Bij (bijna) alles wat je doet komen broeikasgassen vrij. Van je woning, de kleding die je draagt en het vervoersmiddel dat je gebruikt. Duurzame keuzes die je hierin maakt door bijvoorbeeld een warmtepomp te installeren, duurzame kleding te dragen en met de trein te reizen maken een positief verschil. Toch is het niet mogelijk om helemáál CO₂-neutraal te leven… Of biedt CO₂-compensatie een oplossing? Wij zochten het uit.
Wat is CO₂-compensatie?
Hoe mooi zou het zijn als we allemaal onze uitstoot vaan koolstofdioxide (kortaf CO₂ genoemd) zouden kunnen verminderen, en onze resterende uitstoot konden compenseren? Het klinkt als toekomstmuziek, maar CO₂-compensatie wordt steeds normaler.
Via CO₂-compensatie kunnen particulieren en bedrijven hun CO₂-uitstoot “compenseren” (lees afkopen). In theorie kan je zelf aan de slag om je uitstoot te compenseren door bijvoorbeeld een boom in je tuin te planten. In de praktijk is het vaak makkelijker, efficiënter en impactvoller om dit uit te besteden.
Door (extra) geld uit te geven kan je via een tussenpersoon als Trees4All investeren in milieuprojecten over de hele wereld om je eigen koolstofvoetafdruk uit te balanceren. Je hoeft namelijk niet per se lokaal je CO₂-uitstoot te compenseren, omdat broeikasgassen overal ter wereld voorkomen. Dus als je over de A1 richting Amsterdam rijdt, kan je dat compenseren door te investeren in een windmolenpark in Flevoland, of geld te geven voor de aanleg van een nieuw bos in Brazilië.
Benieuwd wat jouw CO₂-voetafdruk is? Doe hier de test.
CO₂-compensatie is een manier voor zowel particulieren als bedrijven om hun emissies uit te balanceren.
Hoe werkt CO₂-compensatie?
Als je je eigen CO₂-uitstoot wilt compenseren kan je dat op verschillende manieren doen via projecten van compensatieorganisaties. De meeste projecten vinden plaats in ontwikkelingslanden en zijn ontworpen om toekomstige emissies te verminderen, of om direct CO₂-uitstoot uit de lucht te halen.
Projecten die toekomstige emissies verminderen door te investeren in schone(re) energietechnologieën
- FlyGRN compenseert de CO₂-uitstoot van je vlucht door het plaatsen van zonnepanelen in India.
- GreenSeat, Climate Neutral Group en Hivos bieden huishoudens in ontwikkelingslanden toegang tot duurzame energie. Bijvoorbeeld door het plaatsen van een biovergister voor gezinnen in Cambodja of het plaatsen van biogasinstallaties in Oeganda.
Ons advies: beperk eerst je CO₂-uitstoot en ga daarna pas compenseren! Zó ben je echt duurzaam bezig.
Projecten die toekomstige emissies verminderen door CO₂-rechten op te kopen en te vernietigen
Sinds de introductie van het Europese emissiehandelsysteem in 2005 verdeelt de Europese Unie emissierechten, het recht om 1 ton CO₂ uit te stoten, onder Europese bedrijven. Wil een bedrijf méér uitstoten dan het is toegewezen, dan moet het bedrijf rechten bijkopen. Wanneer je Europese emissierechten koopt en vernietigt daalt het aanbod, stijgt de prijs en verklein je de uitstootruimte voor bedrijven.
Dit is een financiële prikkel voor bedrijven om te investeren in duurzame technologieën. Op dit moment zijn er echter te veel emissierechten op de markt, waardoor de prijs relatief laag is en deze prikkel uitblijft.
- Carbonkiller is een gecertificeerde organisatie die Europese emissierechten opkoopt en vernietigt. Voor €25,33 koop je hier al 1 emissierecht.
Projecten die toekomstige emissies verminderen door te investeren in energiebesparingen
- Stichting CO₂ Bank Utrecht maakt het mogelijk voor overheden en bedrijven om regionaal hun CO₂-uitstoot te compenseren. Bijvoorbeeld door energiebesparing en duurzame -opwerk te stimuleren van lokale sportclubs en kerken.
