Er is de afgelopen weken weer voldoende gezegd over de juiste manier om in actie te komen tegen klimaatverandering. Musea werden verrast door activisten die helder maakten dat er naast stillevens vooral behoefte aan actie is. Verdi's Requiem werd onderbroken door een moedige jongeman die liever niet afwacht tot een requiem voor Moeder Aarde het enige is dat ons rest.
Alles van waarde is weerloos, en kunst heeft onze waardering en bescherming nodig. Toch vind ik het vooral de kunst om alles uit de kast te trekken om de transitie naar een écht duurzame wereld te versnellen. Natuurlijk valt er, net als in de kunst, over smaak te twisten. Maar het is weinig zinvol om acties als goed of fout te duiden. Zo werken transities nou eenmaal niet.
Beter kunnen we ons gelukkig prijzen dat de nieuwe generatie kunst de moeite van het verstoren waard vindt. Er zijn verschillende wegen om als mensheid te reageren op wat de Club van Rome ons al in 1972 liet weten. Op oude voet doorgaan is geen optie. En in slaap sukkelen tijdens het luisteren naar een prachtig muziekstuk is er al helemaal niet bij.
Verstorende en storende acties zorgen ervoor dat dit niet gebeurt. Kunstliefhebbers vergeten wel eens dat de artiesten waarvan het werk nu kennelijk alleen in serene rust mag worden ervaren, zelf juist voor opschudding wilden zorgen. Niet alleen Banksy, maar ook de nu klassieke componisten wilden verandering creëren met hun werk. Het gaat wellicht wat ver om de jongen met de parel in het Concertgebouw een kunstenaar te noemen. Maar het is in elk geval geen kunst om ons aan anderen te storen, zonder zelf in actie te komen.
“Liefhebbers vergeten wel eens dat hun favoriete kunstenaars zélf juist voor opschudding wilde zorgen. ”
Oprichter Humankind
Natuurlijk hoeft kunst niet alleen te ontregelen en datzelfde geldt voor activisme. Het gaat óók om mensen met elkaar verbinden, om perspectief te bieden. Een effectieve klimaatbeweging biedt ruimte aan schoonheid en saamhorigheid. Om nieuwe doelgroepen te bereiken zou het goed zijn om ook op andere plekken en manieren kunst in te zetten om de wereld van morgen te creëren.
Eén van de verrassende plekken waar de contouren van een nieuwe wereld ontstaan is de dance-scene. Het zal velen misschien verrassen, maar hier wordt op inspirerende wijze een heel ander publiek aangesproken en aangezet tot duurzaam gedrag. En daar worden heel andere stimulerende middelen voor gebruikt dan je zou denken. Klimaatacties moeten aanspreken en ons samen in beweging laten komen. Laat dat nu precies de specialiteit van dancefeesten zijn.
“Klimaatacties moeten aanspreken en ons samen in beweging laten komen. Laat dat nu precies de specialiteit van dancefeesten zijn.”
Oprichter Humankind
Dans heeft altijd een belangrijke rol gespeeld in de menselijke cultuur. Samen bewegen op een gedeeld ritme zorgt voor verbondenheid, voor een gevoel meer te zijn dan een angstig individu. Dit is zeker in tijden van eco-anxiety en klimaatangst van groot belang. We hebben door de eeuwen heen gedanst om de goden te verzoeken, voor een sprankje hoop in donkere tijden en als onderdeel van complexe overgangsrituelen. In tijden van droogte hier en wateroverlast daar, kunnen we maar snel beter worden in de regendans. Maar het gaat er vooral om samen een nieuwe tijd in te dansen.
Natuurlijk blijft het niet bij vrijblijvende saamhorigheid. Steeds meer festivals zijn aanjagers van duurzaamheidsinnovaties die vervolgens ook weer op andere plekken kunnen worden toegepast. Het elektronische muziekfestival DGTL is al jaren koploper op dit gebied, en heeft dit jaar - naar eigen zeggen - het eerste circulaire festival ter wereld georganiseerd. Dit gaat verder dan plant based menu’s en recyclebare plastic cups. DGTL sluit de kringlopen van energie, grondstoffen en sanitatie. Zo is het energiesysteem van DGTL is tijdens showdagen volledig energieneutraal en uitstootvrij. Op andere festivals wordt de beweging van dansers letterlijk omgezet in stroom.
Er is enorm veel te leren van deze initiatieven. Feitelijk is een festival een tijdelijk dorp, waar wordt gewerkt en geconsumeerd, ontspannen en waarde gecreëerd. Die waarde zit in de verschillende stromen die op festivals aanwezig zijn; geld, energie, voedsel, kennisuitwisseling, water en creativiteit. Het is daarom ook niet vreemd dat de Gemeente Amsterdam festivalterreinen ziet als living-labs voor circulaire innovatie in wijken en steden.
“Kunst en activisme kunnen niet zonder elkaar. Beiden kunnen niet bestaan in stilstand of een vacuüm.”
Oprichter Humankind
Kunst en activisme kunnen niet zonder elkaar. Beiden kunnen niet bestaan in stilstand of een vacuüm, hoezeer sommigen dit in musea en concertzalen ook anders ervaren. Kunst ontregelt, verbindt, en innoveert. Vaak is het vooral een kwestie van anders kijken, je openstellen voor nieuwe werelden. De dance-scene laat zien dat we dan echt samen vooruit kunnen komen. Zolang er maar beweging ontstaat. Stilstand is achteruitgang. Laten we vaker dansen.
