Dat water enorme verwoestingen kan aanrichten werd goed duidelijk afgelopen zomer in Limburg, België en Duitsland. Enorme regenval en overstromingen richtten een spoor van vernieling aan. Het is de hoogste tijd om onze steden klimaatbestendig te bouwen. En dit doen we door meer natuur toe te voegen aan onze steden. Door natuurinclusief te bouwen krijgt de natuur meer plek in de stad wat goed is voor de biodiversiteit én klimaatadaptatie. Maar dat is wellicht nog niet genoeg. In China bouwen ze voortaan steden die regen opvangen als een spons.
Nadat Beijing in 2012 werd getroffen door hevige overstromingen startte de Chinese overheid een programma om steden weerbaarder te maken voor water. Ze gebruikten hiervoor het werk van professor Kongjian Yu die landschapsarchitectuur studeerde aan Harvard en terugkeerde naar China om aan Peking University te onderwijzen. Hij bedacht een plan om steden te laten werken als spons. En het is zo’n succes dat er al meer dan 500 projecten in steden over de hele wereld zijn voltooid. Maar wat is een sponsstad en is het overal toe te passen?
Foto: Chapman Taylor
Wat is een sponsstad?
Een sponsstad is zo ontworpen dat regenwater kan worden opgeslagen, gefilterd en opnieuw kan worden gebruikt. Veel steden bestaan voornamelijk uit beton en andere harde oppervlaktes waardoor water nergens naartoe kan stromen. Waardoor bij hevige regenval de straten blank komen te staan.
Foto: Chapman Taylor
In een sponsstad werken speciaal aangelegde moerasgebieden samen met kanalisatie- en opslagsystemen om water op te vangen. Professor Yu en zijn team (her)ontwerpen een stad als sponsstad door de aanleg van groene gebieden zoals parken, grassloten, moerasgebied, groene daken, beplanting langs de weg, vijvers en meren. Hiermee wordt het overtollige regenwater opgeslagen én wordt het gezuiverd door de beplanting in het gebied.
Het is niet alleen een stuk leuker wonen tussen al dat groen, het vermindert ook het risico op overstromingen in de stad. Een boven- en ondergronds watersysteem is verbonden met vijvers en meren waar het water kan worden opgeslagen. En is er een tekort aan water in de stad? Dan kan het opgeslagen water weer worden gebruikt, net als een spons!
Geen plan lijkt als twee druppels water
Hij pleit dan ook voor “negative planning” een term die hij gebruikt voor het centraal stellen van groene ruimtes in stadsplanning. Hoewel ze vasthouden aan deze principes voor elk project bestaat er geen one-size-fits-all benadering voor het ontwerp en de bouw van sponssteden. Zo moet het team van Yu elke keer rekening ouden met topografie, het klimaat, de seizoenen, de geologie en de bestaande infrastructuur. Wat misschien perfect werkt in een stad in de bergen heeft weinig nut voor een kuststad.
Foto Genaro Serviín via Pexels
Zo wordt in het gebied Xiong’an in China een centraal park aangelegd met een groot netwerk van beken om overtollig regenwater in het stormseizoen te kunnen opvangen. Door het stedelijk én natuurlijk waterfiltratiesysteem wordt het op natuurlijke wijze gefilterd en vervolgens opgeslagen in vijvers of ondergrondse lagen. En in Kazan in Rusland werd een industrieel gebied en stortplaats getransformeerd tot groen stadspark met meren, promenades en een veel verschillende soorten wilde planten om het eens vervuilende water schoon te maken.
Foto: Chapman Taylor
Je vindt steeds meer sponssteden over de hele wereld en ook in Nederland kan je de principes terugvinden. In bijna elke gemeente in Nederland is een of meerdere wadi’s te vinden. Deze groene greppels zuiveren regenwater waarna het kan infiltreren in de ondergrond door infiltratiekratten, granulaatkorrels en drainbuizen. En ook bij nieuwbouwwijken komt de natuur steeds meer centraal te staan. Zo wordt aan de westkant van Gouda een waterrijke woonwijk gebouwd mét groen als wateropvang. Er komen drie wooneilanden met 4.000 woningen en het natuurgebied is zo’n zestig voetbalvelden groot met veel waterwegen en natuurlijke oevers om het regenwater op te vangen. En ook ín de stad zijn voorbeelden van klimaatadaptatie te vinden, zoals het plein in Rotterdam waar je normaal gesproken kan skaten en basketballen, maar dat bij heftige regenval dient als een opvangbassin voor maar liefst 2 miljoen liter water.
Zo maak je van je tuin een spons
Er is genoeg ruimte voor verbetering en dat is nog wel te merken aan de straten die blank komen te staan na een flinke hoosbui. Het is belangrijk dat gemeentes méér groen aanleggen, maar ook bewoners kunnen hun steentje bijdragen met hun groene vingers tegen natte voeten:
- Maak je tuin regenwaterbestendig door het plaatsen van waterdoorlatende tegels, een tuiny poel, of een infiltratiekrat
- Vang het water in je tuin op met een regenton, bij steeds meer gemeentes kan je er subsidie voor krijgen!
- Of leg een groen dak aan!
- Heb je geen tuin? Geen probleem! Met guerrilla gardening of een containtertuintje draag je bij aan de biodiversiteit in de stad, verbetering van de afwatering én een leukere leefomgeving