- Fair Climate Fund concentreert zich op het introduceren van schonere kookmethoden in ontwikkelingslanden. Dit leidt tot minder CO2-uitstoot, bescherming van bomen en betere levensomstandigheden voor mensen in ontwikkelingslanden.
Projecten die CO₂-uitstoot uit de lucht halen middels het aanplanten van bomen
Bomen halen CO₂ uit de lucht en zetten dit om in zuurstof en biomassa. De opslag van deze CO₂ is echter tijdelijk. Wanneer ze sterven of worden gekapt, komt al het opgeslagen CO₂ weer vrij in de lucht.
- De Nederlandse organisatie Trees for All planten bomen en investeren in de aanleg van nieuw, en bescherming van bestaand, bos ter CO₂-compensatie.
Hoe regel ik CO₂-compensatie en wat kost het?
Sommige mensen en organisaties compenseren hun volledige CO₂-voetafdruk, terwijl anderen de milieu-impact van een specifieke activiteit neutraliseren, zoals bijvoorbeeld vliegen omdat ze last hebben van vliegschaamte.
Op de websites van de organisaties hierboven kan je de uitstoot van bijvoorbeeld je vakantie berekenen en betaal je de organisatie een bedrag om deze uitstoot met dezelfde hoeveelheid te verminderen, of uit de lucht te halen.
De kosten van CO₂-compensatie variëren per organisatie en zijn afhankelijk van het CO₂-compensatieproject dat je steunt. Het compenseren van een ton CO₂ kost ongeveer €10. De huidige prijs van één emissierecht schommelt rond de €20.
Werkt CO₂-compensatie?
De grote vraag is natuurlijk werkt CO₂-compensatie? Van oudsher heeft CO₂-compensatie door het planten van bomen veel kritiek gekregen. Het argument gaat dat het te lang duurt voordat bomen de koolstofdioxide opnemen en dat er te weinig ruimte is voor al die extra bomen. Het merendeel van de huidige koolstofcompensatieprogramma’s zijn overgestapt van bomenaanplant naar milieuprojecten met schone(re) energievoorziening – zoals het plaatsen van biogasinstallaties of schonere kooktoestellen. Dit brengt naast een “groene” impact ook sociale voordelen met zich mee.
Critici stellen dat CO₂-compensatie niet werkt, en in sommige gevallen zelfs schadelijk is, in de strijd tegen klimaatverandering. George Monbiot vergleek de compensatie van koolstof met de verkoop van aflaten in de Middeleeuwen: in ruil voor financiële donaties aan de kerk werden al je zondes kwijtgescholden. Net als aflaten stellen CO₂-compensaties je in staat om je schuldgevoel af te kopen. Hierdoor wordt de nodige omslag om te consuminderen en je lifestyle te verduurzamen uitgesteld, en wordt het huidige systeem in stand gehouden.
Daarnaast is er ook een meetprobleem. Er is geen gemeenschappelijke meetlat om de CO₂-besparende projecten te meten en met elkaar te vergelijken. Het duurt bijvoorbeeld een paar jaar voordat een boom volledig is volgroeit en optimaal CO₂ uit de lucht haalt, terwijl het plaatsen van schonere kooktoestellen een direct effect heeft. In een poging dit probleem te tackelen is er een certificeringssysteem ontwikkeld, het Voluntary Gold Standard (VGS) en het Voluntary Carbon Standard (VCS). Kies dus, als je wilt compenseren, altijd voor projecten met dit keurmerk.
Alleen compenseren is dweilen met de kraan open, maar een goede eerste stap. Ons advies is daarom: beperk eerst je uitstoot en ga daarna pas compenseren. Het is bijvoorbeeld veel effectiever om wat minder (ver) vliegen, eens de trein te nemen, of wat minder vlees te eten, dan om tientallen euro's te spenderen aan compensatieprogramma's om klimaatverandering te bestrijden.
