Op de Maas in Rotterdam drijft een park dat volledig is gemaakt van gerecycled plastic afval. Het eiland maakt duidelijk dat plastic afval waarde heeft én het is een waar paradijs voor meerkoeten en andere watervogels. Het park werd gebouwd door CLEAR RIVERS, een non-profit die zich inzet om wereldwijd plastic vervuiling tegen te gaan.
Naast Rotterdam heeft de stichting ook succesvolle projecten lopen in Brussel en Ambon, variërend van opruimacties en voorlichting tot de productie van een reeks circulaire producten. Wij spraken met Ramon Knoesters, de oprichter van CLEAR RIVERS, over het idee achter zijn organisatie.
CLEAR RIVERS
Ramon Knoester is de man achter CLEAR RIVERS. Hij is opgeleid als architect en al 15 jaar eigenaar van zijn eigen architectenbureau WHIM Architecture. Maar waar andere architecten dromen van prestigueze wolkenkrabbers, richt Ramon zich liever op de grond.
Toen hij zich bewust werd van de ernstige vervuiling van onze zeeën en oceanen door de plastic soep, besloot Ramon in actie te komen. Net als vele andere Nederlandse innovaties als The Great Bubble Barrier, die plastic soep in rivieren opvangt met bubbels, of The Ocean Cleanup van Boyan Slat.
Met zijn architectuurkennis bedacht Ramon een slimme oplossing: een plasticvanger die werkt zonder stroom. Hiermee wordt plastic opgevangen in (Nederlandse) rivieren en havens voordat het in zee stroomt. Na het verzamelen wordt het plastic gesorteerd, gerecycled en verwerkt tot nieuw product zoals het eerder genoemde drijvende park. In 2014 richtte Ramon de stichting CLEAR RIVERS op, en zijn aanpak is inmiddels een groot succes in binnen- en buitenland.
Ramon Knoesters kijkt naar de opbrengst van zijn plasticvanger. | Foto: CLEAR RIVERS
Zo pakt CLEAR RIVERS plasticvervuiling aan
“De aanpak van CLEAR RIVERS zit letterlijk in de naam gegoten,” zegt Ramon. “Het is een acroniem voor onze werkwijze: Clean ups (opruimacties), Litter traps (plasticvangers), Educatie, Awareness (bewustwording) en Recycling." Op deze vijf manieren werkt Ramon met zijn stichting aan schone wateren overal ter wereld.
"Als eerste willen we voorkomen dat plastic afval de zeeën en oceanen überhaupt bereikt", vertelt Ramon. Naast de zelfontworpen afvalvallen organiseert de stichting hiervoor jaarlijks meerdere opruimacties die druk worden bezocht. Zo is er afgelopen jaar meer dan 40 ton plastic afval opgeruimd door vrijwilligers.
Als tweede stap richt de stichting zich op het delen van hun kennis over plastic vervuiling met studenten van verschillende opleidingsniveaus. Bewustwording over de oorzaken en gevolgen van het plastic probleem staat hierbij centraal. “Ons doel is om plastic vervuiling te voorkomen en om nieuwe generaties op te leiden over de oplossingen van dit probleem.”
Ten slotte richt CLEAR RIVERS zich op het recyclen van het opgeruimde en afgevangen plastic tot waardevol, nieuw product.
Van plastic afval tot drijvend park, fauteuil en bouwsteen
De door CLEAR RIVERS ontworpen plasticvanger, zelf gemaakt van gerecycled plastic, is het perfecte voorbeeld van circulariteit: het verzamelt en sorteert drijvend plastic waar vervolgens nieuwe producten van kunnen worden gemaakt. Het apparaat vangt het plastic op, waarna het wordt gesorteerd om duurzaam, circulair te verwerken.
CLEAR RIVERS maakt vervolgens kunststof platen van het plastic. Deze platen zijn licht genoeg om te blijven drijven en sterk genoeg om op te bouwen. Zo bouwden ze in 2014 in samenwerking met de gemeente Rotterdam 's werelds eerste drijvende park van deze platen. Het is gemaakt uit 28 zeshoekige plastic blokken verzamelt door de afvalvallen in de Maas. "Door het park loopt een kanaaltje van ongeveer een halve meter diep, waar vogels, vissen en micro-organismen voedsel, broedplaatsen en beschutting vinden," meldt de organisatie.
