Ik was laatst in Brussel. In het kloppende hart van de Europese politiek mocht ik meehelpen om een burgerberaad in goede banen te leiden. Een bespreking over de Europese Green Deal. Van dichtbij merkte ik dat een écht democratisch proces onoverzichtelijk, chaotisch en lastig kan zijn. Maar ook dat het daarom juist zo mooi en belangrijk is.
Maar liefst 100 Europese burgers offerden hun vrije zaterdag op en kwamen naar Brussel voor een democratisch experiment. Ze mochten hun gedachten en wensen uitspreken voor Europese toekomstplannen.
Trend: burgerberaden die politici helpen
Dit soort burgerberaden vindt in steeds meer landen plaats. Burgers met verschillende leeftijden en achtergronden buigen zich over politieke plannen en helpen de politiek met lastige vraagstukken. Het is een uitbreiding van de democratie zoals we die kennen, en het zorgt vaak voor een gedragen voorstel van betrokken en vindingrijke burgers.
Het European Environmental Bureau organiseerde deze ‘Citizens Deliberation’ over de toekomst van de Europese Green Deal. Het doel? Burgers uit heel Europa vragen wat zij vinden van het Europese plan om rond 2050 CO2-neutraal te worden.
Hoewel ik het concept van burgerberaden al een tijdje volg was dit mijn eerste actieve deelname aan zo’n beraad. En dat ook nog eens als moderator. Een dag eerder was ik met de trein in Brussel aangekomen. Op zaterdagochtend druppelden meer dan 100 mensen, uit 28 verschillende landen, de zaal binnen. Sommigen hadden er een treinreis van meer dan 16 uur op zitten.
Al die mensen uit al die landen
Ik merkte dat ik zenuwachtig was toen ik de dag opende vanaf het podium. Al die mensen uit al die landen; ik moest er natuurlijk wel voor zorgen dat ze een geweldige dag gingen hebben toch? Ik startte met iedereen te bedanken. Daarna vroeg ik aan een deelneemster uit het publiek waarom ze was gekomen. Ze vertelde dat ze in haar werk niet bezig was met milieuthema’s en dat ze als secretaresse ver afstond van de politieke plannen die we gingen bespreken. ‘Ik ben hier vandaag omdat ik als burger een verantwoordelijkheid heb om mee te denken’, antwoordde ze. ‘Het milieu gaat iedereen aan, ook al heb ik er niet zoveel mee.’
“De focusgroep die nadacht over een circulaire economie wilde niet eens gaan lunchen. ”
Advocaat van de natuur
Dat vond ik het mooie aan deze dag. Mensen deden mee op persoonlijke titel. Hun werk, afkomst, of kennis over de thema’s deden er niet toe. In focusgroepen gingen we aan de slag met verschillende thema’s uit de Europese Green Deal. Zoals de transformatie van het voedsel- en energiesysteem, infrastructuur, het veranderen van onze economie én het beschermen van de natuur.
Niet altijd op één lijn
Het was soms ook lastig. Dat merkte ik toen de de verschillende focusgroepen na een periode van overleg in kleinere zalen weer terugkwamen in de grote zaal. Sommige deelnemers gaven terug dat ze het door verschillen in culturele achtergrond en andere ervaringen met democratie niet altijd met elkaar eens waren. Dit bemoeilijkte het geven van specifieke aanbevelingen voor de politiek. Maar als het ging om scenario’s schetsen voor toekomstbeelden bleken ze elkaar toch te kunnen vinden. Want iedereen wil een sociale, gezonde en groene leefomgeving.
En wát ze meenamen in hun toekomstvisies verbaasde mij ook. Zo wisten ze in de focusgroep voor de kringloopeconomie dat een grote winst te behalen valt als we meer focussen op educatie en geld voor onderzoek in plaats van ons enkel te richten op duurzame productie en andere technische oplossingen. Meer dan blij was ik toen mensen deelden dat zij vonden dat de natuur ook rechten zou moeten krijgen.
Strakke planning
We hadden met het organiserende team een strakke planning gemaakt voor de dag. Zo gaven we de focusgroepen 1,5 uur om tot een toekomstvisie te komen. Maar 90 minuten bleek niet genoeg. ‘We willen niet stoppen!’ hoorde ik uit meerdere groepen. Maar liefst drie keer pasten we het tijdschema aan.
De focusgroep die nadacht over een circulaire economie wilde niet eens gaan lunchen - zo verhit zaten ze in een discussie. Als moderator, had ik mijn handen vol in deze chaos. Maar des te groter was de voldoening aan het einde van de dag. Velen – waaronder ik - hadden het gevoel dat iedereen een stem had gehad in dit democratische experiment.
Borrelen in Brussel
Aan het einde van de dag was ik op maar kon ik de Brusselse borrel niet laten lopen. ‘Deze dag is zó gaaf’, verzuchtte een jonge studente die bij me kwam staan. ‘Het liefste verplicht ik alle politici om elke dag met burgerberaden te zitten om tot oplossingen en toekomstvisies te komen. Moet je kijken wat wij hebben bereikt in één dag!’
Zijn burgerberaden een manier om mensen dichter bij elkaar te brengen? Om solidariteit te bevorderen, de democratie te versterken en politiek en burger te verbinden? Ja, ik zet een vinkje achter elke vraag. Nu onze politici nog.
Bijschrift bij grote foto (bovenaan deze pagina): Jessica was zo druk dat ze geen tijd had om foto’s te maken. De gebruikte stockfoto komt in de buurt van de sfeer.
