Ik woon in een oud appartement midden in de stad. Toeterende auto’s, talloze scooters en voorbijrazende trams: mijn straat heeft het allemaal. Een gezellige drukte waar ik van geniet, maar waar ik me zo nu en dan ook voor wil afsluiten. De scheidslijn tussen hectiek en rust vond ik in de prachtige honingboom pal voor mijn raam.
De honingboom komt oorspronkelijk uit Oost-Azië. In Japan wordt hij geplant op begraafplaatsen en tempels. Dat snap ik, want het is een imposante boom. In de zomer bloeit hij helemaal op met prachtige witte en gele bloemen. De bloemen ruiken sterk naar honing en bevatten veel nectar. Elk jaar komen er talloze honingbijen op af. Niet alleen is de boom een lust voor het oog, hij is ook van levensbelang voor bestuivers die een belangrijke rol in ons ecosysteem spelen.
Precies voor mijn deur stond zo’n mooie honingboom. Al ruim 30 jaar stond hij daar. In de zomer zorgde hij voor schaduw, koelte én privacy. Door zijn dikke bladerdek keek niemand bij mij naar binnen. Schrijvend aan de keukentafel, genoot ik van de bijen, vlinders en de vogels voor mijn raam. In de herfst zag ik zijn bladeren in prachtige oranje- en bruintinten veranderen. Mijn honingboom was mijn baken van rust in de drukke stad.
Dat is hij niet meer.
Op een avond kwam ik thuis en vond een lege plek voor mijn deur. De enige sporen van zijn bestaan vond ik in de lege plek tussen de tegels waar mijn geliefde boom zijn wortels had verankerd. Vol ongeloof staarde ik naar de lege plek. Is mijn boom nu echt met wortels en al uit de grond gerukt? Terwijl hij nog vol leven zat?
“De honingboom voor mijn raam stond er al 30 jaar. Had hij niet een recht om te bestaan?”
Jurist & voorvechter Rechten voor de Natuur
Het verlies van mijn honingboom riep een aantal emoties bij me op. Ik voelde verlies, dat hij niet langer voor mijn raam stond. Ik voelde de leegte, want ik was mijn afscheiding van de drukke buitenwereld kwijt. Maar ik voelde me ook verdrietig voor de bijen, vlinders, vogels en buren, ook zij moesten verder zonder hun boom. Daarna voelde ik me verontwaardigd. De honingboom voor mijn raam stond er al 30 jaar. Had hij niet een recht om te bestaan? Is daar überhaupt rekening mee gehouden?
De gemeente vond het nodig om alle honingbomen in mijn straat weg te halen voor een nieuw ontwerp van de straat. Eén van mijn buren ging in hoger beroep tegen deze beslissing. Het mocht niet baten. Het was een weloverwogen beslissing, zei de rechter. Maar nader onderzoek wijst uit dat het proces dubieus is verlopen. Waar was ons recht op inspraak namens de bomen? Zoals een van mijn buren zei: ‘ik woon meer dan 30 jaar in deze straat, de afgelopen jaren was ik betrokken bij elk buurtoverleg. Niemand heeft ons verteld dat onze honingbomen gekapt gingen worden.’
Wij zorgden al 30 jaar lang samen voor de bomen. Jaar in jaar uit hebben wij ze zien opgroeien, zien bloeien in de zomer, en weer kaal zien worden in de winter. In de droge zomers gaven wij ze extra water, in de winter harkten we hun blaadjes op. We mochten dan wel spreken op de inspreekavonden van de gemeente over de nieuwe plannen voor de straat, maar we werden niet écht gehoord. Wij wilden onze geliefde bomen behouden.
En waar wij mensen niet werden gehoord, werden de bomen al helemáál niet meegenomen in deze beslissing. En dat terwijl de honingbomen langer in onze straat stonden dan een ambtenaar gemiddeld voor de gemeente werkt. Wat nou als deze bomen zelf hun belangen konden behartigen in de gemeenteraad en zelf konden spreken.
In mijn werk als millieujurist maak ik me sterk om de rechten van natuur te erkennen. Eerder deze zomer hield ik samen met advocaat Jan van de Venis, in de speculatieve rechtszaak in het park – de bomen spreken zich uit, een pleidooi voor rechten voor de bomen in het Amstelpark. Zij verdienen bepaalde basisrechten, zoals het recht op bestaan en het recht op een schoon, gezond en duurzaam leefmilieu. Als de overheid - net als bij mensenrechten - rechten voor bomen zou respecteren en beschermen zouden hun belangen beter meegenomen worden in beslissingen waarin hun welzijn mogelijk geschaad wordt.
Wat mij betreft hadden de oudste bewoners van mijn straat óók recht op bestaan. Als we dat recht zouden respecteren, stond mijn geliefde honingboom wellicht nog steeds voor mijn deur.
