Onderzoeksjournalisten van Investico en Follow the money waren nieuwsgierig naar de 'groene bedoelingen' van maar liefst 800 duurzame beleggingfondsen. Na een onderzoek van bijna een jaar publiceerden ze hun resultaten. Diverse media reageerden geschokt, sommige fondsbeheerders laconiek.
Weet je misschien hoe laat het is? Deze vraag is je vast wel eens gesteld en hij is goed te beantwoorden. Zeker met een horloge om je pols, een telefoon in je zak of een kerkklok in de buurt. Sta je er ook bij stil dat er meer nodig is dan het apparaat waarop je de tijd bekijkt? Achter die tijdwijzers ligt een systeem van afspraken waarin tijdeenheden, tijdzones en ook toegestane afwijkingen zijn gedefinieerd.
Foto: Canva
Weet je hoe duurzaam jouw duurzame beleggingsfonds belegt?
Als je belegt in een duurzaam beleggingsfonds dan is dit een redelijke vraag. Tegelijkertijd is het een vraag waar je - anders dan een blik op je horloge - best wat tijd voor nodig hebt. In dit artikel helpen we je om het antwoord te vinden. Daarvoor hebben we de hulp ingeschakeld van een duurzaamheidsexpert (van ASN Bank), een duurzame beleggingsspecialist (van ASN Impact Investors) en een onderzoeksjournalist van Investico.
Duurzaam beleggen is niet…
Het is tijd om een misverstand uit de wereld helpen. Duurzaam beleggen is niet hetzelfde als beleggen zonder CO₂-uitstoot of zonder uitstoot of afval. Elk bedrijf -of het nu een koffietentje of een staalfabriek is – gebruikt zelf elektriciteit of gas of heeft leveranciers en medewerkers die dit doen. Elk bedrijf, hoe duurzaam ze zichzelf ook presenteren, stoot dus CO₂ uit.
Volgens Piet Sprengers, duurzaamheidsspecialist bij ASN Bank, bestaat een uitstoot van 0 niet en gaat het om de beweging richting 0: “Nieuwe uitdagingen op het gebied van duurzaamheid blijven zich voordoen waardoor bestaande oplossingen in de toekomst tekort zullen schieten. Zonnepanelen zijn al fors beter dan kolencentrales maar herbruikbare zonnepanelen zijn er nog nauwelijks. Op dit punt kan het dus nóg veel beter. Duurzaamheid is een continu verbeterproces zonder eindpunt.”
Alle bedrijven stoten CO2 uit, met de olie- en gasindustrie als twijfelachtige koploper. Foto: Canva
Bestaat er een definitie van duurzaam beleggen?
Sinds de jaren ’90 zijn er duurzame beleggingsfondsen en de laatste jaren is duurzaam beleggen hot. Maar een heldere definitie over wat wel en wat niet een duurzame belegging is ontbrak. Duurzame beleggers én de beheerders van duurzame beleggingsfondsen liepen met een horloge om hun pols zonder dat er afspraken bestonden over het aantal minuten in een uur.
De EU vond het daarom de hoogste tijd om de horloges van fondsaanbieders gelijk te zetten. Sinds het voorjaar van 2021 zijn er drie categorieën voor beleggingsproducten. In beleggerstaal worden ze grijze, lichtgroene en donkergroene beleggingen genoemd. In de SFDR-regels is te lezen dat een donkergroen fonds gericht is op het halen van een of meer duurzaamheidsdoelen. De fondsen van ASN Bank zijn bijvoorbeeld donkergroen.
Bij Investico op de radar
Linda van der Pol, een onderzoeksjournalist van het Nederlandse platform Investico, belegde in haar vrije tijd in een duurzaam beleggingsfonds. Wat maakte haar fonds nou zo duurzaam? Het antwoord op die vraag vinden bleek moeilijker dan ze had gedacht. Samen met haar collega Emiel Woutersen besloot ze een onderzoek te starten en de portefeuilles van donkergroene beleggingsfondsen uit te pluizen.
Ze kregen daarbij hulp van collega’s van Follow the Money en journalisten uit 8 andere Europese landen. Die hulp was nodig want het ging in totaal om 800 Europese beleggingsfondsen, die samen voor € 619 miljard belegd hebben. Waren de bedrijven in de beleggingsportefeuilles van deze donkergroene fondsen wel zo duurzaam bezig? Deden ze er alles aan om hun impact op mens, dier en natuur te verkleinen?
