De afgelopen twee jaar heb ik deze ruimte mogen gebruiken om mijn gedachten te delen over duurzaamheid, minder consumeren en het recht van de natuur om te bestaan. Ik heb jullie meegenomen naar Zwitserse gletsjers die smelten, klimaatoma’s die hun pensioen besteden aan klimaatactie en naar de plastic vervuiling in het Vondelpark. In mijn laatste maandelijkse column wil ik stilstaan bij de lessen die ik heb geleerd.
Als er iets is wat ik heb geleerd heb met het schrijven van deze columns, is het wel hoe belangrijk persoonlijke verhalen zijn. Dat leerde ik bijvoorbeeld van de Zwitserse klimaatoma’s. Vrouwen - de jongste is 64 jaar, de oudste 90 jaar - die strijden voor een leefbare toekomst; niet voor zichzelf, maar voor hun kinderen en kleinkinderen. Terwijl ze eigenlijk van hun pensioen zouden moeten genieten, gaan ze de straten op en staan ze in de rechtsbank te pleiten voor klimaatrechtvaardigheid.
Maatregelen voor het klimaat klinken vaak als een ver-van-je-bed-show. Zeker als het gaat over kilotonnen CO2-uitstoot. Terwijl je veel meer wordt geraakt als je dit soort persoonlijke verhalen leest. Het zou zo jouw oma kunnen zijn.
Als jurist heb ik vaak gedacht dat grote veranderingen alleen via wetgeving of beleidsmakers kunnen komen. Maar wat ik de afgelopen jaren heb geleerd, is dat verandering vaak begint bij individuen. Mensen die vragen stellen, die eisen dat bedrijven verantwoordelijk worden gehouden, die anderen inspireren door zelf hun gedrag aan te passen.
Individuele acties zijn vaak het fundament van maatschappelijke verandering. Juist door de voorbeelden van anderen weet ik nu ook hoe het voelt om te reizen met de trein, mee te doen aan de koop-niks-nieuws-challenge en in de keuken een restjeskoningin te worden, net als mijn overgrootoma.
“Landen als Ecuador en Nieuw-Zeeland lopen voorop en erkennen de rechten van lokale rivieren en natuurgebieden. ”
Lijstaanvoerder Trouw Duurzame 100 editie 2024
Ondanks de alarmerende ontwikkelingen op het gebied van klimaat en natuur zie ik hoop. De erkenning van de Rechten van de Natuur groeit bijvoorbeeld wereldwijd. Landen als Ecuador en Nieuw-Zeeland erkenden de rechten van rivieren en andere natuurgebieden. Ook in Nederland ontstaat een burgerbeweging. Zo schreef ik een van mijn eerste columns over het initiatief voor rechten voor de Waddenzee. Inmiddels staat de kaart van Nederland vol met initiatieven voor Rechten van de Natuur (scroll voor de kaart naar beneden). Het lijken kleine stappen, maar samen maken ze het verschil.
Ik begrijp als geen ander dat de huidige staat van de wereld overweldigend kan voelen - daar heb ik zelf ook last van. Klimaatverandering, verlies van biodiversiteit, milieucriminaliteit: de problemen lijken soms te groot om aan te pakken. In plaats van bij de pakken neer te gaan zitten, is het cliché toch echt waar: actie is het beste medicijn. Maar vergeet in dat proces niet om jezelf op te laden en voor jezelf te zorgen. Ik heb ontdekt dat ik mijn batterij weer oplaad door buiten, in de natuur te zwemmen om vervolgens weer met frisse moed aan de slag te kunnen.
Dit is voorlopig mijn laatste column op Vanaf Hier, maar het is zeker niet het einde van mijn samenwerking met ASN Bank. Bedankt dat je met me hebt meegelezen, meegedacht en me geïnspireerd hebt. Jij bent de reden dat ik blijf geloven in een mooie toekomst, waarin al het leven op deze planeet kan bloeien.
