbedrijven dringen er inmiddels op aan om slimmer om te gaan met regenwater en het gebruik van regenwatersystemen te stimuleren of zelfs verplicht te stellen. Technisch is het allang mogelijk om regenwater te recyclen. Er zijn ook al huizen en zelfs hele woonwijken die een regenwater-recyclingsysteem hebben. Ook op het kantoor van ASN Bank wordt al sinds 2013 gebruik gemaakt van regenwaterrecycling om drinkwater te besparen. Maar is dat voor ieder huis geschikt?

Hoe werkt een regenwatersysteem?

Een regenwatersysteem bestaat uit een ondergrondse, ingegraven bak van vijf- tot tienduizend liter. Ook zijn er systemen waarin er een waterzak in de kruipruimte wordt geplaatst. Het regenwater loopt dan vanaf het dak via de regenpijp de grond in naar het reservoir.

Er zit een filter op die het water zuivert voordat het de tank inloopt. Vervolgend stuwt een pomp het opgevangen water bij elk wc-bezoek of iedere wasbeurt omhoog via een aparte leiding. Als de tank vol zit, kan het water via de overstort worden afgevoerd. Is het reservoir leeg, dan vult het systeem deze automatisch bij met leidingwater.

Johan Bel weet alles van zulke systemen. Zijn bedrijf levert regenwatersystemen voor grote gebouwen en kantoorpanden, maar ook voor particuliere huishoudens: "Een regenwatersysteem is eigenlijk voor ieder huis wel geschikt. Het is wel zo dat hoe groter je dak is, hoe meer water je kunt opvangen. En woon je in een appartementencomplex, dan moet je het samen met je buren regelen en gebruik maken van een collectief systeem."

Hoeveel water je precies kunt besparen ligt natuurlijk aan je verbruik, maar volgens Johan bespaart een gemiddeld huishouden met dit systeem ongeveer de helft van het drinkwater.

Duurzame impact maken met regenwaterrecycling

Is het de moeite waard om een regenwatersysteem aan te leggen? Het hangt er vanaf wat voor jou belangrijk is. De totale milieu-impact van een regenwatersysteem is volgens Milieu Centraal beperkt. Sanne: "Je bespaart weliswaar op drinkwater, maar je verbruikt ook weer extra energie omdat het water omhoog gepompt moet worden. Ook de materialen die je nodig hebt voor het systeem, zoals de tank, pomp en leidingen, hebben een milieu-impact."

Volgens Johan Bel kom je qua CO2-impact uit op ongeveer nul: "De milieuwinst is dus vooral dat er minder drinkwater uit grond- en oppervlaktewater hoeft te worden gepompt. En je helpt om lokale wateroverlast te verminderen."

Kosten en subsidies voor een regenwatertank

Een regenwatersysteem installeren is natuurlijk niet gratis. Een compleet geïnstalleerd systeem kost al gauw drie- tot vijfduizend euro. Er zijn wel subsidies voor het afkoppelen van je regenpijp van het riool, via de Groene Subsidiewijzer kun je kijken of je hiervoor in aanmerking komt. Voor de investering van het complete recyclesysteem is helaas nog geen subsidie. Volgens Milieu Centraal haal je bij de huidige drinkwaterprijzen de investering er pas na enkele tientallen jaren uit, maar in de toekomst kunnen de waterprijzen natuurlijk stijgen waardoor het aantrekkelijker wordt.

Ben je een echte klusser, dan kun je ook zelf met tweedehands spullen aan de slag. Ernst Ferro is zo'n doe-het-zelver en maakt daarom zijn eigen regenwatersysteem. Ernst: "Ik heb uitgerekend hoe groot het reservoir moet zijn om droge periodes te overbruggen. Op marktplaats heb ik een hydrofoorpomp gekocht, en ik heb wat leidingen en T-stukken erbij gekocht."

Zelf maken vindt hij niet alleen leuk, het is ook goed voor het milieu: "Ik heb er lol in en het is duurzamer dan nieuw kopen. Je moet er wel wat voor doen, je moet ergens iets ophalen, of iets uit elkaar halen. Het is een hele puzzel, maar het bespaart ook een hoop geld doordat ik geen nieuwe materialen hoef aan te schaffen. Al met al heeft het me maar ongeveer 200 euro gekost."

Onderhoud aan je regenwatersysteem

Wil je aan alle wettelijke eisen voor schoon drinkwater voldoen, dat is zelf klussen misschien wat minder handig. Een regenwatersysteem moet bovendien ook onderhouden worden. Johan Bel: "De tank moet je eens in de vijf jaar leegzuigen en de bodem en wanden reinigen. Ook moet je het voorfilter, dat is de zeef die zand en bladeren van je dak tegenhoudt, af en toe controleren. De pomp en het suppletiesysteem zijn bewegende delen, die moet je na 15-20 jaar laten vervangen.”

Anders dan bij een normaal leidingwatersysteem, moet er bij elke spoelbeurt water opgepompt worden naar de wc of wasmachine. Dat kan herrie maken, maar in de meeste, nieuwere systemen zit de pomp in de watertank, en die hoor je niet. Laat je hierover goed informeren door de installateur. Ook kan het zijn dat het water wat troebel wordt of verkleurt. Daardoor zie je bijvoorbeeld wat bruinafzetting in de wc.

Johan: “Verkleuring komt normaal gesproken niet voor bij een goed ontworpen systeem. Maar bij een plat dak met grind, een sedumdak of bij vervuiling kan zorgen dat water wat verkleurt. Goed onderhoud en met het gebruik van een actief koolfilter krijgt je water weer helder en geschikt om mee te wassen.”

Tot slot nog een voordeel: regenwater is heel zacht water, er zit bijna geen kalk in. Dat betekent dat het heel geschikt is voor je wasmachine. Je witte was wast schoner, en je hebt minder wasmiddel en geen wasverzachter nodig. Ook dat is natuurlijk duurzaam en het bespaart geld.

Toenemende belangstelling voor regenwaterrecycling

Johan ziet dat er steeds meer belangstelling is voor regenwatersystemen: "Grote steden zijn al volop bezig met klimaatadaptief bouwen. Gemeentes moeten daar vroeg of laat wat mee. Voor veel installateurs is het bouwen van deze systemen nog relatief nieuw, maar net als bij zonnepanelen gaat de ontwikkeling snel. Ik verwacht dat het in de toekomst ook steeds goedkoper wordt. Ook denken we dat regenwaterrecycling bij nieuwbouw verplicht gaat worden. De wetgeving is nog traag, maar de maatschappelijke urgentie is hoog. Schoon drinkwater is altijd een vanzelfsprekendheid geweest, maar het 'waterbewustzijn' neemt toe. En dat is ook nodig, we zijn toe aan een watertransitie.”