Heb je wel eens gehoord van het hitte-eiland-effect? Het zegt iets over hitte inderdaad. Op eilanden? Nee, in steden. Ook Nederlandse steden hebben er last van. We vertellen je welke steden en laten je oplossingen van enkele wereldsteden zien. Tot slot krijg je tips hoe jij je huis en tuin kunt kunt koelen.
Dit artikel is op 13 oktober 2022 geactualiseerd
Het is je misschien wel eens opgevallen bij het checken van een temperatuur in een 'grote' Nederlandse stad: in steden is het doorgaans warmer dan in omringende dorpen. Dit verschijnsel staat bekend als het urban heat island effect, ook wel het hitte-eiland-effect. Dit verschijnsel zorgt ervoor dat het in de grotere Nederlandse stad gemiddeld zo'n 3 graden Celcius warmer is. Op warme dagen kan dit verschil oplopen tot maar liefst 7 graden.
De volgende factoren spelen een rol bij het hitte-eiland-effect:
- Gebouwen houden warmte vast, hoe meer gebouwen er dicht op elkaar staan, hoe meer warmte er wordt vastgehouden.
- Een stad heeft minder planten, bomen en groen die de hitte kunnen absorberen.
- Asfalt en andere donkere materialen houden warmte vast.
- Auto's, fabrieken en winkels generen warmte door hun energieverbruik.
- In steden vindt 10 tot 20% minder verdamping plaats omdat de ruimtes grotendeels uit verharde oppervlakken bestaan, de hitte zit letterlijk vast.
Het gevaar van een (te) warme stad
Den Haag is een van de grootste hitte-eilanden in Nederland. Dit komt omdat de stad veel bebouwing en relatief weinig groen heeft. Andere notoire hotspots zijn Utrecht, Amsterdam, Rotterdam en Eindhoven.
Deze steden zijn echte hotspots
Het hitte-eiland-effect komt bovenop de opwarming van het klimaat die het gevolg is van de toename van de hoeveelheid CO₂ in de dampkring. Die CO₂ (koolstofdioxide) vormt een denkbeeldige deken boven de aardbol. Een klein dekentje is goed (anders is het veel te koud), de dikke deken die er nu hangt leidt tot een opwarming van de aarde met waarschijnlijk twee graden Celcius. Hierdoor krijgen we in Nederland steeds meer last van extreme regenval én meer hittegolven in de zomer.
Ben je een fervent terrasganger dan lijken die warmere zomeravonden misschien een pluspunt. Maar helaas zijn er veel negatieve bij-effecten. Denk aan een toename van de luchtvervuiling in steden. En de extra sterfgevallen onder mensen met een kwetsbare gezondheid zoals ouderen of chronisch zieken.
Omdat veel mensen toch nog steeds graag in een stad wonen, is het belangrijk dat we onze steden helpen af te koelen. Niet met airco's. Die zorgen alleen maar voor meer warmte en extra CO₂. Denk aan natuur, die zorgt nog altijd voor de beste koeling. We laten je zien wat steden doen en wat je zelf kunt doen.
Een park doet wonderen
Over de hele wereld worden stappen gezet om steden koeler te maken. Vooral met de aanleg van nieuwe parken. In Singapore (een stad met 3,5 miljoen inwoners) is een futuristisch park/verticaal bos gebouwd, in Madrid zijn vergevorderde plannen om een natuurlijke airco te maken door wind van een nieuw park naar andere delen van de stad te transporteren. Dit zou tot een temperatuurdaling van 4 graden moeten leiden.
En wat doen we in Nederlandse steden? In heel veel steden is inmiddels een Tiny Forest aangelegd. Volgens onderzoek van de Universiteit van Wageningen zorgen deze parken ervoor dat de temperatuur maar liefst 20 graden lager is dan op straat in steden als Utrecht, Den Bosch en Zaandam.
De stichting IVN legt samen met Nederlandse gemeentes Tiny forests aan. Bij elkaar zijn er circa 200.
Cool down, dit kun jij doen
Heb je een plat dak? Maak er dan een groen dak van, dit wordt enthousiast aangemoedigd door gemeenten en er is vaak subsidie aanwezig. Moet je er toch nog even voor sparen of is jouw dak echt niet geschikt? Zorg er dan voor dat je dak zo licht mogelijk gekleurd is. Een zwart dak houdt de warmte ook lekker vast namelijk.
Maak de ruimte om je huis zo groen mogelijk. Haal de bestrating uit je tuin en zet hier planten voor terug. Operatie Steenbreek helpt je hierbij en ook dit wordt al door veel gemeentes ondersteunt. Zo kun je in Den Haag je tuintegels inleveren voor gratis planten. Ook de aanleg van een kleine (of grote!) geveltuin wordt al door veel gemeentes gestimuleerd. In Amsterdam-West wordt hij zelfs gratis voor je aangelegd! Super easy dus.
En don't stop there, in je straat staan vast een paar bomen waar je wat planten omheen kunt zetten. Ziet er beter uit dan zo'n saaie boomspiegel en kan de oplossing zijn als je zelf geen tuin hebt. Sluit je aan bij de Guerilla Gardeners en leg radicaal groen aan.
Een groen dak in Amsterdam. Foto: De Dakdokters
