De dennenboom is de meest gekapte boomsoort ter wereld. Alleen al in Europa worden er jaarlijks zo’n 600 miljoen dennen gekapt. Na het vellen blijven er in het bos grote bergen dennennaalden als restafval achter: tot 70 kilogram per boom. Forest Wool maakt een alternatief voor katoen van dit groene restproduct.

De Estlandse Tamara Orjola, afgestudeerd aan de Design Academy Eindhoven, bedacht een slimme manier om de reststroom van dennennaalden waardevol te maken. Met haar onderneming Forest Wool maakt ze onder andere textiel van de naalden. Wij interviewden Tamara over haar bijzondere onderneming en vroegen haar of een trui van dennennaalden wel lekker zit.

Van dennennaald tot Forest Wool

Tamara groeide op aan de kust van Letland, Jurmala. “Jurmala is omringd door dennenbossen, waar ik als kind vaak in speelde”, vertelt ze. “Tijdens mijn studie ontdekte ik opnieuw hoe mooi deze dennenbossen zijn, en kwam ik er achter dat een miljoen dennennaalden onbenut bleven.” Als onderdeel van haar afstudeerproject ontwikkelde Tamara een eigen techniek om van de vezels in dennennaalden een nieuw, duurzaam materiaal te maken, zoals textiel, composietmaterialen of papier.

Van wol tot papier en van kleurstoffen tot composiet, de toepassingen van Forest Wool lijken eindeloos. | Foto: Forest Wool

Hoe kwam je op het idee om met dennennaalden te werken?

“Het begon allemaal met mijn onderzoek naar de vergeten waarde van planten en de natuur om ons heen. Door de eeuwen heen zijn er veel ambachtelijke technieken en toepassingen verloren gegaan door toenemende massaproductie. Zo is ook de dennenboom in vergetelheid geraakt. Niet het hout zelf, dat door grote houtverbruikers tegenwoordig in groten getale wordt gekapt, maar de andere waardevolle onderdelen van de boom.”

"Neem bijvoorbeeld het verhaal uit 1536 van de Franse ontdekkingsreiziger Jacques Cartier, wiens bemanning genas van scheurbuik met een thee van dennennaalden en schors die de Iroquois aan hen gaf, na maandenlang te hebben gekampt met voedseltekorten op zee. Of het Scandinavische schorsbrood, ook wel noodbrood genoemd, toen in de 18e en 19e eeuw de graanoogst was mislukt en men op zoek moest naar creatieve oplossingen om het meel langer te laten meegaan." 

“Er blijven jaarlijks miljarden dennennaalden achter op de grond, die daar maar blijven liggen. Alleen het hout wordt gebruikt. Ik raakte geïnspireerd en ging op zoek naar de verschillende mogelijkheden die dennennaalden bieden. Al gauw stuitte ik op een reeks van toepassingen, van textiel tot composietmaterialen en papier.”

Zo ziet een klos dennennaaldgaren eruit. | Foto: Forest Wool

Welke toepassingen van Forest Wool zijn het haalbaarst?

Forest Wool is een flexibel materiaal dat zacht of hard kan worden, afhankelijk van het beoogde gebruik. Zo maakte Tamara voor haar eindproject twee krukken, zonder lijm of schroeven, om de veelzijdigheid van het materiaal te laten zien. De basis bestond uit hard composiet en het zitvlak was bekleed met vilt, beide afkomstig van dennennaalden.

“Als ondernemer kan ik natuurlijk niet alles tegelijkertijd doen en momenteel doe ik veel in m’n eentje. Daarom focus ik nu op de twee belangrijkste toepassingen van Forest Wool: het maken van sterke bio-composieten en het creëren van een duurzaam textiel.”

De twee krukken van dennennaalden die Tamara Orjola ontwierp voor haar eindproject aan de Design Academy Eindhoven. | Foto: Forest Wool

Hoe maak je wol van dennennaalden?

