Waar boek je het snelste winst als je duurzamer wil leven?
Tip: in deze aflevering van onze podcast Het Groene Antwoord beantwoordt duurzaamheidsexpert bij ASN Bank Piet Sprengers het duurzame dilemma: ‘Wat is duurzamer; een plastic kerstboom of een echte kerstboom?’
Traditionele kerstbomen: niet zo groen
Verheug je je al op het kerstproof maken van je huis? Je bent niet de enige: jaarlijks worden er in Nederland zo’n 3 miljoen kerstbomen verkocht. Bijna al die bomen eindigen een paar weken later als afval op straat. En dan te bedenken dat een kerstboom zo’n 5 tot 10 jaar nodig heeft gehad om te groeien. Zonde!
De meeste kerstbomen komen van kerstbomenakkers in landen als België, Duitsland en Denemarken. Bij de teelt worden bestrijdingsmiddelen en kunstmest gebruikt. Zo krijgt de boom mooie volle takken. Minder mooi is dat die gifstoffen in de bodem, het grondwater en uiteindelijk – samen met de boom – in jouw huis belanden.
Het transport van deze bomen naar Nederland, de autoritjes van kerstbomenkopers van en naar het tuincentrum én uiteindelijk het verbranden van de kerstbomen na kerst zorgen voor CO₂-uitstoot. Kortom: zo’n kerstboom is eigenlijk helemaal niet zo groen. Maar gelukkig kun je zelf wel groenere keuzes maken – in dit artikel vertellen wij je hoe en waar.
Haal je kerstboom zo lokaal mogelijk, of, nog beter: op de fiets | Foto: BeterBoompje
Nep of echt?
Wat is dan minder belastend voor het milieu: een echte kerstboom of een neppe? Dat blijkt een gevalletje ‘appels met peren vergelijken’. Zoals ook Piet Sprengers, duurzaamheidsexpert bij ASN Bank, moest concluderen toen hij – gebukt onder duurzamekerstboomstress – aan het rekenen en vergelijken sloeg.
Wat hem wél duidelijk werd, is dat je de milieu-impact verlaagt door lang met je (nep)boom te doen: 'Als jij elke drie jaar een nieuw type kunstboom koopt, dan heb je een veel grotere impact dan wanneer jij met jouw kunstkerstboom 10, 15, misschien wel 20 jaar doet, dan wordt de impact elk jaar kleiner.'
Wat ook duurzamer is: je boom zo lokaal mogelijk te halen. Alle alternatieve opties voor de wegwerpkerstboom die we in dit artikel zullen noemen zijn dan ook alleen duurzamer als je niet te ver hoeft te rijden om je boom op te halen.
Geen boom of een bewaarboom
De duurzaamste kerstboom is geen boom. Koop of maak bijvoorbeeld een alternatieve boom van hout of vilt (beter dan plastic), of versier je mooiste kamperplant met ledlichtjes.
Toch een plastic kunstkerstboom? Kies er een die vele kerstrondes meegaat, huur er eentje bij je buren via Peerby, of scoor een tweedehands exemplaar bij de kringloop. En pik dan meteen wat kitcherige kerstballen mee.
Ook heel sfeervol: de in Nederland gemaakte Tiny-Trees van ontwerper Suseela Gorter. Het concept: een foto van een kerstboom (met 3D-effect) gedrukt op stof, met échte kerstlichtjes, om aan je muur te hangen. Na kerst rol je ‘m op en bewaar je je ‘boompje’ tot volgend jaar.
Van Hollandse bodem: de Tiny-Trees van ontwerper Suseela Gorter
Een kerstboom die terug de natuur in gaat
Als je toch echt graag een levende boom in huis haalt, dan zijn huren, leasen en adopteren goede opties. Na de kerst breng je de boom terug en wordt ‘ie weer in de natuur geplant.
Hoe werkt dat eigenlijk, een kerstboom huren, leasen of adopteren?
- Potgekweekt: een lokale kweker of kerstboomboer kweekt de kerstbomen in (herbruikbare) potten om de wortels compact en compleet te hebben als de boom verplaatst wordt. Zo leeft de boom langer als ‘ie uit logeren gaat, doordat ‘ie water en voedingstoffen goed kan opnemen.
- Takken zonder troep: deze kerstbomen worden gekweekt zonder chemische bestrijdingsmiddelen en kunstmest.
- Huren of leasen: vlak voor kerst kun je bij uitgiftepunten een boompje komen ophalen. Bij sommige locaties mag je er zelf een uitkiezen.
- Statiegeld: in de meeste gevallen betaal je statiegeld, dat krijg je terug als je de kerstboom na de feestdagen weer inlevert.
- Verzorging: geef je kerstboom water, zet ‘m op een niet te warme plek en breng ‘m het liefst na 3 weken weer terug. Dit vergroot zijn overlevingskans in de natuur. Zo'n 90% van de bomen overleeft de huurperiode. Huurbomen worden 3 tot 5 keer verhuurd als kerstboom.
- Adopteren: Gehecht geraakt aan je boom? Vaak heeft iedere boom een unieke code, die je op jouw naam kunt laten zetten. Zo haal je volgend jaar gewoon weer hetzelfde kerstboompje in huis.
- Terug in de natuur: de bomen gaan na de feestdagen terug de grond in – vaak met pot en al. Het hele jaar door krijgen ze water en voeding, zodat ze nog een paar kerstseizoenen meekunnen.
