Wie mij een beetje kent weet dat ik een groot voorstander ben van het deels autovrij maken van wegen en straten in steden. Mijn hart maakte vorige maand dan ook een sprongetje toen ik hoorde over het afsluiten van één van de drukste verkeersaders door Amsterdam: de Weesperstraat.
In de nacht van 11 op 12 juni werd de Weesperstraat afgesloten voor doorgaand autoverkeer. Op het asfalt installeerden gemeentewerkers plantenbakken, kunstgras en zitplekken. De ochtend die volgde waren Amsterdammers een drukke straat armer en een klein stadspark rijker.
Golf van woedende reacties
De gemeente hield rekening met gemengde reacties op deze ‘knip’. Maar de golf van woedende online reacties, negatieve media-aandacht en meerdere politieke hoorzittingen kwamen waarschijnlijk als een verrassing. Het was alsof alle inwoners van Amsterdam opeens mobiliteitsdeskundige waren geworden – een soortgelijk fenomeen doet zich eens in de vier jaar voor tijdens het WK voetbal als Nederland 17 miljoen bondscoaches telt. Maar zijn de argumenten van deze experts wel een knip voor de neus waard?
De Weesperstraat is geen typische straat in het centrum van Amsterdam. Met een gemiddelde stroom van 27.000 auto’s lijkt het meer op een snelweg. Het is er luidruchtig, onaantrekkelijk voor voetgangers en fietsers, en de uitlaatgassen maken het leven er voor de bewoners ook niet beter op. De Weesperstraat is dan ook niet zo gezellig als de rest van Amsterdam.
Het klinkt voor mij dan ook logisch dat de gemeente Amsterdam precies daar besloot om een ‘knip’ door te voeren. Verschillende kruispunten in de straat zijn geblokkeerd om doorgaand autoverkeer te voorkomen. Voetgangers, fietsers, hulpdiensten en het openbaar vervoer kunnen de Weesperstraat vrij oversteken. Maar zij die Amsterdam willen doorkruisen, moeten alternatieve routes nemen. De komende tijd gaat de gemeente bestuderen welke impact deze ingreep heeft op het hele mobiliteitssysteem van de stad.
“Er volgde een golf van negatieve reacties, het was alsof alle inwoners van Amsterdam opeens mobiliteitsdeskundige waren geworden.”
Planoloog & oprichter Humankind
Voordelen van een autoluwe straat
Hoewel de term knip misschien de indruk wekt dat het om een kleine ingreep gaat, kan het een aanzienlijke invloed hebben op het leven in de stad. Voorstanders beweren dat het leidt tot een betere luchtkwaliteit, verbeterde openbare ruimten, een groenere omgeving en meer veiligheid voor voetgangers en fietsers. Critici beweren echter dat een knip kan leiden tot verkeersopstoppingen, chaotische omstandigheden op de weg en hinder voor hulpdiensten. De tegenstanders waren vanaf het begin fel, en mensen uitten hun grieven op Twitter. Oppositiepartijen in Amsterdam riepen op tot urgente politieke debatten en de onmiddellijke verwijdering van de knip.
Dit zeggen de tegenstanders
Het is wat mij betreft de moeite waard om de argumenten tégen de knip tegen het licht te houden. Deze worden namelijk vaker genoemd wanneer auto’s wegdek moeten inleveren voor ander gebruik.
Argument 1: hulpdiensten lopen vertraging op
Dit is een veelgehoord argument. Mensen zijn bang dat als auto's minder ruimte krijgen, ambulances, brandweer- en politieauto’s niet snel genoeg aankomen. Vooralsnog is er geen bewijs dat het beperken van de toegang voor personenauto's leidt tot langere aanrijtijden.
In een stad als Parijs blijkt zelfs het tegendeel waar te zijn. In de stad zijn de afgelopen jaren veel fietspaden aangelegd ten koste van rijstroken voor auto's. Ondanks bezorgdheid dat dit zou leiden tot vertragingen, werd de aanrijtijd voor brandweerlieden in Parijs in 2021 en 2022 voor het eerst in tien jaar juist verkort tot onder de zeven minuten. Deze verbetering wordt deels toegeschreven aan ambulances die fietspaden gebruiken wanneer dat nodig is. Een bijkomend voordeel is dat fietsers bij een calamiteit snel kunnen afstappen en de weg vrij kunnen maken. Iets dat met een auto lastiger is.
Argument 2: auto's veroorzaken meer vervuiling omdat ze omrijden
Ook deze bewering wordt vaak genoemd. Maar maatregelen zoals de knip in Amsterdam moedigen auto's echter aan om rond de stad te rijden, weg van woonwijken en scholen. Zeker op de langere termijn zullen mensen door dit soort maatregelen eerder voor schonere en duurzamere manieren van transport kiezen, zoals lopen, fietsen en het openbaar vervoer.
Waar steden voor zijn gemaakt
Een paar weken later heb ik ook de beruchte knip bezocht. In het gloednieuwe pocketpark zag ik een groepje mensen bij elkaar staan. Van een paar meter afstand kon ik elk woord horen. Ik kon het bijna niet geloven: stond ik midden op de Weesperstraat? Toen ik doorliep bedacht ik me dat niets beter klinkt dan het geluid van bewoners die mooie plannen voor de toekomst maken. Het is belangrijk om te onthouden dat steden gemaakt zijn om mensen te laten samenkomen.