Inmiddels werkt CLEAR RIVERS ook samen met andere partijen aan het fabriceren van nieuwe producten van het afvalplastic. Ze bieden bijvoorbeeld een 3D-geprinte buitenbank aan, om de bewustwording over de plasticproblematiek te vergroten.
Deze bank is gemaakt van 100% gerecycled plastic door CLEAR RIVERS en is ontwikkeld om aandacht te vragen voor het plasticprobleem. | Foto: CLEAR RIVERS
Samen met Unibrick hebben ze nu ook een duurzame, plastic bouwsteen ontwikkeld van 200x100x135 mm. De steen, gemaakt van 1,5 kilogram gerecycled plastic, kan worden gebruikt als betaalbaar, eenvoudig te monteren bouwmateriaal.
PET-plastic vaak aangetroffen in plasticvangers
De afvalvallen van CLEAR RIVERS zijn er in verschillende uitvoeringen en capaciteiten en verbruiken geen energie. De vangers worden eens in de twee weken geleegd en verzamelen ongeveer 1,5 kubieke meter afval per maand. Ze zijn niet te koop voor particulieren, maar kunnen in samenwerking met lokale overheden worden geplaatst. Om te blijven voortbestaan is de non-profit daarom afhankelijk van donaties en partnerships.
“Het is lastig om te achterhalen welk plastic product we nou het meest tegenkomen in onze afvalvallen”, zegt Ramon. “De opbrengst varieert van dag tot dag en van plek tot plek.” Toch is er één soort plastic dat het meest wordt aangetroffen: verpakkingsmaterialen.
Dat is niet gek, want in Nederland bestaat het grootste deel van ons zwerfafval uit kleine plastic PET-flesjes. Studies hebben uitgewezen dat dit komt omdat er geen statiegeld op kleine plastic flesjes zit. Gelukkig heeft de overheid nu besloten dat er €0,15 statiegeld op kleine PET-flesjes wordt geheven met ingang van 2021.
Dit moet ervoor zorgen dat 90% van de plastic flessen wordt ingeleverd. Milieuorganisaties en de Statiegeldalliantie maken zich al jaren samen sterk voor de invoering van statiegeld op plastic flesjes. Ook ASN Bank is aangesloten bij de Statiegeldalliantie, en zet zich actief in om plasticvervuiling te stoppen.
Plastic PET-flesjes vormen de helft van al het Nederlandse zwerfvuil. | Foto: Nick Fewings via Unsplash
Internationaal opereren om impact te vergroten
Plasticvervuiling is een wereldwijd probleem. Daarom is CLEAR RIVERS niet alleen in de haven van Rotterdam actief, maar werkt het ook nauw samen met nationale en regionale overheden in het buitenland. Zo’n groot probleem kun je niet alleen vanuit je eigen achtertuin oplossen. “Om zoveel mogelijk impact te hebben moet je ook internationaal opereren,” aldus Ramon. Momenteel is de non-profit bezig met het opzetten of verkennen van nieuwe projecten in meer dan 20 landen.
“We doen nu bijvoorbeeld een project in Indonesië op een plek gelegen aan een baai. Daar zagen we dat de lokale overheid bezig was om steeds met kleine bootjes die baai schoon te vissen, maar dat is en was onbegonnen werk. Als wij onze plasticvangers in de belangrijkste riviermonden leggen heb je een meer structurele en effectieve aanpak.”
“In Rotterdam hebben wij veel kennis en ervaring opgedaan en bewezen dat onze zelf-ontworpen plasticvangers goed werken. Maar we ontvangen heel veel vraag uit het buitenland, met name vanuit ontwikkelingslanden. Dit is geweldig voor het vergroten van onze impact: we zien bijvoorbeeld dat de plastic-opbrengst van een vanger in Indonesië ongeveer het tienvoud is van wat wij tot stand kunnen brengen in Nederland.”
Enorme plasticvervuiling in de Indonesische wateren.
