Rik Maarsen is de oprichter van RikMakes. Het bedrijf maakt “landschap meubilair” voor in je huis, afkomstig van gewasafval uit de natuur. Zijn laatste project is Compostboard. Een afvalvrij, composteerbaar plaatmateriaal dat vergelijkbaar is met spaanplaten of multiplex van hout.

Bij traditionele spaanplaten wordt lijm gebruikt om de geperste houtsnippers bij elkaar te houden, wat het hout vervuilt. Hierdoor kunnen de platen niet goed worden gerecycled. Compostboard daarentegen is volledig afbreekbaar als het in contact komt met water. Hierdoor lost de lijm op en komen de snippers los. Zo worden belangrijke voedingsstoffen en -vezels die nuttig zijn voor insecten, dieren en boeren teruggegeven aan de natuur.

Een mooi voorbeeld van hoe we meubels kunnen produceren zonder schade aan het milieu aan te richten. Wij interviewden Rik over zijn onderneming en het idee achter Compostboard.

Compostboard: design van eigen bodem

Het materiaal en meubilair van RikMakes is volledig circulair. Het bedrijf gebruikt uitsluitend reststromen van gewassen uit Nederland. Denk hierbij aan hennep, koolzaadstro, lisdodde en vlas. Ook versnipperde boeketten bloemen kunnen worden omgetoverd tot bio-spaanplaat. Alles om de impact op de natuur zo klein mogelijk te houden en onze grond niet uit te putten.

Rik, afgestudeerd aan de Design Academy Eindhoven, heeft voorlopig alleen onderzoek gedaan naar de mogelijkheden die de Hollandse bodem biedt. Andere landschappen, zoals de Franse Provence met haar lavendelstruiken, leveren hun eigen unieke materialen op. Dit geeft elke kast, stoel en tafel een unieke, plaats- en seizoensgebonden look.

Net als bij traditionele spaanplaten heb je voor een Compostboard ook lijm nodig. Rik maakt hiervoor gebruik van zijn eigen biologische suikerlijm. Dit is namelijk net zo stevig, maar wél afbreekbaar. De productiemogelijkheden zijn vergelijkbaar met hout en lijken eindeloos, zolang het Compostboard maar binnen staat. Het materiaal is op dit moment verkrijgbaar in platen van 1.20 x 0.5 meter.

Hennep, koolzaadstro, lisdodde en vlas. Van al deze reststromen kan Compostboard worden gemaakt. | Foto: RikMakes.

Een tv-meubel van hennep

Voor zijn afstudeerproject tijdens de Dutch Design Week (DDW) in 2018 maakte Rik een tv-meubel van zijn biomateriaal. Het skelet was gemaakt van Compostboard uit afvalresten van hennep. Dit ruwe materiaal maakt het meubel compact en sterk genoeg om erin te kunnen boren en schroeven. Op de foto hieronder kun je zien hoe de kastdeurtjes, gemaakt van platen strovezel, aan het skelet zijn gemonteerd.

Tijdens de Dutch Design Week 2018 presenteerde Rik Maarsen zijn afstudeerproject: een Tv-meubel gemaakt van Compostboard. | Foto: RikMakes.

Meubel lost op in regen

Wanneer het materiaal in aanraking komt met regen, lost de lijmverbinding op en raken de snippers los. Onder de grond wordt dit proces versneld. Rik: “In het hiernamaals van Compostboard wordt het materiaal afgebroken tot voedzame vezels en suikers. Dit maakt de grond vruchtbaarder.” Zolang het meubilair echter niet nat wordt, blijft het stevig en intact.

Tijdens een proef in Eindhoven onderzocht Rik hoe composteerbaar zijn nieuwe materiaal was. Totdat het compostboard meubelstuk buiten werd gezet, vertoonde het nul verval. Maar na zeven maanden blootstelling aan de elementen was er bijna niets meer terug te zien van de kast. Een mooi stukje Nederlands circulair design.

De fotocompilatie hierboven laat het degradatieproces zien van Compostboard in slechts 7 maanden tijd. | Afbeelding gemaakt door de auteur, foto’s: Pierre Castignola.

Hoe duurzaam is Compostboard?

Je kunt je natuurlijk afvragen of het maken van meubilair uit Compostboard niet milieubelastender is dan het gebruik van gerecycled hout. De ondernemer legt uit dat het ene het andere niet uitsluit.  Compostboard kan juist een aanvulling zijn op de bestaande duurzame productieprocessen van meubels.

”Om een planeet te creëren waar alle levende wezens in harmonie kunnen wonen, slapen en voortplanten hebben we verschillende mogelijkheden nodig”, zegt Rik. “Voor meubel van Compostboard is energie en voeding uit de natuur nodig. Later kan het meubel dan weer in de tuin, of op een akker afbreken en zo de voeding en energie teruggeven aan het landschap en het leven.”

