Heb jij vandaag nog een appelschil of broccolistronk de vuilnisbak in laten glijden? Je bent niet de enige. In Amsterdam bestaat zelfs 36% van de vuilniszak uit groenafval. Zonde, vinden de Amsterdamse stichtingen De Gezonde Stad en I can change the world with my two hands, want deze resten bevatten júist waardevolle voedingsstoffen. Met hun project ‘Afval naar Oogst’ willen zij een einde maken aan deze verspilling.
‘Wij zijn al jaren bezig met het thema afval,’ zegt Jitske van der Goot (31) van De Gezonde Stad. De stichting wil Amsterdam duurzamer en gezonder maken en het verminderen van de afvalberg is daar een belangrijk onderdeel van.
'Voor de inzameling van groenafval heeft de gemeente nog niet dé oplossing gevonden,' aldus Jitske. Daarom startten De Gezonde Stad en I can change the world with my two hands in 2020 de pilot ‘Afval naar Oogst’. Jitske: 'We zamelen lokaal groente- en fruitafval in, maken daar ter plekke compost van en delen de oogst die daarop groeit met de betrokken buurtbewoners.’
Je eigen groente- en fruitafval composteren
De pilot vond plaats in de pluktuin van I can change the world with my two hands in de wijk Bos en Lommer (Amsterdam-West). Stephan van Dijk (53) is een van de initiatiefnemers en zette het slimme composteersysteem op voor ‘Afval naar Oogst’.
Stephan: ‘We werken met tumblers; compostmolens waarin bewoners zelf hun groente- en fruitafval kunnen gooien. Het is zaak dat ze vervolgens een zelfde volume aan droog materiaal in de tumbler scheppen. Dus voor elke kilo gft, óók een kilo droog materiaal. Hiervoor hebben wij dorre bladeren en zaagsel klaar staan. Dan is het een kwestie van sluiten en de molen een keer ronddraaien.’
Het ronddraaien van de tumbler zorgt voor voldoende lucht in de composthoop. Zuurstof helpt de bacteriën, schimmels en andere bodemorganismen om het groenafval om te zetten in compost.
Voor en door buurtbewoners
Na vier weken in de tumbler wordt de compost uitgestrooid in compostbakken op de volle grond van de pluktuin. Hier volgt nog een proces van twee maanden nacomposteren. Dan is de bodem klaar om groenten op te kweken. Buurtbewoners kunnen helpen met moestuinieren en elke zaterdag is Het Tuinkafe geopend waar je producten kunt proeven die zijn gemaakt van groente en fruit uit eigen tuin.
Stephan: ‘Een gemixte groep aan mensen doet mee; van 25 tot 60 jaar en met verschillende achtergronden. Deelnemers zijn blij dat ze eindelijk ergens hun groente- en fruitafval kwijt kunnen, sommige zijn daar echt naar op zoek geweest. Daarnaast vinden ze het leuk om deel uit te maken van het project. Ze zien dat er mooie compost ontstaat uit hun afval en dat die goed wordt gebruikt. Er is een grote betrokkenheid.’
Krachtige levende compost
Na een jaar proefdraaien werd de pilot in oktober 2021 afgesloten met een oogstfeest in de pluktuin. Met succes. Ruim 120 buurtbewoners leverden in de twaalf maanden daarvoor hun keukenafval in.
‘Daar is een goede kwaliteit compost uit gekomen,’ zegt Stephan. ‘Onze compost is door twee onderzoeksbureaus geanalyseerd en blijkt vol te zitten met goede micro-organismen. Het is bestempeld als krachtige levende compost.'
'Dat hebben we te danken aan een combinatie van de tumblers waarin een hogere temperatuur heerst (nodig voor sommige micro-organismen) en het nacomposteren op de volle grond (nodig voor gevarieerd bodemleven). En door citrus te weigeren voorkomen we dat iemand in één keer zijn sapcentrifuge-resten komt legen en de compost een overkill krijgt aan eenzijdige input. Variëteit is the magic word,' aldus Stephan.
Op het oogstfeest kon een vijgentaart van eigen bodem natuurlijk niet ontbreken
Opleiding tot compostino
I can change the world with my two hands regelt de technische kant van het composteren en geeft trainingen aan toekomstige ‘compostino's’. Dit zijn buurtbewoners die zijn opgeleid om de kwaliteit van de compost te waarborgen en de deelnemende buurtbewoners te begeleiden bij het omzetten van hun afval tot vruchtbare compost.
