Stijgende productiekosten, dalende inkomsten en giftige bestrijdingsmiddelen. En dat zijn nog niet eens álle uitdagingen waar miljoenen katoenboeren dagelijks mee te maken hebben. Dat moet anders! Door te kiezen voor fairtrade en biologisch katoen steun je een eerlijkere katoenindustrie.

Volgens onderzoek van het International Institute for Sustainable Development werkt in ontwikkelingslanden 1 op de 14 inwoners in de katoenindustrie. Wereldwijd is katoen zelfs voor bijna 1 miljard mensen de belangrijkste bron van inkomsten. Daaronder vallen zo'n 100 miljoen katoenboeren en nog eens 250 miljoen mensen die werkzaam zijn in de verdere verwerking van het materiaal.  

Katoenboeren geen partij voor fast fashion 

Eerder vroegen we ons al eens af: ‘Hoe kan kleding zó goedkoop zijn?’ Het antwoord: door mens en planeet ervoor te laten opdraaien. 

Zo kunnen volgens Fairtrade Nederland kleine katoenboeren nauwelijks opboksen tegen machtige merken en bedrijven in de fast fashion- en textielindustrie. Hierdoor daalt de prijs die een boer voor zijn katoen krijgt al jarenlang, terwijl de kosten om deze te telen juist stijgt. Sinds de jaren tachtig is de prijs voor een kilo katoen met ruim een derde gedaald, van 3 dollar naar 1,98 dollar. 

Een groot deel van de katoenboeren leeft hierdoor in armoede. Extra schrijnend is dat de boer zich hierdoor vaak genoodzaakt ziet zijn eigen kinderen als arbeidskracht in te zetten. Alleen al in India moeten naar schatting 400.000 kinderen dagelijks 12 uur lang katoenzaden plukken. Onze honger naar goedkope kleding werkt dus kinderarbeid in de hand. 

Met Fairtrade katoen krijgen boeren een eerlijkere prijs

Gelukkig kun je als consument helpen de werkomstandigheden van katoenboeren te verbeteren door te kiezen voor katoen met het Fairtrade Cotton-keurmerk. Producten van fairtrade katoen zijn herkenbaar aan het groen-blauwe logo op het label. Op dit moment heeft wereldwijd slechts 0,07 procent van de katoen deze certificering. Werk aan de winkel dus!

Je herkent fairtrade katoen aan het groen-blauwe logo. Foto: Fairtrade Nederland

Coöperaties van katoenboeren die bij dit keurmerk zijn aangesloten krijgen een eerlijkere prijs voor hun product. Zo ontvangen de boeren een gegarandeerde minimumprijs voor het geproduceerde katoen. Wanneer de minimumprijs lager is dan de marktprijs, ontvangen ze uiteraard gewoon de marktprijs. De minimumprijs werkt dus als een vangnet waarmee de boeren beschermd worden tegen (kunstmatig) lage katoenprijzen. 

Naast de minimumprijs ontvangen katoencoöperaties een Fairtrade premie, die gebruikt kan worden voor bijvoorbeeld het verbeteren van de productie. Maar deze kan ook worden ingezet voor onderwijs, of een betere gezondheidszorg. De boeren die bij de katoencoöperatie zijn aangesloten beslissen samen hoe ze de premie besteden.

Hoewel het keurmerk garandeert dat katoenboeren een eerlijkere prijs krijgen, betekent dit helaas niet dat ze daarmee automatisch een 'leefbaar inkomen' hebben - een inkomen waarmee de boer al zijn basisbehoeften kan bekostigen. Fairtrade Nederland zet zich hier wel voor in, maar stelt dat dit pas kan worden gerealiseerd als een groter deel van de industrie ook bereid is hogere prijzen te betalen.

Door te kiezen voor fairtrade katoen zorg je er onder andere voor dat boeren een minimumprijs voor hun product krijgen. Foto: Fairtrade Nederland

Katoenproductie heeft grote impact op planeet

En de planeet dan? Vergeleken met andere stoffen heeft katoen een paar pluspunten als het op duurzaamheid aankomt. Zo is het biologisch afbreekbaar, wordt er tijdens de productie weinig CO2 uitgestoten en draagt het in de afvalfase niet bij aan de plastic soep. 

Daar staan helaas méér minpunten tegenover. Zo is er voor de katoenteelt niet alleen veel grond, maar ook enorme hoeveelheden water nodig. Daarnaast worden er bij de teelt kunstmest, pesticiden en schadelijke chemicaliën gebruikt.

Afhankelijk van welk product je zoekt, zijn er vaak ook alternatieven voor katoen. Eerder maakten we dit handige overzicht waarin we verschillende stoffen met elkaar vergelijken. De sterke, warme en duurzame stof Tencel komt daar bijvoorbeeld uit naar voren als een van de meest veelbelovende materialen!

Fairtrade, biologisch, of allebei?

Als je toch voor katoen gaat, hebben we goed nieuws: het Fairtrade-keurmerk hanteert naast sociale ook strenge milieueisen, zoals het verminderen van de hoeveelheid bestrijdingsmiddelen in de teelt.

Of nog beter: kies voor volledig biologisch katoen! Bij de biologische katoenteelt worden namelijk helemaal geen kunstmest en pesticiden gebruikt. Ook is er meestal minder water nodig voor de productie, met de kanttekening dat het waterverbruik sterk per regio en per landbouwbedrijf kan verschillen. Een nadeel van biologische katoenteelt is dan weer dat de opbrengst lager ligt, waardoor er juist meer grond nodig is. 

Het beste is dan ook om - als je een katoenen product nodig hebt - te kiezen voor fairtrade én biologisch. Beter voor de boer, en de planeet.

Yumeko maakt duurzaam beddengoed

Laat die combinatie maar aan Yumeko over. Change the world sleeping is hun motto, en hoe! Alle katoenen producten van Yumeko die in India worden geproduceerd zijn zowel biologisch als fairtrade gecertificeerd en daar hecht de onderneming veel belang aan: "We creëren kwaliteitsproducten, met ethische en transparante FairChains, die bijdragen aan een positieve verandering voor milieu, mens en dier. We kennen onze productieketens tot aan de bron. Ieder item heeft een verhaal en heeft een positieve impact op de samenleving waar het wordt gemaakt."

Beddengoed van het Nederlandse Yumeko is biologisch én fairtrade