Ingeklemd tussen woonwijken en een natuurgebied ligt Rotterdam The Hague Airport, ook wel bekend als Zestienhoven. Dat het dichtbij de stad ligt, is bij het opstijgen en landen goed te zien; de eerste bebouwing begint al 600 meter van de startbaan. De uitstoot en het geluid zorgen al jaren voor veel last voor omwonenden. Komt daar binnenkort verandering in en krijgt het Manhattan aan de Maas een eigen Central Park?
Dit artikel is op 17 oktober 2022 geactualiseerd.
Omwonenden van Zestienhoven denken nog wel eens terug aan de coronalockdown van maart 2020. Vliegtuigen aan de grond, blauwe luchten en gezang van vogels. Logisch dat het klachten regende toen het vliegveld weer openging.
De tijd was rijp voor een andere aanpak. Omwonenden, verenigd in Bewoners Tegen Vliegtuigoverlast (BTV), presenteerden een plan om het vliegveld een nieuwe bestemming te geven: Rotterdam Central Park. Een plek met veel groen, om te wonen en te recreëren. Naast ruimte voor natuur, fietspaden (boven de landingsbanen) en 10.000 woningen is er in het plan ook nagedacht over een tweede randstadrailverbinding naar Den Haag via Delft. Het groene plan krijgt steeds meer steun, maar de provincie ligt dwars.
Een impressie van het groene stadspark (rechts) op de plek van Rotterdam The Hague Airport (links). Foto: Rotterdam Central Park
In het verkiezingsprogramma
Zestienhoven werd na de Tweede Wereldoorlog geopend ter vervanging van het vliegveld ten zuiden van de stad dat door hevige bombardementen was getroffen. Later kreeg het de naam Rotterdam The Hague Airport om de metropoolregio meer op de kaart te zetten. Al zo'n 50 jaar vinden er gesprekken plaats over het sluiten of verplaatsen van deze luchthaven, daarbij wordt ook gesproken over nieuwe woningen.
Volgens omwonenden is de sluiting van de luchthaven mogelijk omdat er maar weinig economisch verlies zal zijn terwijl het veel meer voor de regio oplevert. Ook experts stelden dat bij het eerdere onderzoek naar eventuele uitbreiding van het vliegveld de opbrengsten té positief waren ingeschat, terwijl negatieve effecten voor omwonenden te laag werden ingeschat.
Inmiddels hebben meerdere organisaties zich aangesloten bij het plan, onder andere Urgenda en onderzoeksinstituut DRIFT hebben zich postitief uitgsproken voor een groen stadspark. En ook Partij voor de Dieren en GroenLinks willen woningen op die locatie bouwen om de wooncrisis aan te pakken. Jesse Klaver sprak zich uit vóór sluiting van het vliegveld en het plan werd zelfs opgenomen in het verkiezingsprogramma van begin 2021. Niet veel later werd een motie in de gemeenteraad van Rotterdam aangenomen om andere invullingen van het terrein te bekijken. De motie, ingediend door GroenLinks, werd gesteund door D66, SGP, ChristenUnie en PvdA, SP en 50Plus en er werd opdracht gegeven aan het provinciebestuur om dit te onderzoeken.
Wordt de skyline van Rotterdam nog groener? Foto: Dimitry Anikin via Unsplash
Skaten op de landingsbaan
Het is zeker dat er voor dit plan werd gekeken naar andere voorbeelden in Europa. Het meest bekende voorbeeld is misschien wel Tempelhof in Berlijn. Dit vliegveld sloot in 2008 en werd twee jaar later als officieel park geopend. Het is een favoriet recreatieplek om te fietsen, skaten en kiten op de oude landingsbanen of te barbecueën in het gras ernaast. Het park wordt onderhouden door Grün Berlin en is ongeveer 80% een belangrijk nestgebied voor verschillende bedreigde vogels, planten en insecten.
Ook in het Verenigd Koningrijk is een vliegveld veranderd in natuurgebied. Een van de oudste commerciële luchthaventerminals ter wereld in Croydon is nu een groene oase met wandelpaden en speelvelden. En in Duitsland is het oude vliegveld vlakbij München na sluiting verder ontwikkeld tot tentoonstellingspark en plek voor woningbouw.
Oud vliegveld Tempelhof is nu een geliefde plek voor hardlopers, fietsers en andere recreanten. Foto Jonas Tebbe via Unsplash
In Nederland heeft vliegbasis Soesterberg na sluiting een andere bestemming gekregen. Toen het in 2009 sloot als militaire vliegbasis werd het gebied aangekocht door de provincie om te ontwikkelen als natuurpark. In 2014 werd het Nationaal Militair Museum er geopend en inmiddels is de landingsbaan omgetoverd tot fietspad dat Soest met Soesterberg-Noord verbindt. Maar het grootste gedeelte wordt sindsdien beheerd als natuurgebied, om dit te bekostigen zijn er wel plannen gemaakt voor woningbouw. Net als op oud vliegveld Valkenburg, waar vanaf 2022 tot vijfhonderd woningen per jaar gebouwd gaan worden. Het voormalige marinevliegkamp in Katwijk moet uiteindelijk worden omgetoverd tot een nieuwe wijk met zo’n 5.600.
En ook in de buurt van Schiphol werd actie gevoerd voor méér groen in de omgeving. Ruim 25 jaar geleden werden als protest op de plek van een nieuwe landingsbaan meer dan 7000 bomen aangeplant. Met de aanleg van dit actiebos wilden duizenden actievoerders de uitbreiding van Schiphol dwarsbomen. Een gebied ter grootte van twee voetbalvelden kleurde groen: het Bulderbos. Hoewel de landingsbaan uiteindelijk wel werd aangelegd, is het bos nog steeds een groene oase tussen de opstijgende vliegtuigen.
Provincie ligt dwars
Ook in Limburg laat de provincie een mogelijke sluiting van vliegveld Maastricht onderzoeken. Hoewel het al langer onderwerp van discussie was, wilde het bestuur voorheen niets weten van een mogelijke sluiting. Maar omdat er in mei 2022 een dure renovatie op de planning staat, zal het provincie bestuur nog vóór die tijd moeten beslissen of het een andere bestemming krijgt. Helaas liggen de plannen voor een groen stadspark in Rotterdam momenteel stil. De provincie ziet voorlopig niets in een serieus onderzoek om het vliegveld te verplaatsen of te sluiten. Maar het onderwerp is nog niet van tafel. Want volgens het actieplan van de gemeente willen ze de komende jaren méér gaan investeren in groen in de stad. Dus met het oog op de gemeenteraadsverkiezingen in 2022 is de discussie zéker nog niet afgelopen!