"Er komt heel wat bij kijken voordat je een trui van dennennaalden aan kunt trekken. Je moet allereerst de naalden verzamelen en drogen. Je kunt zowel gedroogde als verse naalden gebruiken, maar ik geef de voorkeur aan verse naalden, omdat ik dan etherische oliën kan extraheren. Als je eenmaal een berg naalden hebt moet je ze breken, weken, stomen, kaarden, binden en persen. Uiteindelijk krijg je dan een lap textiel dat aanvoelt als vilt en wat je kunt gebruiken om kleding van te maken.”

Tamara verfijnde een eeuwenoud proces dat roten heet, en al sinds de middeleeuwen wordt gebruikt. Bij roten worden vlas, hennep of dus dennennaalden in water ondergedompeld, waarbij ongewenste delen van de plant oplossen en de vezels vrijkomen. Tijdens dit proces komen ook etherische oliën en natuurlijke kleurstoffen uit de naalden vrij. Tamara is een mooi voorbeeld van een generatie nieuwe denkers die ontdekken hoe je een product van top tot teen kunt gebruiken, van hout en textiel tot kleurstof die naar Kerstmis ruikt.

Je kan nu nog niet naar de dichtstbijzijnde winkel rennen en een trui van dennennaalden passen om te voelen hoe het zit. Ondanks de stekelige oorsprong hoef je je echter geen zorgen te maken dat het materiaal prikt, aldus Tamara.

Lees ook: Dit zijn de meest en minst duurzame stoffen voor je kleding.

Een lap textiel gemaakt van hetzelfde materiaal als je oude kerstboom. | Foto: Forest Wool

Hoe duurzaam is textiel van dennennaalden?

“Ik haal de vezels uit de naald, waardoor er geen chemische processen aan te pas komen die je wel ziet bij andere cellulose genereerde stoffen als kunstzijde of bamboe”, zegt Tamara. “Daarnaast groeien er veel dennenbomen in Europa. Katoen- en bamboetextiel, daarentegen, wordt voornamelijk in het buitenland geproduceerd en daarna geïmporteerd. Daar komen dus vele transportkilometers bij kijken. Om maar nog niet te spreken van de slechte leef- en werkomstandigheden van werkers in de kledingindustrie.”

Het klimaat in Europa is niet geschikt om katoen te verbouwen, maar dennen groeien hier wél heel goed. Daarnaast is er geen landbouwgrond of extra water nodig bij de productie van dennennaalden, ze groeien immers in het bos.

Forest Wool is voornamelijk een manier om waarde toe te voegen aan iets wat normaliter als afvalproduct zou worden gezien. "Ik voeg waarde toe aan een product dat op de grond blijft liggen. Er is geen extra water of arbeid voor nodig om het materiaal te verkrijgen. Daarom is Forest Wool duurzamer dan traditionele textiel zoals katoen en wol.”

Het produceren van Forest Wool scheelt een hoop transportkilometers en is een stuk duurzamer dan traditionele textielmaterialen zoals katoen. | Foto: Forest Wool

Hoe ziet de toekomst van Forest Wool er uit?

Forest Wool is al benaderd door verschillende multinationals. Maar Tamara wil graag zelf aan het roer van haar eigen onderneming staan. “De komende tijd staat voor mij in het teken van het uitvoeren van mijn haalbaarheidsonderzoek. Ik heb een achtergrond in design, maar ik wil geen individuele galerij stukken meer maken. Ik wil een echt duurzaam merk neerzetten. Om mijn concept verder te ontwikkelen en voor het opschalen van mijn extractieproces ben ik nu op zoek naar industriële partners.”

Van krukken en tapijten tot kleding: de toepassingen van Forest Wool lijken eindeloos. Daarnaast bieden de droge, scherpe naalden een goed duurzaam alternatief voor geïmporteerde vezels zoals katoen, kokos en jute. Een sterk staaltje duurzaam design!