
De geur van versgemaaid gras (in de morgen). Lior is er gek op. Toch heeft onze voorkeur voor strak gemaaide gazons een grote schaduwkant: het zijn biologische woestijnen. De oplossing (niet maaien!) is uit het Verenigd Koninkrijk naar Nederland overgewaaid. Ga je mee voor een rondje langs Amerikaanse, 17e eeuwse en hedendaagse gazons?
In 2015 genoot Gary Suttle, een vrolijke, oude dame, van een rustige ochtend op haar veranda in een klein plaatsje in Texas. Ze had nog nooit een vlieg, zelfs geen grassprietje kwaad gedaan. Toch werd haar huisrust verstoord door een man in uniform. Een politieagent, met een arrestatiebevel in zijn hand.
De aanklacht? Het gras op haar perceel was meer dan 18 centimeters hoog, in strijd met de stadsvoorschriften. ‘Ik ben nu 75 en ik heb nog nooit een bekeuring of een parkeerboete gehad - en nu word ik gearresteerd’, sprak ze geboeid en verbaasd.
Ik hoor je denken: ja, maar dat gebeurt alleen in Amerika. Een land dat bekend staat om zijn hoge arrestatiecijfers en kennelijk geobsedeerd is door perfecte gazons. Maar ook al zijn de arrestatie- en gevangeniscijfers in Nederland relatief lager, we delen een sterke voorkeur voor goed onderhouden grasvelden. Of het nu gaat om parken en verkeersbermen of gazons in chique wijken; je zult zien dat het gras meestal goed onderhouden is. In dit opzicht verschillen we niet veel van de VS.
“In de 17e eeuw was een gazon een statussymbool van de aristocraat ”
Grassnuffelaar
Waar komt onze westerse fascinatie met goed onderhouden gras toch vandaan? Toen ik op onderzoek uitging, ontdekte ik dat het concept van een grasveld al eeuwen oud is. Het ontstond in Europa in de 17e en 18e eeuw. Rijke aristocraten, geïnspireerd door de idyllische landschappen die op schilderijen werden afgebeeld, begonnen hun landgoed op dezelfde manier in te richten. Aanvankelijk waren gazons een statussymbool dat stond voor rijkdom en de luxe van het bezit van een stuk land dat niet voor landbouw werd gebruikt.
Dit concept van luxe werd overgenomen in de VS en werd er na de Tweede Wereldoorlog breed uitgerold. Het was het gevolg van de opkomst van een welvarende middenklasse en de bijbehorende groei van voorsteden. Elke gewone man kon een gazon hebben als een miljonair. Vandaag de dag staat het goed onderhouden gras nog steeds voor de American Dream en symboliseert het welvaart en het gevoel erbij te horen. Vermoedelijk werd het ideaal van een strak gazon naar Nederland geëxporteerd met andere verschijnselen als auto's, fastfood en soapseries.
Gemillimeterd gazon
Wat is er mis met een strak gazon? Ecologisch bekeken is het een verkeerde keuze, vandaar de bijnaam biologische woestijn. Het probleem van zo’n gemillimeterd gazon is dat het weinig ruimte biedt voor diertjes en insecten. Omdat grassprieten niet bestand zijn tegen ongedierte hebben ze een flinke dosis bestrijdingsmiddelen nodig. Droogte? Is een grasveld niet blij mee. Je hebt vast wel eens gezien hoe snel een gazon geel wordt na een paar droge en warme dagen. Ik las laatst dat gazons in de VS 34 miljard liter per dag nodig hebben. Veel van dit water, samen met de schadelijke pesticiden, komt terecht in nabijgelegen tuinen, parken en andere ecosystemen.
“Een belangrijke stap voorwaarts? Het einde van het gemaaide gazon. ”
Planoloog & oprichter Humankind
Ik liet er geen gras over groeien en verdiepte me ecologische alternatieven voor de biljartlakengazons. Zo ontdekte ik het Maai-Mei-Niet- initiatief. Dit programma, dat zijn oorsprong vindt in het Verenigd Koninkrijk en later werd overgenomen in België, moedigt mensen aan om hun gazon niet te maaien in mei. Niet maaien in mei had in het Verenigd Koninkrijk tot gevolg dat er tien keer zoveel geteld werden.
Is Nederland al om? Er zijn verschillende gemeenten die deze maand meedoen aan deze maaistop. Helaas is het nog lang niet genoeg. Tegen juni gaat het gras toch weer gemaaid worden en komt er een einde aan de korte adempauze voor de natuur.
Voor de biodiversiteit zou het goed zijn als we onze stadsparken en tuinen anders gaan inrichten. Een belangrijke stap voorwaarts zou het einde van het gemaaide gazon zijn. Zoals ik je vertelde is het in de geschiedenis van de mens een relatief nieuw fenomeen dus we kunnen er ook weer vanaf.
Laat je gras groeien
Ik geef toe: ik hou van de geur van versgemaaid gras (in de morgen). Aan de andere kant geef ik deze ervaring graag op voor levendige steden waarin mens en bij - en alle andere levende wezens - zich fijn voelen. Dus waarom doorgaan met deze verouderde, aristocratische aanpak? Soms is verandering eenvoudiger dan je denkt, een kwestie van niets doen. Laat dus je gras groeien, niet alleen in mei, maar het hele jaar door!