Van Californië tot Australië en zelfs Siberië: geen plek op aarde blijft bosbranden bespaard. Ook in Nederlandse natuurgebieden rukken de vlammen steeds heviger op. Bosbranden zijn van alle tijden, maar ze worden wel extremer. Om de natuur te helpen herstellen kwamen verschillende creatieve geesten tot innovatieve oplossingen.
Je hebt ‘m vast ergens in een nieuwsbericht zien schitteren: de nieuwe jas van aluminiumfolie die General Sherman - de grootste boom ter wereld - deze week aangemeten kreeg. Helaas is het geen fashion statement, maar bittere noodzaak om de reus te beschermen tegen de oprukkende bosbranden in Californië. Het meest opmerkelijke aan dit nieuws is dat deze reuzensequoia normaal gesproken juist goed gedijt bij vuur; door de warmte van kleine bosbranden komen zijn zaden vrij. Maar door klimaatverandering worden bosbranden groter en heter en richten ze meer schade aan.
Voor die gevallen waarin de natuur het te zwaar te verduren heeft gehad om zichzelf te kunnen herstellen, zijn er deze creatieve innovaties.
Camping voor wilde dieren
“Bosbranden vernietigen vegetatie waarin kleine dieren zich verstoppen. Roofvogels komen al binnen enkele minuten na een brand aanvliegen, en ook wilde katten en vossen weten dat hun jacht hier uitstekend zal zijn,” zegt dr. Alexandra Carthey, natuuronderzoeker van de Macquarie University in Australië. Om kleine kwetsbare dieren te beschermen wanneer hun leefomgeving is afgebrand, kwam ze op een ingenieus idee.
Deze noodopvangtenten voor kleine dieren zijn biologisch afbreekbaar | Foto: WWF Australia, Alexandra Carthey
Dr. Carthey ontwikkelde ‘habitat pods’: een soort mini-tipi’s van karton waarin buideldassen en andere inheemse (knaag)dieren zich kunnen verstoppen terwijl hun leefomgeving weer aangroeit. De huizen worden geleverd als platte stukken karton, die gemakkelijk vervoerd en ter plaatse in elkaar gezet kunnen worden. Tegen de tijd dat de vegetatie weer aangroeit, zullen de huisjes biologisch gaan afbreken.
Het project maakt onderdeel uit van het programma WWF’s Regenerate Australia waarin verschillende partijen oplossingen aandragen voor het herstellen van Australische gebieden die door brand zijn verwoest.
Honden die zaden (en hoop) verspreiden
Tijdens de bosbranden in 2017 in Chili ging een gebied van in totaal 1,4 miljoen hectare in vlammen op. Enkele maanden later kwam een team van bordercollies een pootje helpen om de bossen te herstellen.
Het herplanten van de Chileense bossen was voor hond Summer bepaald geen straf | Foto: summerbordercollie
De drie honden Das, Olivia en Summer renden door de bosgebieden met een speciaal voor hen gemaakt rugzakje vol zaden van inheemse planten en bomen. Tijdens het uitrazen schudden de bordercollies de zaden uit hun tassen, verspreid over het bos. Ze kregen betaald in hondensnoepjes van hun baasjes, de zussen Francisca en Constanza Torres. Francisca is eigenaresse van een trainingscentrum voor hulphonden.
Het energieke trio holde per dag zo’n dertig kilometer af en verspreidde daarbij tien kilo aan zaden. En dat zes maanden lang in meer dan vijftien bossen. Hun inspanningen hebben effect: in de gebieden zijn inmiddels grassen en druivenplanten opgekomen. En autoriteiten van Californië en Australië hebben contact opgenomen met de zussen.
Benieuwd wat de honden nu uitspoken? Ze hebben ieder hun eigen Instagrampagina. Zo gaat het nu met Das, Olivia en Summer.
Rondje op de zaadfiets
In Colorado verdwijnen de bossen sneller dan dat ze terug groeien. Daarom bedenken wetenschappers van The Nature Conservancy’s Forest and Fire team allerlei oplossingen om hun bossen te behouden én te herstellen.