Hier huur, lease of adopteer je een kerstboom
Duurzame Kerstbomen
Kerstbomenkweker Robert Kroeze gooide na 30 jaar kerstbomen verhandelen het roer om. Dat kerstbomen na de feestdagen massaal werden weggegooid, vond hij maar niks. Via Duurzame Kerstbomen ‘verhuurt’ hij nu kerstbomen. Na de kerst leveren klanten hun boom weer in en krijgen ze hun statiegeld terug. De bomen met kluit (Servische sparren) gaan dan met pensioen: ze worden geplant op een landgoed in Terschuur.
Je kunt hier ook terecht voor de populaire Nordman-kerstboom. Zonder kluit, want Nordmannen hebben lange, dikke wortels, die het oogsten zelden in hun geheel overleven. Voor iedere verkochte Nordmann plant Duurzame Kerstbomen twee jonge boompjes terug. Ingeleverde Nordmann-bomen worden verwerkt tot compost en houtsnippers.
Uitgiftepunten in: Achterveld, Almere, Amersfoort, Amsterdam, Driebergen, Hilversum, Soest, Utrecht en Zeist.
BeterBoompje
BeterBoompje kweekt op duurzame manier kerstboompjes met kluit – de blauwgroene Picea Omorika-spar – in hun Kerstbomenbos in Leusden. Omdat het aanbod aan duurzame kluit-boompjes letterlijk nog moet groeien, biedt BeterBoompje ook de Nordmann zonder kluit aan als tussenoplossing. Ter compensatie planten ze voor iedere Nordmann twee herbruikbare adoptieboomstekjes aan in het Kerstbomenbos.
Online kun je verschillende maten kerstbomen bestellen, in december haal je jouw boompje op bij één van de 23 pick-up points, of je laat ‘m thuisbezorgen (heel Nederland). Na de feestdagen breng je de boom terug en wordt ‘ie teruggeplant in het Kerstbomenbos.
Pick-up points in: Amsterdam, Antwerpen, Arnhem, Breda, Den Bosch, Den Haag, Rotterdam, Ede, Eindhoven, Gouda, Haarlem, Leiden, Utrecht en Dille & Kamille-winkels.
In het Kerstbomenbos van BeterBoompje groeien herbruikbare adoptiekerstboompjes
Adopteer een Kerstboom
Het Kerstbomenbos van BeterBoompje bevindt zich op de biologische kwekerij van Adopteer een Kerstboom in Leusden. Adopteer een Kerstboom (AEK) biedt al 20 jaar biologisch gekweekte kerstbomen ter adoptie aan. Om dit mogelijk te maken werken kwekers Erwin Kooijman en Kyra Gunneweg samen met kleine ondernemers, eigenaars van kwekerijen en ecologisch geörienteerde winkels.
Als adoptiefamilie ga je naar een uitgiftepunt in de buurt en zoek je de mooiste boom uit. Na de feestdagen breng je de boom terug naar de kwekerij om verder te laten groeien. Jouw boom krijgt een uniek nummer, zodat je hem het volgende jaar weer kunt adopteren.
Uitgiftepunten in: Almere, Amsterdam, Arnhem, Bergharen, Den Haag, Driehuis, -'s Graveland, Groenekan, Leusden, Nijmegen, Pijnacker, Rotterdam, Wageningen en Zuidoostbeemster.
Kerstboomboerderij de Loverense Hof
In het Brabantse Croimfort, bij Den Bosch, kweekt een familie van kerstboomboeren duurzame kerstbomen in hun eigen kerstbomenbos. Op de Loverense Hof worden de kerstbomen het hele jaar door verzorgd, zodat ze met kerst herenigd kunnen worden met hun eigenaar.
Je kunt hier verschillende soorten en maten potgekweekte kerstbomen leasen, zoals de fraserspar en de fijnspar. Dankzij een uniek label aan je boom, haal je jouw eigen exemplaar het volgende jaar gewoon weer op. Soms zit er een leuk souvenir in van Moeder Natuur, zoals een verlaten vogelnestje.
Bomen die niet mooi genoeg meer zijn als kerstboom gaan met pensioen op ‘Proefveld de Loverense Bult’.
Met haar man en vier dochters startte Frederike Praasterink 7 jaar geleden een kerstboomboerderij
Hoe recycle je je kerstboom?
Heb je de feestdagen toch doorgebracht met een gangbaar gekweekte kerstboom die niet terug de natuur in kan? Dan hebben we nog een paar tips voor je.
- Verbrandt je kerstboom niet zelf. Door het hoge vochtgehalte in de nog levende boom krijg je een onvolledige verbranding. Lees: meer rook met schadelijke stoffen, zoals roet en fijnstof.
- Laat je boom ophalen door de gemeente. Dan wordt ‘ie verbrand in een biomassacentrale, waar het hout voorgedroogd wordt en een deel van de verbrandingsenergie wordt omgezet in elektriciteit. Schadelijke verbrandingsstoffen worden afgevangen. Sommige kerstbomen eindigen ook als compost of houtsnippers.
- Toch zelf je kerstboom recyclen? Versnipper ‘m en gebruik de houtsnippers voor een wandelpad in je tuin. Of zaag de zijtakken af en bedek hiermee kwetsbare tuinplanten tegen de vorst. Laatste optie: op de composthoop ermee.
Fijne kerst en ho ho ho, weg met die wegwerpkerstboom!
