We merken allemaal dat de energieprijzen stijgen; vooral gas is fors duurder geworden. Dit leidt steeds vaker tot energiearmoede: mensen die hun energierekening niet meer kunnen betalen. Er zijn wel energiebesparende maatregelen die je energierekening kunnen verlagen, zoals het installeren van een warmtepomp of zonnepanelen. Maar als je je energierekening al te hoog is, heb je voor dit soort opties al helemaal geen geld. Juist de mensen die het niet kunnen betalen blijven daardoor met een hoge energierekening zitten. Wat zijn de mogelijkheden om je maandlasten omlaag te krijgen als je een kleine portemonnee hebt?
Wat is energiearmoede?
De stijging van de energieprijzen liegen er niet om: een huishouden betaalt nu gemiddeld 86% meer aan energiekosten dan in januari 2021. Die gestegen energieprijzen brengen veel mensen in grote financiële problemen. In Nederland hebben op dit moment tussen de 234.000 en 634.000 huishoudens te maken met energiearmoede. Dat zijn mensen die te weinig inkomen hebben om hun steeds hogere energierekening te kunnen betalen.
Om een beeld te geven van de omvang van het probleem: gemiddeld geeft een huishouden ongeveer 5% van het inkomen uit aan de energierekening. Bij huishoudens die met energiearmoede kampen, is dat vaak tot wel 20%, berekende TNO. Dat is dus een gigantische hap uit het maandelijkse budget. Mensen uit deze groep wonen vaak in een slecht geïsoleerd huis en hebben daardoor hoge stookkosten. In 75% van de gevallen is dit bovendien een sociale huurwoning, die je niet zomaar zelf kunt verduurzamen. Maar ook wie particulier huurt of in een koophuis woont heeft lang niet altijd de middelen om te verduurzamen. Het is vaak simpelweg te duur of mensen weten niet goed waar ze moeten beginnen.
Loketten voor subsidies
De snelste manier om je energierekening omlaag of zelfs op nul te krijgen, is door je huis te isoleren en door een warmtepomp of zonnepanelen te installeren. Maar zoals gezegd: daar hangt een fiks prijskaartje aan. Gelukkig zijn er wel initiatieven zoals ThuisBaas, een non-profit dochteronderneming van Urgenda.
Bij ThuisBaas weten ze alles over energiebesparing en helpen ze huiseigenaren op weg met verduurzaming. Zo vertelt directeur Marjan Minnesma dat er loketten zijn waar je terecht kunt voor financiële steun als je geen spaargeld hebt voor energiebesparende maatregelen. Zoals bijvoorbeeld het Warmtefonds. “Via het Warmtefonds kun je tegen een laag rentepercentage je investering voor bijvoorbeeld zonnepanelen lenen. En je kunt daarnaast ook subsidie krijgen: de btw die je betaalt krijg je terug.” Deze subsidies worden geregeld via de gemeentes. Via de energiesubsidiewijzer kun je direct zien voor welke subsidies jij in aanmerking komt.
Een lening zoals bij het Warmtefonds moet natuurlijk wel terugbetaald worden; je maandlasten gaan daarmee dus niet direct enorm omlaag. Maar ThuisBaas heeft uitgerekend dat huishoudens van het gas af kunnen, zonder dat de maandlasten omhoog gaan. Op termijn betaalt dat zich dubbel en dwars uit volgens Minnesma: “Als de investeringen zijn terugbetaald, heb je dan zelfs helemaal geen maandlasten meer aan energie. Met de huidige gasprijzen heb je die investeringen dan al in acht jaar terugbetaald." Uiteindelijk levert verduurzaming dus een flinke besparing op.
Voor het aanschaffen van zonnepanelen kun je een lening krijgen bij het Warmtefonds.
Maar wat nu als je een huis huurt?