Rik vervolgt: “Hout als materiaal bezit in mijn opinie andere kwaliteiten en (...) mogelijkheden. Zo kan er inmiddels hoogbouw, of windmolens van hout [mee] worden gebouwd. Hout slaat meer CO2 op als 1-jarige plant en is daarom goed inzetbaar voor projecten die een lange tijd mogen staan. Zoals woningen.”

“Compostboard gebruikt kleine vezels van 1-jarige planten die ogenschijnlijk geen waarde hebben. Ze worden onder andere gebruikt voor de bedding van huisdieren of vee. Juist deze keten kunnen we verlengen voordat het de groene bak in gaat of over het land wordt uitgereden.”

“Het gebruik van gerecycled hout kan ik alleen maar aanmoedigen. Op dit moment is het belangrijk dat we doen wat we kunnen om klimaatverandering van 2 graden Celsius tegen te gaan. Daarmee bedoel ik dat elke vorm van circulariteit of recycling een verbetering is van de bestaande situatie.”

“Waar Compostboard een stap verder in gaat als recycling, is het ontwerp van een hernieuwbaar, voortdurende en teruggevende economie die zorg draagt voor leven.  Materialen die op de lange termijn bestaansrecht hebben omdat ze niet alleen vezels en voeding nemen, maar ook teruggeven. Compostboard is een materiaal dat bestaansrecht heeft omdat het fundamenteel gebruikt kan worden op en met deze aardkorst.”

Compostboard is veel meer dan alleen een bio-spaanplaat. Het is volledig circulair en ziet er ook nog eens een stuk beter uit. | Foto: RikMakes

Van designer naar duurzaam ondernemer

Na het afronden van zijn studie besloot Rik om met zijn idee een eigen bedrijf op te zetten: RikMakes. Daarmee werd de ondernemer in spe geholpen door het katalysator-programma Driving Dutch Design. Hij was één van de twintig ontwerpers die werd geselecteerd om een intensief professionaliseringstraject te volgen.

De stap van designer naar ondernemer is niet gemakkelijk: “Ontwerpers zijn eigenzinnige mensen die werken vanuit hun passie. Een groot idee. En om dat idee uit te kunnen voeren, worden ze ondernemer. Ondernemerschap zit echter vaak niet in het bloed van de ontwerper; bedrijven worden opgericht voor het ontwerp en zelden ten gunste van de ontwerper.”

Succes betekent voor Rik bijdragen aan een betere wereld . Hij vertelt: “Ik wil me graag inzetten voor het toekomstige leven op aarde. Een aangenaam klimaat voor mijn kleinkinderen en inclusieve kijk op andere organismes die evenveel recht hebben om hier te eten, te slapen en zich voort te planten.”

Schoenenrekken, boekenkasten en Tv-meubels. Bijna al het meubilair wat van hout is gemaakt kan worden vervangen door Compostboard. | Foto: RikMakes.

Compostboard opschalen

De toekomst van Compostboard ziet er rooskleurig uit. Rik vertelt: “Er zijn enkele partijen die geïnteresseerd zijn in het afnemen van het materiaal. Op dit moment is mijn werkplaats echter te klein om aan deze vraag te kunnen voldoen en daarbij moet ik ook nog een reeks testen uitvoeren. Daarom focus ik me nu op wat ik wel aankan.”

“Zo heb ik een paar ontwerpen gemaakt voor consumenten en doe ik mee aan de Dutch Design Week met een maquette van biobased materiaal voor de inrichting van een woonhuis. En ik ben in gesprek met een kleine huizenbouwer. Verder sta ik open voor nieuwe richtingen en geïnteresseerden. Op dit moment is het belangrijk dat ik de afnemers ga ontmoeten.”

Over de plannen van dit jaar zegt de ondernemer: “Dit jaar hoop en verwacht ik wat eerste mogelijkheden te tonen van het materiaal. Zoals een stoel, tafel of kast. Zo hoop ik dat mensen geïnteresseerd raken en wat willen afnemen. Dan kan ik weer een nieuwe kijk ontwikkelen over de toekomstplannen van de impact die het bedrijf kan hebben.”

Links: een plaat Compostboard binnen. Rechts: een plaat Compostboard die aan het afbreken is in de natuur. De kleur van het materiaal is seizoens- en plaatsgebonden. | Foto: RikMakes

De eerste bar van Compostboard is inmiddels een feit. Afgelopen weekend was hij te bewonderen en te gebruiken op Paradigm en Innofest. | Foto: @RikMakes via Instagram.