Wist je dat tijdens de Tweede Wereldoorlog in de Verenigde Staten maar liefst 40 procent van de groenten in moestuinen werd geteeld? Bijna twintig miljoen Amerikanen droegen met een zogeheten Victory Garden bij aan de voedselvoorziening tijdens de oorlogsjaren. Volgens de non-profitorganisatie Green America zijn moestuinen ook een goed wapen in de huidige ‘oorlog’ tegen klimaatopwarming. De organisatie roept iedereen daarom op zelf een Climate Victory Garden aan te leggen. Wij vroegen plantenexperts Liedewij Loorbach (Sprinklr), Floor Korte (Floors Moestuin) en Jelle Medema (Makkelijke Moestuin) om tips & tricks voor een succesvolle klimaattuin.

Klimaattuin vergroot koolstofopslag bodem

In een Climate Victory Garden staat de bodem centraal. Door deze zo gezond mogelijk te maken verbeter je haar vermogen om koolstof vast te houden. Hoe meer koolstof we in onze bodem kunnen vastleggen, hoe groter de kans dat we de opwarming van de aarde weten te beperken.

Op dit moment zijn er wereldwijd al 8.670 moestuinen aangesloten bij het project. Samen slaan die moestuinen jaarlijks meer dan 4.400 ton koolstof op in de bodem. Dat staat gelijk aan de CO₂-uitstoot van ruim 65 miljoen kilometer autorijden! Per moestuin komt dat neer op de jaarlijkse opslag van een halve ton koolstof, wat gelijk staat aan de CO₂-uitstoot van zo'n 7.500 autokilometers.

Het initiatief is in de Verenigde Staten gestart en verspreidt zich inmiddels naar steeds meer andere landen. In Nederland zijn er echter pas twee moestuinen officieel aangesloten, dat kan natuurlijk beter! Maar waar moet jouw moestuin aan voldoen om als echte Climate Victory Garden mee te tellen?

De vijf richtlijnen voor een Climate Victory Garden

Green America heeft vijf richtlijnen opgesteld waarmee je jouw (moes)tuin omtovert in een Climate Victory Garden:

  1. Gebruik geen bestrijdingsmiddelen. 
  2. Zorg dat de bodem altijd bedekt is met planten.
  3. Kies voor planten die de biodiversiteit bevorderen.
  4. Verbouw voedsel.
  5. Composteer plantenresten en gft-afval.

Door je aan deze vijf regels te houden bouw je een gezonde bodem op die veel koolstof kan opslaan. Daarnaast zorgt het zelf verbouwen van groenten ervoor dat jouw voedsel minder transportkilometers hoeft af te leggen – wat ook CO₂-uitstoot bespaart. In onderstaande video legt Green America uit waarom juist deze vijf richtlijnen zo belangrijk zijn.

Kriebelen jouw groene vingers ook? De organisatie heeft een leuke Facebook-groep opgericht waarin leden hun ervaringen kunnen delen. Zo vind je daar onder andere dit vijfstappenplan voor beginners

Om jou verder op weg te helpen vroegen we drie plantenexperts om tips en tricks voor een succesvolle klimaattuin. Want waar begin je?

CO₂ vasthouden met een Tuiny Forest

Liedewij Loorbach to the rescue! Eerder leerde deze plantenexpert van Sprinklr ons al hoe je kamerplanten kan stekken en ze vervolgens tijdens de koude wintermaanden in leven houdt. Ze moedigt mensen graag aan hun tuin in te zetten tegen klimaatverandering.

“Mocht je tegels hebben, haal deze zoveel mogelijk eruit”, vertelt Liedewij ons. “Als het je gaat om het opslaan van CO₂ kun je het best een aantal bomen en heesters neerzetten. Hoe groter de boom en heesters bovengronds en hoe groter de wortels ondergronds, hoe meer CO₂ ze vasthouden.” Ze bevestigt daarbij het belang van een gezonde bodem. “Verstoor de bodem weinig zodat het bodemleven intact blijft en kan groeien. Dat is namelijk essentieel in het vastleggen van CO₂.”