Als je een woningeigenaar bent heb je zelf in de hand wat je aan je huis verandert. Maar als huurder ben je afhankelijk van je huisbaas. Daarom adviseert Marjan om bij je verhuurder aan de bel te trekken: "Ga als huurders massaal mailen, bellen en brieven schrijven naar je corporatie of huisbaas. Als zij voelen dat er druk en draagvlak is om te verduurzamen, dan zijn verhuurders geneigd sneller in actie te komen."
ThuisBaas werkt samen met woningcorporaties om hun huizen van het gas af te halen. Marjan: "De corporaties nemen dan alle investeringen op zich, tegen een kleine verhoging van de servicekosten voor huurders. Maar omdat de energierekening omlaag gaat, is de besparing groot: huurders houden gemiddeld 50 tot 70 euro over per maand over. Als bewoners dit zien, staan ze in de rij omdat ze dat ook willen."
Hulp van een energiecoach
Kom je er echt niet meer uit met je energierekening, dan kun je ook aankloppen bij De Energiebank. Zij helpen huishoudens op korte termijn met het behapbaar houden van de energierekening, bijvoorbeeld met behulp van een energiecoach. Aarnoud van der Deijl is zo'n energiecoach in Haarlemmermeer: "Energiebesparing zit 'm niet alleen in de techniek zoals ledlampen of zonnepanelen, maar 50% zit 'm in het gedrag. Dat is goed nieuws, want dan kun je zonder grote investeringen toch al veel besparen."
De Energiebank is in 2015 gestart in Arnhem, met een vergelijkbare doelstelling als de Voedselbank: aan de ene kant het bestrijden van armoede, en tegelijkertijd verspilling tegengaan. In dit geval dus energieverspilling. De Energiebank is inmiddels in zeven gemeenten actief. Aarnoud: "Energiearmoede is niet nieuw, maar de laatste tijd zien we wel meer aanvragen bij de Energiebank”.
De Energiebank deelt energiebesparende spullen uit
Energiebespaarbox via de gemeente
Een andere plek om aan te kloppen voor gratis energiebesparende spullen is je gemeente. Volgens Aarnoud is bij veel gemeenten een gratis box te krijgen met spullen, zoals radiatorfolie, ledlampen en tochtstrips. Dat is natuurlijk een fijne start, maar je kunt beter gericht kijken wat nodig is, vindt hij: "Een energiecoach kijkt naar jouw specifieke situatie. In sommige huizen kun je veel bereiken met radiatorfolie, een ander huis kan misschien nog winst halen met het vervangen van oude halogeenlampen.”
Bespaartips voor iedereen
Ook ziet Aarnoud dat veel huishoudens kunnen besparen op witgoed: “Oude of goedkope koelkasten en wasmachines hebben vaak een laag energielabel. Daar lekt veel energie weg. Wij kijken samen met mensen of ze een energiezuiniger apparaat kunnen kopen of leasen waardoor ze meer geld overhouden.”
Ook wordt er veel energie verspild door warmwatergebruik, ziet Aarnoud: "Een waterbesparende douchekop of een goedkoop zandlopertje kan al veel opleveren. Als je elke dag één minuut korter doucht scheelt dat al tientallen euro's per jaar. Waar je ook een grote klapper mee kunt maken is door de temperatuur van de Cv-ketel te verlagen naar 60 graden. Dan komt de warmte wat gelijkmatiger en dat scheelt flink in je gasverbruik."
Met energiebesparende producten kun je zonder installateur of verbouwing toch geld besparen
De Energiebank steunen
Kun je zelf je energierekening prima betalen, maar wil je huishoudens die kampen met energiearmoede een handje helpen? Dan kan je geld, tijd of energiebesparende spullen te doneren aan de Energiebank. Aarnoud: "Het kabinet heeft de energiebelasting verlaagd om mensen tegemoet te komen. Maar kun jij je rekeningen nog wel makkelijk betalen, dan kun je ook overwegen om wat doneren. Ook zijn we in sommige gemeenten nog op zoek naar energiecoaches.”
