Bij (bijna) alles wat je doet komen broeikasgassen vrij. Van de kleding die je draagt en het vervoersmiddel dat je gebruikt tot het huis waarin je woont. Duurzamere keuzes die je op deze gebieden maakt, maken een positief verschil. Toch is het niet mogelijk om helemáál CO₂-neutraal te leven. Biedt CO₂-compensatie dan een oplossing? We zochten het uit.
Hoe mooi zou het zijn als we allemaal onze CO₂-uitstoot verminderen, en onze resterende uitstoot compenseren? Het klinkt als toekomstmuziek, maar CO₂-compensatie is steeds meer een ding.
Wat is CO₂-compensatie?
Via CO₂-compensatie kun je je uitstoot ‘compenseren’ (lees: afkopen). Het idee: de schade die je aan het milieu toebrengt compenseer je door te investeren in iets wat het milieu wél goed doet. In theorie kun je zelf aan de slag om je uitstoot te compenseren door bijvoorbeeld een boom in je tuin te planten. In de praktijk is het vaak makkelijker, efficiënter en impactvoller om dit uit te besteden.
Bijvoorbeeld via een organisaties als Trees4All, die investeren in milieuprojecten over de hele wereld. Je hoeft namelijk niet per se lokaal je CO₂-uitstoot te compenseren, omdat broeikasgassen overal ter wereld voorkomen. Dus als je over de A1 richting Amsterdam rijdt, kun je dat compenseren door te investeren in een windmolenpark in Flevoland of geld te geven voor de aanleg van een nieuw bos in Brazilië.
Benieuwd wat jouw CO₂-voetafdruk is? Doe hier de test.
CO₂-compensatie is een manier voor zowel particulieren als bedrijven om hun emissies uit te balanceren.
Hoe werkt CO₂-compensatie?
Als je je CO₂-uitstoot wilt compenseren kun je dat via verschillende projecten van compensatieorganisaties doen. De meeste projecten vinden plaats in ontwikkelingslanden en zijn ontworpen om CO₂ direct uit de lucht te halen, of om toekomstige uitstoot te verminderen.
Projecten die toekomstige uitstoot verminderen door te investeren in schone(re) energietechnologieën
- FlyGRN compenseert de CO₂-uitstoot van je vlucht door het plaatsen van zonnepanelen in India.
- GreenSeat, Climate Neutral Group en Hivos bieden huishoudens in ontwikkelingslanden toegang tot duurzame energie. Bijvoorbeeld door het plaatsen van een biovergister voor gezinnen in Cambodja of het plaatsen van biogasinstallaties in Oeganda.
Ons advies: beperk eerst je CO₂-uitstoot en ga daarna pas compenseren! Zó ben je echt duurzaam bezig.
Projecten die toekomstige uitstoot verminderen door CO₂-rechten op te kopen en te vernietigen
Sinds de introductie van het Europese emissiehandelsysteem in 2005 verdeelt de Europese Unie emissierechten, het recht om 1 ton CO₂ uit te stoten, onder Europese bedrijven. Wil een bedrijf méér uitstoten dan het is toegewezen, dan moet het bedrijf rechten bijkopen. Ook jij kunt deze Europese emissierechten kopen, zodat het aanbod daalt, de prijs stijgt en de uitstootruimte voor bedrijven verkleint.
- Carbonkiller is een gecertificeerde organisatie die Europese emissierechten opkoopt en vernietigt. Voor €25,33 koop je hier al 1 emissierecht.
Projecten die toekomstige uitstoot verminderen door te investeren in energiebesparingen
- Fair Climate Fund introduceert schonere kookmethoden in ontwikkelingslanden. Dit leidt tot minder CO₂-uitstoot, bescherming van bomen en betere levensomstandigheden voor mensen in ontwikkelingslanden.
Projecten die CO₂-uitstoot uit de lucht halen door bomen te planten
Bomen halen CO₂ uit de lucht en zetten dit om in zuurstof en biomassa. De opslag van deze CO₂ is echter tijdelijk. Wanneer de bomen sterven of worden gekapt, komt het opgeslagen CO₂ weer vrij in de lucht.
- De Nederlandse organisatie Trees for All plant bomen en investeert in de aanleg van nieuw en bescherming van bestaand bos.
Hoe regel ik CO₂-compensatie en wat kost het?
Sommige mensen en organisaties compenseren hun volledige CO₂-voetafdruk, terwijl anderen de milieu-impact van een specifieke activiteit neutraliseren, zoals bijvoorbeeld hun vliegreis.
Op de websites van de organisaties hierboven kun je de uitstoot van bijvoorbeeld je vakantie berekenen en betaal je de organisatie een bedrag om deze uitstoot met dezelfde hoeveelheid te verminderen of uit de lucht te halen.
De kosten van CO₂-compensatie variëren per organisatie en zijn afhankelijk van het CO₂-compensatieproject dat je steunt. Het compenseren van een ton CO₂ kost ongeveer € 10.
Werkt CO₂-compensatie?
De grote vraag is natuurlijk werkt CO₂-compensatie? Vooral op het planten van bomen komt veel kritiek. Het zou te lang duren voordat bomen CO₂ opnemen en er is te weinig ruimte voor al die extra bomen. Het merendeel van de huidige koolstofcompensatieprogramma’s zijn overgestapt van bomenaanplant naar milieuprojecten met schone(re) energievoorziening – zoals het plaatsen van biogasinstallaties of schonere kooktoestellen. Dit brengt naast een groene impact ook sociale voordelen met zich mee.
Critici stellen dat CO₂-compensatie niet werkt, en in sommige gevallen zelfs schadelijk is, in de strijd tegen klimaatverandering. George Monbiot vergeleek de compensatie van koolstof met de verkoop van aflaten in de Middeleeuwen: in ruil voor financiële donaties aan de kerk werden al je zondes kwijtgescholden. Net als aflaten stellen CO₂-compensaties je in staat om je schuldgevoel af te kopen. Hierdoor wordt je niet gemotiveerd om te consuminderen en je lifestyle te verduurzamen.
Daarnaast is er ook een meetprobleem. Er is geen gemeenschappelijke meetlat om de CO₂-besparende projecten te meten en met elkaar te vergelijken. Het duurt bijvoorbeeld een paar jaar voordat een boom volledig is volgroeid en optimaal CO₂ uit de lucht haalt, terwijl het plaatsen van schonere kooktoestellen een direct effect heeft. In een poging dit probleem te tackelen is er een certificeringssysteem ontwikkeld, het Voluntary Gold Standard (VGS) en het Voluntary Carbon Standard (VCS). Kies dus, als je wilt compenseren, altijd voor projecten met dit keurmerk.
Alléén compenseren is dus dweilen met de kraan open, maar een goede eerste stap. Ons advies is daarom: beperk eerst je uitstoot en ga daarna pas compenseren. Het is bijvoorbeeld veel effectiever om wat minder (ver) te vliegen, eens de trein te nemen, of wat minder vlees te eten, dan om tientallen euro's te spenderen aan compensatieprogramma's om klimaatverandering te bestrijden.
