Is er hoop voor het koraal?

Het rif is extra bijzonder, omdat het op een diepte ligt waar we normaal geen koraal verwachten. Alle bekende riffen liggen op maximaal 25 meter diepte, maar deze ontdekking werd gedaan op 30 meter diepte. Het werd per toeval gevonden tijdens een expeditie van Seabed2030, een project dat de ambitie heeft om voor 2030 de hele oceaanbodem verkend te hebben. Wetenschappers zijn reuzeblij met de ontdekking, want wereldwijd heeft koraal het zwaar te verduren. Hoe dat komt en hoe erg het is? We leggen het uit. 

Hoe raken koraalriffen beschadigd?

Dat koraalriffen onder druk staan heeft verschillende oorzaken. Zo verstoren overbevissing en het weghalen van koraal (voor gebruik in aquariums) direct de biodiversiteit in het rif. Verder heeft toerisme een duidelijke impact op het koraal; zwemflippers en bootankers beschadigen het rif bijvoorbeeld gemakkelijk. En ook de enorme vervuiling van de oceaan vormt een gevaar voor het koraal. Zowel plastic als de wat meer 'onzichtbare' goedjes zoals gif en kunstmest die in het water belanden, schoppen de kwetsbare balans van het rif in de war.  

De grootste bedreiging: klimaatverandering

Met dit rijtje is de allergrootste bedreiging voor het koraal nog niets eens genoemd: klimaatverandering. En deze bedreiging is gelijk ook het moeilijkst te bestrijden. Waar we toerisme en visserij in koraalgebieden aan banden kunnen leggen, gaat dat wat lastiger met klimaatverandering, een globaal probleem.

Door klimaatverandering neemt de oceaan steeds meer CO2 op waardoor deze zuurder wordt. Voor organismes die kalkskeletten maken, zoals verschillende soorten koraal, is dit een probleem. De zuurtegraad zorgt ervoor dat er minder kalk beschikbaar is om mee te bouwen. Hierdoor groeit nieuw koraal niet lekker en kan beschadigd koraal zich niet goed herstellen.

Ook wordt de zee steeds warmer. Koraal kan niet goed tegen deze hitte en laat als reactie hierop de algen los die het koraal voorzien van voedingsstoffen. Wanneer ze verdwijnen, verbleekt het koraal: er blijft enkel een wit ‘skelet’ achter. Van een beetje verbleking, kunnen de koralen herstellen, maar wanneer het te lang aanhoudt of te vaak gebeurt, sterft het koraal.

50% koraal verloren

Het zal je niet verbazen met al deze bedreigingen: het gaat niet zo goed met ons koraal.  Sinds 1950 is er zo’n 50% van het bij ons bekende koraal verloren gegaan. Dit betreft zowel grote riffen zoals The Great Barrier Reef, als de wat kleinere riffen dichtbij huis. In het Middellands Zeegebied is bijvoorbeeld 80 tot 90 % van de beschermde bloedkoraalriffen al afgestorven.

Onderzoek wijst uit dat klimaatverandering koraalsterfte alleen nog maar zal verergeren in de toekomst. Als we op huidige voet doorgaan met uitstoten zal zo’n 95% van de riffen tegen 2050 te maken hebben met verbleking. Deze periodes van verbleking worden namelijk frequenter en intenser door temperaturen die de pan uit rijzen. Zelfs als we ons netjes houden aan het klimaatakkoord van Parijs zal flink wat koraal afsterven. 

De vondst van het rif in Tahiti is daarom heel goed nieuws. Tot nu toe werd altijd gedacht dat koraal door zijn lichtbehoefte alleen in de bovenste lagen van de oceaan kan groeien. Dat dit rif dus op grotere diepte is gevonden, biedt een nieuw perspectief. In de diepere lagen van de oceaan wordt het namelijk minder snel warm en zuur. Wetenschappers vragen zich nu af wat dit kan betekenen voor het voortbestaan van koraal in een steeds warmere toekomst. 

Waarom is koraal zo belangrijk?

Het voortbestaan van koraal staat dus gigantisch onder druk, maar hoe erg is dit eigenlijk? Het belang van koraal zit vooral in haar rol in de maritieme biodiversiteit. Koraalriffen behoren tot de oudste, meest biodiverse ecosystemen op aarde. De gebieden beslaan minder dan 1% van de oceaanbodem, maar bieden thuis aan zo'n 25% van al het leven in zee. Zo zijn er alleen al in de riffen rond Hawaii 7.000 verschillende soorten vissen, weekdieren en koralen te vinden. Hoe meer koraal er verdwijnt, hoe moeilijker deze soorten het krijgen.

Ook voor mensen is het koraal van groot belang. Wij, Nederlanders, bouwen er op los om onszelf te beschermen tegen het water. Maar elders bieden koraalriffen, net als mangrovebossen, natuurlijke kustbescherming. Ze breken al voor het water de kust bereikt golven of hevige stromingen op. Verder zorgen riffen op veel plekken voor het levensonderhoud van mensen. Visserij, toerisme, de medicijnindustrie; allemaal hebben ze baat bij het koraal, zolang ze het rif natuurlijk op een duurzame, verantwoordelijke manier gebruiken.

Hoe kunnen we het koraal een handje helpen?

De moraal van dit koraalverhaal? Onze koraalriffen zijn in gevaar, en dat is een verontrustend. Gelukkig investeren overheden steeds meer in de bescherming en het behoud van koraal. In Australië wordt er bijvoorbeeld 1 biljoen dollar extra uitgetrokken voor de conservatie van The Great Barrier Reef. Zo'n bedrag kan helpen bij het beperken van overbevissing en destructief toerisme, maar wordt ook gebruikt om meer onderzoek te bekostigen, zoals het Seabed2030 project.  

Daarnaast zijn er veel knappe koppen die zich buigen over het koraalprobleem en op zoek gaan naar manieren om het koraal te ondersteunen of herstellen. Zo zijn er wetenschappers die The Great Barrier Reef in kaart brengen en vruchtbaar, 3D geprint nepkoraal plaatsen op plekken die aangetast zijn. Zeeleven kan hier vervolgens weer opnieuw aangroeien. En andere onderzoekers kijken weer naar manieren om bacteriën in te zetten als beschermers van het koraal.

Maar uiteindelijk is het koraal het meest geholpen wanneer we de opwarming van de oceanen beperken. En dat lukt alleen als we globaal onze CO2-uitstoot flink reduceren.