Kunstmatige Intelligentie (AI), je kunt er bijna niet meer omheen. Chatbots als ChatGPT en Gemini maken ons leven soms makkelijker. Maar sta je ook stil bij de gevolgen voor het milieu?
'Hoe pakt de Nederlandse overheid klimaatverandering aan?' Stel je deze vraag aan ChatGPT dan heb je binnen een paar seconden een uitgebreid antwoord. Daarin staan waarschijnlijk woorden als mitigatie (het verminderen van broeikasgasemissies) en adaptatie (het aanpassen aan de gevolgen van klimaatverandering).
Wat je misschien niet beseft is dat je door je vraag ook het milieu schaadt. Om ChatGPT of andere chatbots zo goed en snel te laten werken, zijn namelijk chips met veel rekenkracht nodig. En dit kost veel water en energie. Harde cijfers geven de bedrijven achter de chatbots niet
Wat vindt de chatbot er zelf van?
ChatGTP zelf is wat minder terughoudend als we hem vragen hoeveel energie hij verbruikt: 'Eén zoekopdracht op Google kost gemiddeld 0,3 wattuur aan stroom. Een ChatGPT-opdracht kost veel meer, mogelijk 10 tot 100 keer zoveel, afhankelijk van de complexiteit van de vraag,’ spuugt de bot meteen een antwoord uit.
Het trainen van een groot taalmodel zoals GPT-4 kost extreem veel energie, luidt het antwoord verder. ‘Schattingen geven aan dat de CO₂-uitstoot van het trainen van een AI-model vergelijkbaar kan zijn met duizenden vluchten over de Atlantische Oceaan.’
Wetenschappers berekenden eind 2022 al dat het trainen van ChatGPT (versie 3.5) ongeveer 500 ton CO₂ kostte. Het ging om één enkele trainingsronde. Ter vergelijking: 500 ton CO₂ staat volgens de TU Delft gelijk aan duizend brandstofauto's die elk 1000 kilometer rijden.
ChatGTP kun je zowel op de computer als op je telefoon gebruiken. Foto: Pexels.
Dorstige servers gebruiken liters water
Maar de chips gebruiken naast energie water, die nodig is voor het koelen van de servers. Zout water is hiervoor niet geschikt omdat dat corrosie kan veroorzaken. Dus gebruiken de bedrijven kostbaar zoet water.
ChatGPT 3, gelanceerd in november 2022, gebruikte 500 milliliter water voor iedere tien tot vijftig opdrachten, aldus wetenschappelijk onderzoek met de veelzeggende titel ÁI minder dorstig maken'.
Wat erger is, schrijven de wetenschappers in hun publicatie van januari 2025, is dat AI naar verwachting in 2027 wereldwijd voor een waterverbruik van 4,2 tot 6,6 miljard kubieke meter zal zorgen. Dat staat gelijk een het waterverbruik van het halve verenigd Koninkrijk, aldus de onderzoekers die aan vier Amerikaanse universiteiten werken.
En voor ChatGPT 4 (de snellere versie uit 2023) werden nog geavanceerde chips gebruikt, waardoor het energieverbruik en waterverbruik waarschijnlijk nog hoger is.
Het ligt er ook aan wat voor opdracht je geeft. ChatGTP een afbeelding laten maken, vraagt net zoveel energie als het opladen van je telefoon.
Een robot geeft een mens een hand. Foto: Pexels.
Kan AI milieuvriendelijker?
Kunnen we AI milieuvriendelijker maken? ‘Zeker’, zegt wetenschapper Luis Cruz tegen ons. Cruz doet aan de Universiteit van Delft onderzoek naar de ecologische fingerprint van AI.
‘Lang verhaal kort, we hebben niet altijd het slimste taalmodel nodig. 80 procent van de scenario's kan opgelost worden met veel kleinere modellen.’
Hij duidt op de AI-hardware, de kwaliteit van de grafische verwerkingseenheden. (GPU). AI-systemen halen momenteel slechts 30 tot 50 procent van hun capaciteit uit hun GPU's. Meer dan de helft van de hardwarecapaciteit blijft ongebruikt, wat neerkomt op een enorme verspilling van computerhardware en energie. ‘Je moet dus de GPU vinden die het beste bij het taalmodel van de chatbot past. Je hebt niet de krachtigste GPU nodig, een oudere of kleinere GPU kan de klus ook klaren.’
Een computerscherm met programmeercode. Foto: Pexels.
Welke chatbot is het milieuvriendelijkst?
Er zijn inmiddels tientallen AI-chatbots waarvan Microsoft Copilot, OpenAI’s ChatGPT en Google's Gemini de bekendste zijn. Maar welk van de drie is nu het milieuvriendelijkst? Dat is niet te berekenen omdat de bedrijven achter de chatbots weinig over de hardware kwijt willen.
Enkele Amerikaanse partijen waaronder de private Carnegie Mellon University en het wetenschappelijke dataplatform Hugging Face, zijn daarom in 2025 gestart met een benchmark; de AI Energy Score. Bedrijven die een AI chatbot hebben ontwikkeld kunnen die onafhankelijk laten beoordelen, waar uiteindelijk een ranking uit moet komen.
‘Gebruikers van de chatbots kunnen dan, afhankelijk van de taak, een geschikt programma vinden’, legt Hugging Face op de website uit.
De AI Energyscore bestaat uit minimaal 1 ster en maximaal 5 sterren. De maximale score van 5 is de voor een specifieke taak meest milieubewuste keuze. Beoordelingen zijn helaas nog niet beschikbaar. Maar het kan geen kwaad deze website later nog eens te raadplegen.
Denk goed na over je AI-gebruik
Voorlopig weten we dus nog niet welke AI-tool je het beste kunt gebruiken. Hoe je dan als gebruiker wel je footprint kunt reduceren? Beperk het maken van afbeeldingen met AI, een tekstopdracht is milieuvriendelijker. En generiek: denk goed na voordat je een opdracht invoert. Is het noodzaak of wil je gewoon voor de lol iets opzoeken?
