Ik ben waar ik geld aan uitgeef
Laat de illusie van controle los en focus je op de rol die je kunt en wilt spelen in deze oncontroleerbare wereld. Dit credo pas ik toe in de duurzame verzorgingsproducten die ik gebruik, de groene stroom die ik afneem en mijn voorkeur voor een biologische supermarkt. Mijn euro’s gaan zo veel mogelijk naar mensen en organisaties die - net als ik - hun best doen om de wereld iets mooier te maken.
Maar hoe weet je welke bedrijven bij jouw normen en waarden passen? En hoe ga je ermee om als zo’n bedrijf toch minder duurzaam blijkt te zijn dan je dacht? Verbreek je de relatie en ga je naar een ander, of blijf je?
Greenwashing
De Autoriteit Financiële Markten (AFM) kondigde in haar nieuwste jaarverslag strenger toe te zien op de echtheid van ‘groene claims’ van banken en verzekeraars. Het moet afgelopen zijn met greenwashing, financiële producten die worden aangeduid als duurzaam maar het in werkelijkheid niet zijn.
Greenwashing gebeurt helaas in alle sectoren. Te vaak blijken duurzame claims van bedrijven niet waar of onvolledig. Niet alleen bij groene claims is dit zo, ook wanneer het op menselijk welzijn aankomt zijn bedrijven te vaak selectief sociaal. Er zijn multinationals die zich uitspreken tegen racisme en vóór gelijkwaardigheid. Maar ondertussen wel met leveranciers werken die mensen uitbuiten, soms zelfs in landen waar mensen worden onderdrukt.
“Een slechte score op het gebied van mensenrechten kan worden gecompenseerd met een goede duurzame score. ”
Behulpzame scores en labels
Gelukkig zijn er talloze manieren om uit te zoeken waar je met een gerust hart kunt winkelen. Zo is er de website Good On You, die modemerken beoordeelt op hun respect voor het milieu, mensenrechten en het welzijn van dieren. Deze site en de bijbehorende app zijn wereldwijd zeer populair, maar dit systeem heeft ook gebreken.
De beoordelingen van Good on You zijn alleen gebaseerd op data die researchers kunnen inzien. Hierdoor ontbreekt soms essentiële informatie en perspectief. Zo kan de score van een groot kledingbedrijf als Nike even goed of slecht zijn als die van een klein designermerk uit Denemarken. Good on You houdt in deze score geen rekening met de veel kleinere carbon footprint van de Denen en het feit dat ze nog nooit bij een grootschalig sweatshopincident betrokken zijn geweest.
Een ander bekend ‘keurmerk’ is het populaire B-Corp label. Voor een B-Corp-certificering moet je als bedrijf op honderden vragen goed scoren. Vragen die variëren van sociaal verantwoord ondernemen tot duurzaamheid. Onder die zogeheten B-Corps zitten bedrijven als Tony’s Chocolonely, Patagonia en WeTransfer.
Helaas is dit label ook niet vrij van kritiek. Zo verwijst hoogleraar Karen Maas, wetenschappelijk directeur van het Impact Centre Erasmus, in Trouw naar kritiek van Dopper op B Lab, de organisatie achter het label. De Nederlandse waterflessenmaker klaagde over de toekenning van het label aan de Evian en Spa. Ik begrijp de frustratie van Dopper: sinds 2010 spant het bedrijf zich in om water in plastic de wereld uit te helpen.
En er is iets geks aan de hand met het huidige puntensysteem van B Corp. Zo kan een slechte score op het gebied van mensenrechten worden gecompenseerd met een goede duurzame score. Hoewel Tesla geen B-Corp is, zijn er toch mensen die vanuit duurzaamheidsoverwegingen een Tesla aanschaffen. Daarbij denken zijn ze zich waarschijnlijk niet bewust van de levensgevaarlijke omstandigheden waarin Congolese kinderen kobalt delven voor Tesla’s accu’s. In mijn ogen gaat duurzaamheid over goed zijn voor natuur én mens. Dus het één goed doen en het ander verwaarlozen, zou in mijn optiek nooit een stempel van goedkeuring mogen dragen.
Foto: Dopper.com
Doen wat je zegt
Het overkoepelende probleem is steeds weer het economische systeem waarin niet alleen de bedrijven, de labels, maar ook wij ons begeven. Als consument kan je niet 100% zuiver zijn, maar als bedrijf ook niet. Wie we het meeste kunnen vertrouwen zijn de mensen die eerlijk zijn, die niet opscheppen over wat ze zelf goed doen, en anderen die dat minder lukt niet meteen veroordelen. Datzelfde geldt voor bedrijven.
Labels en keurmerken kunnen waardevol zijn maar het is belangrijk dat we ons er niet blind op staren. Organisaties die kritisch naar zichzelf kijken, hun fouten erkennen en laten zien hoe ze willen verbeteren, wekken meer vertrouwen dan bedrijven die trots zijn op grootschalige claims die ze vervolgens niet waarmaken. Het is belangrijk om te doen wat je zegt en te laten zien dat je acties overeenkomen met je woorden.
Als een bedrijf niet waarmaakt wat het belooft, kunnen wij ze hierop aanspreken. In mijn optiek verdienen deze bedrijf de kans om hun excuses aan te bieden en te leren van hun fouten. We moeten echter wel kritisch blijven kijken of het gaat om een eenmalige misstap of een patroon van misdragingen. Daarnaast heeft ook de aard van de fout zeker invloed op de manier waarop we erop reageren.
“Labels en keurmerken kunnen waardevol zijn maar het is belangrijk dat we ons er niet blind op staren. ”
Twee stappen vooruit, een terug
Duurzame keuzes en overwegingen kunnen maken is een privilege. Helaas is een duurzame levensstijl niet weggelegd voor iedereen. Dus juist als je je in de positie bevindt waarin je bewust keuzes kan maken, is het geen ik-voel-me-schuldig-dus-ik-doe-iets-aan-duurzaamheid maar een kwestie van verantwoordelijkheid. Dit neemt niet weg dat ik natuurlijk altijd worstel en nog te vaak niet-duurzame keuzes maak. Er zijn dagen waarop ik het moeilijk vind om me aan mijn eigen overtuigingen te houden en er zijn ook dagen dat het me helemaal geen moeite kost. Zoals met zoveel veranderingen is het soms twee stappen vooruit, een stap terug. Dat geldt voor ons als individuen, maar ook voor bedrijven. Juist een bedrijf dat je hoog hebt zitten kan je soms teleurstellen, omdat je er veel van verwacht.
Perfectie verwachten van een bedrijf of van een individu is simpelweg niet duurzaam. Oprechtheid en bewustzijn zijn dat wel. Laten we elkaar dus liefdevol scherp houden door nieuwsgierig te zijn naar elkaars uitdagingen, open te zijn over onze eigen beperkingen en laten we mild zijn in ons oordeel. Alleen jij kan bepalen waar voor jou de morele grens ligt om te breken met je vrienden, je liefdespartner of je telecomprovider.
