Afgelopen weekend lag mijn kleine zoontje voor de tweede keer in korte tijd in het ziekenhuis. Ademhalingsproblemen. Na wat extra zuurstof en medicatie kon hij na een dag en een nacht – samen met mij in een kinderziekenhuisbed, zijn vader ernaast op een turquoise uitgeklapte stoel – weer naar huis.
“Jij had dat ook op die leeftijd,” zei mijn moeder, “toen we nog onder de rook van Pernis woonden. Astmatische bronchitis, noemden ze het. Zodra we verhuisden en veel groen om ons heen hadden, heb je er nooit meer last van gehad.”
“Lastig te zeggen waar het aan ligt”, zei de kinderarts. “Het zou kunnen dat hij al rondloopt met geprikkelde longetjes, en dat er dan een extra prikkel aan te pas komt waardoor dit gebeurt. Bijvoorbeeld door allergie, of vervuiling in de lucht.”
“Verhuizen naar de provincie, schoot er door me heen. Maar dat is ook geen garantie op een onvervuilde omgeving.”
Daar gingen wat alarmbellen rinkelen. Ik was al eens geschrokken toen ik op de site van het Longfonds zag dat de lucht in het gebied waar wij wonen, Amsterdam-Noord, niet gezond is. Fijnstof, stikstofdioxide, ozon, uitlaatgassen. Luchtvervuiling, waardoor een mens in Nederland gemiddeld 13 maanden korter leeft dan wanneer we schone lucht zouden ademen. Verhuizen naar de provincie, schoot er door me heen. Maar dat is ook geen garantie op een onvervuilde omgeving – op genoeg plekken wordt flink met gif gespoten, dat tot in de luiers van baby’s die rondom de velden wonen kan worden teruggevonden.
Gelukkig kon ik met mijn zorgen terecht bij een van mijn soul sisters, zelf ook kinderarts in opleiding. “Natuurlijk is er link tussen luchtvervuiling en toenemende ademhalingsproblemen bij kinderen”, zei ze meteen. “Ook de medische wereld begint steeds meer aandacht te krijgen voor het effect van klimaat en milieu op onze gezondheid.” Medisch tijdschrift The Lancet heeft verschillende dossiers en artikelen gepubliceerd die haarfijn uitleggen waar het probleem met luchtvervuiling zit. In 2019 werden er bijvoorbeeld - in een onderzoek in 13.000 urbane gebieden - 1,85 miljoen nieuwe astmagevallen onder kinderen geassocieerd met stikstofdioxide in de ingeademde lucht (Anenberg et al, 2022).
Die luchtvervuiling gaat ook nog eens gepaard met flinke ongelijkheid. BIPOC (nieuw woord? zoek het ‘ns op) gemeenschappen, mensen met een laag inkomen, en andere groepen mensen die sowieso al worden benadeeld in de maatschappij worden in veel delen van de wereld disproportioneel hard geraakt door de gevolgen van – en het beleid rondom – vervuiling. Ook dichtbij huis. In onze zoektocht naar een school voor onze oudste, bezochten we een populaire Montessorischool. Zij hadden door uitbreiding deels hun intrek genomen in een paar klaslokalen binnen een school met veel kinderen en ouders die het financieel zwaarder hadden. Die laatste school lag langs een grote weg. En pas toen de Montessorikinderen kwamen, werd de school door de gemeente uitgerust met fijnstoffiltersystemen.
“Rivieren waar je uit kan drinken. Frisse lucht om je longen mee te vullen. Vogeltjes en kriebelbeestjes. Leven, gewoon meer leven.”
Kunnen we het ons nog voorstellen, een echt schone leefomgeving? Rivieren waar je uit kan drinken. Frisse lucht om je longen mee te vullen. Voedzaam eten uit een gezonde grond. Schone regen. Dubbel de hoeveelheid natuur die we nu hebben. Vogeltjes en kriebelbeestjes. Leven, gewoon meer leven om ons heen.
Ik denk dat het kan. Beginnend in mijn eigen geweldige stad. Als de gemeente Amsterdam nou eens geen gele, oranje of rode plekken op haar vervuilingskaart zou accepteren. Zoveel mogelijk bomen, planten en struiken extra zou aanleggen om de lucht te zuiveren. De grote vervuilers van metropoolregio Amsterdam met dikke vette regelgeving om de oren zou slaan. En als we nou eens allemaal wat sneller over zouden stappen op schone energie (bovendien: minder energie) en vervoersmiddelen. Tegels eruit zouden gooien, groen erin. Dan worden die kinderziekenhuisbedden in de toekomst wellicht een stuk minder vol.