Linda van der Pol en Emiel Woutersen van Investico hielden meer dan 800 duurzame beleggingsfondsen tegen het licht. Foto: Canva
Na een onderzoek van bijna een jaar luidde het antwoord op deze vraag nee. Bijna de helft van de door Investico onderzochte duurzame aandelenfondsen bleek in bedrijven die actief waren in de olie- & gassector of in de luchtvaartindustrie te beleggen. Het nieuws belandde prominent op Europese nieuwssites. Een halfjaar later vertelde journalist Emiel Woutersen - tijdens een beleggingswebinar van ASN Bank - hoe fondsbeheerders (de mensen die achter de schermen de aandelen van bedrijven kopen en verkopen) vervolgens in actie kwamen. Ze kozen er eenvoudigweg voor om het predikaat donkergroen in te wisselen voor lichtgroen.
Emiel Woutersen van Investico gaf tijdens een webinar van ASN Bank antwoord op de vraag hoe duurzaam duurzame beleggingsfondsen feitelijk zijn. Foto: ASN Bank
Vrij massale downgrade door fondsbeheerders
‘Die downgrade naar lichtgroen gebeurde vrij massaal’, zei Emiel Woutersen in hetzelfde webinar. ‘Hoe kan het dat jullie jezelf donkergroen noemen en tegelijkertijd dit soort beleggingen hebben’, vroeg Woutersen aan een aantal fondsbeheerders. ‘Het mag gewoon, de Europese regels op dit gebied zijn heel vaag', zeiden een aantal Amerikaanse fondsbeheerders. Een andere reactie die hij meerdere keren hoorde, was: ‘Deze oliebedrijven voldoen omdat het relatief groene oliebedrijven zijn.’
Spoiler alert: ASN- én Triodosfondsen wel duurzaam
Heb je geen tijd om het webinar terug te kijken op YouTube? We verklappen alvast hoe de fondsen van Triodos en ASN uit het onderzoek kwamen. Positief. Hier waren geen downgrades nodig.
Mariëtta Smid (duurzaamheidsexpert bij ASN Impact Investors) zei in hetzelfde webinar teleurgesteld te zijn in de reactie van een groot aantal fondsbeheerders. ‘Als je kijkt naar de alarmerende rapporten van het IPCC over de geleidelijke opwarming van de aarde hebben we een hoger ambitieniveau nodig. Ik had liever gezien dat deze fondsbeheerders hun portefeuilles hadden aangepast. Dus harder op zoek waren gegaan naar duurzame bedrijven om in te investeren.’
Meer informatie?
Kijk op YouTube naar het webinar Hoe duurzaam is een duurzaam fonds? (speelduur: 1 uur / mei 2023)
Let op: Met beleggen loop je risico en maak je kosten. Je kunt je inleg of een deel daarvan verliezen.
Hoe duurzaam beleg jij? Check het zelf
Streef je ernaar om duurzaam te beleggen. En ben je benieuwd of je olie & gas- of luchtvaartbedrijven in je portefeuille zitten? Ga op de website van de aanbieder van je beleggingsfonds op zoek naar de factsheet van je fonds. Gevonden? In de Top 10 beleggingen kun je vaak zien wat de grootste beleggingen in je portefeuille zijn. Zeker als het om een aandelenfonds gaat.
Op de website van ASN Bank staat een lijst met 19 bekende bedrijven die veel voorkomen in de Top 10 van duurzame fondsen van Nederlandse aanbieders. Daar kun je lezen of de ASN Fondsen wel of niet in deze bedrijven beleggen.
Tot slot nodig dit…
Het onderzoek van Investico richtte zich op de aanwezigheid van fossiele bedrijven in duurzame beleggingsportefeuilles. Het onderliggende duurzaamheidsbeleid van de ASN-fondsen gaat een stuk verder: beursgenoteerde bedrijven moeten hun impact op het klimaat en de biodiversiteit in kaart brengen, doelen voor impactverlaging hanteren en de arbeidsrechten van werknemers respecteren.
