Staar jij je blind op de regendruppels tegen je ramen? Verruim je blik en duik met deze documentaires in compleet andere werelden. Van Zuid-Afrika tot Australië. Van savanne tot varkenshok.
Puff: Wonders of the Reef
‘Is Puff echt?’ Die vraag staat onder de meest gestelde vragen over deze Netflix-documentaire op Google. En inderdaad, dit lijkt wel een 3D-animatiefilm met alle felle kleuren en scherpe details. In Puff: Wonders of the Reef ga je op pelgrimstocht door het Great Barrier Reef in Australië. Je krijgt een kijkje in een van de meest diverse ecosystemen van de wereld door de ogen van baby-kogelvis Puff. Speciaal voor deze documentaire werden macro filmtechnieken ontwikkeld om op microscopisch niveau te kunnen filmen. De meeste hoofdrolspelers zijn niet groter dan je duim. Maar ze spelen ieder een grote rol; wist je bijvoorbeeld dat blinde zombieslakken dienstdoen als de schoonmaakploeg van de oceaan?
Hoe meer de camera inzoomt, hoe meer verhalen zich ontvouwen. Verteld als een ware western door de Australische actrice Rose Byrne. Rode draad: het koraal. Je ziet koralen in de meest wonderlijke kleuren en vormen. Maar ook delen van het rif die verbleekt en afgestorven zijn. Toch blijft Puff een feelgood-documentaire, waarin letterlijk een zee aan hoop wordt gegeven. Zo zie je tot in de kleinste details hoe koraal zich vermenigvuldigt. En wat er voor nodig is om het rif te behouden. Zodat we nog lang beelden kunnen bekijken die bíjna te mooi zijn om waar te zijn.
In Puff: Wonders of the Reef zie je het Great Barrier Reef door de ogen van een baby-kogelvis.
Dead Sea Guardians
Het gaat slecht met de Dode Zee. De waterspiegel van het unieke zoutmeer daalt elk jaar met 1,2 meter en heeft al meer dan 30% van zijn wateroppervlakte verloren. Er ontstaan enorme zinkgaten in het gebied eromheen, waardoor wegen zijn ingestort. Oorzaken van het opdrogen van de Dode Zee zijn slecht waterbeheer en overconsumptie. Aan een oplossing werken ligt gecompliceerd: de zee ligt op grondgebied van de Israëliërs, Jordaniërs én de Palestijnen. Een regio van voortdurende conflicten.
In de documentaire Dead Sea Guardians bundelen de Israëliër Oded, Jordaniër Munqeth en Palestijn Yusuf hun krachten om de Dode Zee te redden. Hun plan? De Dode Zee overzwemmen ( 16 kilometer) om zo wereldwijde (media)aandacht te trekken voor het lot van hun verdwijnende zee. Ze zijn bereid risico’s te nemen. Zwemmen in de Dode Zee is gevaarlijk, je kunt bijvoorbeeld vergiftigd raken als je het zoute water inslikt. Daarnaast moeten de mannen anderhalf jaar lobbyen om ieder toestemming van hun eigen achterban te krijgen. Maar zoals Munqeth zegt: ‘Het klimaat kan niet wachten op politici.’ Als ze niets doen, blijft er niet meer dan een pierenbadje van de Dode Zee over.
De drie redders van de Dode Zee in actie | Beeld: Dead Sea Guardians
Gunda
In meditatief langgerekte zwart-wit beelden scharrelt het varken Gunda door haar dagen gevuld met modderbaden en slaapjes in het stro. Lang duurt haar rust nooit; haar energieke biggen tuimelen continu over elkaar en hun moeder heen. In een interview met de Volkskrant vertelde de regisseur (de grote Russische documentairemaker Victor Kossakovsky) dat hij zijn ideale hoofdrolspeelster al op dag één van zijn zoektocht vond: 'In een stal met twintig drachtige zeugen liep ze naar me toe en keek me recht in de ogen. We hebben onze Meryl Streep gevonden, zei ik tegen mijn producent.’
Kossakovsky wilde de dieren zoveel mogelijk in de ogen filmen, soms raakte de cameralens zelfs de grond. Zijn doel is om mensen empathie voor dieren bij te brengen. Het levert intieme beelden op waarbij ieder dier een eigen karakter lijkt te hebben. Ook de dieren die een bijrol vervullen: een kudde extatische koeien en een éénpotige kip. Niet geheel toevallig zien we in deze docu precies die dieren vredig rondscharrelen die het meest op ons bord belanden. Zonder enige dialoog, voice-over of muziek weet Kossakovsky je recht in je hart te raken.
Online te kijken op o.a. Cinetree, Picl en Pathé Thuis. Bekijk hier de trailer.
Hoofdrolspeelster Gunda met twee van haar twaalf biggen in de documentairefilm Gunda
The Year Earth Changed
Hoe zag de wereld eruit tijdens de eerste wereldwijde lockdown? In The Year Earth Changed zie je verlaten straten en pleinen over de hele wereld. Je zou denken dat deze beelden een tikje dystopisch aanvoelen, wacht maar tot er pinguïnpootjes op het asfalt verschijnen. In Kaapstad durfden deze jackass pinguïns ineens wel heel diep door te dringen tot de binnenstad. In een verlaten Zuid-Afrikaanse safari-lodge genoot een luipaard met volle teugen van zijn all-you can-eat lockdown buffet. En in Zuid-Amerika geeft een groep capibara’s een pool party.
In deze documentaire, verteld door David Attenborough, wordt duidelijk welke impact mensen hebben op de natuur en het gedrag van dieren. Zo steeg het slagingspercentage van broedende schildpadden op stranden in Florida van 40 naar 61%. De documentaire laat zien dat we met de kleinste veranderingen - zoals het sluiten van de stranden voor een paar dagen per jaar - beter met de natuur kunnen samenleven.
Te zien op Apple TV+ (je kunt eventueel een gratis proefabonnement afsluiten voor zeven dagen. Vergeet niet op tijd op te zeggen als je geen abonnement wilt). Bekijk hier de trailer.
Jackass pinguïns op kroegentocht in Kaapstad | Beeld uit The Year Earth Changed
Metaleven
We bestellen onze boodschappen online, gaan naar buiten als onze app zegt dat het niet meer regent en houden onze fysieke conditie in de gaten met onze smartwatch. Vorig jaar kondigde Mark Zuckerberg aan zich met zijn bedrijf te gaan focussen op de Metaverse, een 3D-simulatiewereld. We slaan steeds meer een brug tussen de fysieke en digitale wereld. Of leven we eigenlijk allang middenin een parallel digitaal universum?
In de VPRO Tegenlicht-aflevering Metaleven wordt duidelijk hoe diep we al in de digitale wereld gezogen zijn. Zo bestaan er bedrijven die zich bezighouden met digitaal nalatenschap. Algoritmes vullen onze koelkast (flitsbezorgdiensten), kiezen onze partner (datingapps) en bepalen wanneer je moet gaan slapen. Welke consequenties heeft deze digitale revolutie voor ons mens-zijn? Moeten we uiteindelijk ons recht op een analoog bestaan gaan vastleggen in de wet? En kun je met een VR-bril op aan klimaatverandering ontsnappen? Metaleven geeft niet alle antwoorden, maar laat je nadenken over de consequenties.
Deze aflevering van Tegenlicht is uitgezonden op NPO2 en is nu te bekijken op de website van de VPRO.
De VPRO Tegenlicht-aflevering Metaleven doet je inzien in hoeverre jij al in een gedigitaliseerde wereld leeft