Stephan: ‘Iedereen kan deze opleiding doen. Je moet vooral geïnteresseerd zijn in en willen leren over de kringloop van grondstoffen en willen bijdragen aan de buurt. En natuurlijk wat tijd willen investeren.’
De opleiding is gratis en duurt drie keer een dag. Stephan: 'We geven de training zoveel mogelijk live. Dat is meestal wel mogelijk, omdat we in een ruime tuin staan.'
Stephan van Dijk demonstreert de compostbak in de pluktuin
Vijf nieuwe locaties
De Gezonde Stad verzorgt de communicatie over het ‘Afval naar Oogst’-project en zorgt ervoor dat zoveel mogelijk buurtbewoners meedoen. Daarnaast zijn ze samen met I can change the world with my two hands druk bezig met het opschalen van het project.
Jitske: ‘Het idee is om op steeds meer locaties actief te zijn. Daarvoor werken we samen met bestaande lokale groenprojecten zoals buurttuinen en stadsboerderijen. Hiermee bouwen we ook aan een community die zorgt voor de broodnodige betrokkenheid van Amsterdammers.’
Op de locatie van I can change the world with my two hands blijven buurtbewoners welkom om hun gft-afval in te leveren. Daarnaast worden er vijf nieuwe locaties klaargestoomd voor het aankomend voorjaar; de Meevaart in de Indische buurt (Oost), MidWest, stadsboerderij Zimmerhoeve (West), Stadsboerderij Osdorp (Nieuw-west) en het KIT (Oost).
Compostprojecten in de rest van Nederland
Woon je niet in Amsterdam, maar vind je zo'n compostproject wel een érg goed idee? Jitske en Stephan denken graag met je mee. Je kunt contact met ze opnemen via compostinos@icanchangetheworldwithmytwohands.nl voor tips en inspiratie en eventueel om te sparren over een soortgelijk compostproject in jouw buurt.
Of misschien woon je wel in de buurt van een van deze projecten:
Jitske van der Goot (uiterst links) zet zich namens De Gezonde Stad in voor zoveel mogelijk betrokkenheid van buurtbewoners
Meedoen aan Afval naar Oogst?
- Stuur een mailtje naar compostinos@icanchangetheworldwithmytwohands.nl om op de hoogte gehouden te worden van de startdata en aanmeldprocedure van de vijf nieuwe projectlocaties.
- Voor het inleveren van je gf-afval op de locatie van I can change the world with my two hands (Amsterdam-West) kun je je hier aanmelden.
- Wil je de opleiding tot compostino volgen? De komende trainingsdagen starten in het voorjaar. Meld je hier aan. Precieze data en nadere informatie krijg je dan toegestuurd (zodra bekend).
Voor het inleveren van groenafval zijn er deze papieren composteerbare zakken
Tips van Stephan: dit mag wel/niet in de tumbler
Wel
- Rauwe en onbewerkte groente- en fruitresten
- Doppen van noten en pinda’s
- Koffieprut inclusief koffiefilter (geen pads en cups)
- Theezakjes (zonder touwtje en zonder nietje)
- Eierschalen
- Ongebleekt en onbedrukt papier/karton (bijvoorbeeld groentezakken en eierdozen, wel even het bedrukte etiket er af halen)
- Klein plantenafval uit de tuin (bijvoorbeeld bladeren)
Niet
- Gekookte etensresten (trekt ongedierte aan en vereist dat het composteringsproces meerdere dagen boven 65 graden is om compost te hygiëniseren)
- Vis, vlees of melkproducten (zie boven waarom niet)
- Broodresten (trekt ongedierte aan)
- Citrus of banaan (vaak bespoten met gif)
- Avocado- en mangopitten (deze verteren niet)
- Aardappelschillen (behandeld met giftig poeder, tenzij biologisch)
- Snijbloemen, kamerplanten, potgrond of aarde van kamerplanten (veelal met gif gekweekt en potgrond en aarde stoppen het composteringsproces)
- Composteerbare verpakkingsmaterialen of biologisch afbreekbaar plastic (hiervoor zijn speciale composteersystemen nodig, behalve bij ongebleekt en onbedrukt papier/karton)
- Sigaretten, kattenbakvulling, hout, houtskool
Composteren kan altijd en overal
Is er (nog) geen compostoplossing bij jou in de buurt? Ook dan kun je stoppen met schillen verspillen.
- Zó start je een eigen composthoop
- Ook zonder tuin of balkon kun je thuis gft-afval verwerken. En dat gaat zo
- De website van Milieu Centraal staat bomvol informatie over het scheiden en composteren van groente-, fruit- en tuinafval.