De sleutel is herbebossing. Wat is hier nieuw aan, zul je misschien denken. Nou, de manier waarop dit team dat aanpakt! Die is op z'n minst creatief te noemen.
In deze video demonstreert bosbeheerder Catherine Schloegel de Colorado Seed Bike
Gebaseerd op de oude technieken van de Egyptenaren, maken ze zaadballen. Zaden alleen zijn kwetsbaar voor dieren die ze als lekker hapje zien. Daarom worden ze in balletjes gerold met klei en voedingsstoffen zoals mest, compost en koffiedik.
Omdat handmatig rollen van duizenden zaadballen net zo langzaam gaat als het natuurlijk herstel van de bossen, bouwde bosbeheerder Catherine Schloegel een innovatief hulpmiddel: de Colorado Seed Bike. Een fiets op een houten rek die een grote ton aandrijft. In de ton gaan mest, klei, zaden en water en in een mum van tijd fiets je honderden zaadballen bij elkaar. De ballen worden een week gedroogd en dan verspreid met drones. En daarmee belanden we bij de volgende innovatie...
Bomen planten met drones
De Australische start-up AirSeed Technologies heeft als doel om tegen 2024 honderd miljoen bomen te hebben gepland. Uitsluitend inheemse soorten. Voor dit tijdrovende karwei hebben ze speciale drones ontwikkeld. Appeltje eitje? Nou, nee. Het massaal planten van nieuw groen heeft alleen zin als die zaden ook echt uitkomen.
Met de hand zaai je 800 zaailingen per dag; deze drone verspreidt dagelijks 40.000 zaadbollen | Foto: WWF-Australia/Paul Fahy
"We planten verschillende soorten zaad op verschillende manieren," vertelt CEO Andrew Walker aan WWF-Australia. "De drones vliegen op verschillende hoogten over het terrein en weten precies waar ze elke soort moeten planten." De grondhardheid wordt vooraf getest en zo weet het systeem precies met welke druk een zaadbol moet worden afgeschoten.
Iedere zaadbol bevat alle voedingsstoffen, mineralen en probiotica die een groeiende plant nodig heeft. En dat alles wordt expres onappetijtelijk gemaakt, zodat de zaden niet eindigen als snack voor de dieren op de grond.
De teller staat inmiddels op 100.000 geplante bomen.
Paarden zijn natuurlijke innovators in het bos
Niet alle zaad-snackende dieren vormen een bedreiging voor de regeneratie van bossen. Paarden zijn zelfs natuurlijke innovators van het bos; in een dagje grazen herplanten ze kilometers aan nieuw groen. Dit werkt als volgt: in tegenstelling tot herkauwers, zoals herten en schapen, hebben wilde paarden (en ezels) een simpel spijsverteringsstelsel met één maag. Hierdoor poepen ze de meeste zaden die ze eten gewoon weer in hun geheel uit.
Nog een boost voor het ecosysteem: inheemse gras- en plantensoorten ontkiemen gemakkelijk en gedijen goed in de uitwerpselen van wilde paarden.
In dit artikel lees je over meer positieve effecten die wilde paarden bleken te hebben op wildernissen en bosgebieden in Noord-Amerika.
Paarden zorgen onbewust voor grootschalige herbebossing | Foto: USDA/Lance Cheung
En omdat voorkomen beter is dan genezen:
- De brandweer krijgt een nieuwe collega: Imbe, een elektrische drone met een camera die livebeelden rechtstreeks doorstuurt naar de meldkamer. Het is de bedoeling dat Imbe vroegtijdig eventuele bosbranden op de Veluwe gaat signaleren.
- Het Franse bedrijf Kepplair Evolution werkt aan een systeem om een passagiersvliegtuig om te bouwen tot blusvliegtuig. De eerste blusvlucht wordt verwacht in 2022.
- Onderzoekers van de universiteit van Stanford ontwikkelden een gel-achtige vloeistof die bestaat uit duurzame, milieuvriendelijke en brandvertragende ingrediënten. Als het middel vanuit vliegtuigjes over bepaalde gebieden wordt gespoten, vatten deze minder snel vlam.