Volgens Liedewij zijn voor het opslaan van CO₂ ook de Tuiny Forests - die Sprinklr in samenwerking met IVN-Natuureducatie en ASN Bank ontwikkelde - zeer geschikt. "Dat zijn inheemse minibosjes voor 6m2, met vijf bomen en vijf heesters die je heel dicht op elkaar plant voor extra snelle groei. Tuiny Forest is ook razend goed voor het verbeteren van de bodem!"

Liedewij weet het team van VDWVM altijd van goed advies te voorzien. Foto: Sprinklr

Bodembedekkers zorgen voor gezond bodemleven

Ook Floor Korte – moestuinexpert en oprichter van Floors Moestuin – ziet het liefst zoveel mogelijk tegels verdwijnen. “Veel tuinen worden vol betegeld omdat het lekker makkelijk en onderhoudsvrij zou zijn, maar ook met een groene tuin met de juiste beplanting heb je weinig onderhoud. Denk bijvoorbeeld aan varens en herfstanemonen, of kies een mix van verschillende grassoorten”, legt Floor uit. 

Maar de gouden tip van Floor: kies vooral planten die je mooi vindt! "De tuin moet een plek zijn die niet alleen goed is voor de natuur, maar ook waar jij blij van wordt en waar je trots op bent." In haar nieuwe boek 'De groene tuin' vertelt ze alles over hoe je van een kale tuin naar een groene oase gaat. Eerder deelde ze al eens met ons hoe je deze vervolgens vol zet met groenten en fruit.

Als het aan Floor ligt maken grijze tegels plaats voor groene planten. Foto: Hanke Arkenbout

Maak van tevoren een plan

Wie zijn eerste stappen in de wereld van moestuinieren zet is ook bij Jelle Medema van Makkelijke Moestuin aan het goede adres. Met een webshop, gratis app en een website vol informatie wil het bedrijf de drempel om groenten te gaan verbouwen verlagen. Op het idee mensen aan te sporen een Climate Victory Garden reageert de tuinier dan ook enthousiast.

"Mijn belangrijkste doel is zoveel mogelijk mensen ‘aan de moestuin krijgen’. Want dat is niet alleen heel belangrijk voor de insecten en de voedselketen, maar als mensen daar eenmaal mee beginnen gaan ze vanzelf anders naar de wereld, de natuur en naar het milieu kijken", stelt Jelle.

Het is volgens hem wel belangrijk om van tevoren goed te bedenken wat je wilt bereiken. "Door vooraf een plan te maken, de beste plek uit te kiezen, na te denken over hoeveel en wat je wilt verbouwen en zorgvuldig je materialen uit te kiezen, is je kans op succes zo goed als gegarandeerd. Begin je zonder plan dan gaat het 9 van de 10 keer fout."

Jelle wil het iedereen zo makkelijk mogelijk maken een moestuin te starten. Foto: Makkelijke Moestuin

En als ik geen eigen tuin heb?

Volgens Liedewij kunnen planten in potten maar relatief weinig CO₂ opslaan en wordt een echt gezond bodemleven in een pot ook lastig. Maar een moestuin op je balkon of dakterras aanleggen heeft nog steeds ontzettend veel andere voordelen!

"Om een bijdrage te leveren aan biodiversiteit, kun je inheemse planten neerzetten. Doe je liever iets aan CO₂, kweek er dan je eigen groenten. Nog een plus van balkon- en daktuinen: ze dragen bij aan het verkoelen van de stad in tijden van hitte en helpen tijdens heftige zomerse buien om regenwater op te vangen zodat het riool niet overbelast raakt", aldus Liedewij.

Floor tipt om ook te onderzoeken of je samen met buren aan de slag kan in een leentuin of met een geveltuintje. Eerder schreven we al over de verschillende mogelijkheden voor het aanleggen van geveltuintjes in de stad. Ook Jelle ziet kansen voor buurttuinen, maar benadrukt het belang van een goede voorbereiding. "Niets is frustrerender dan een veld vol met onkruid en doorgeschoten groentes waar een paar buren zich uit de naad werken om het nog wat te laten lijken, terwijl de rest het laat afweten." 

Een gewaarschuwd mens telt voor twee.