Ik keek laatst naar de Hollywood-klassieker Casablanca. Een film die 80 jaar geleden werd gemaakt en nog steeds invloed heeft op de filmwereld. Waarschijnlijk dankzij het indrukwekkende verhaal over de Tweede Wereldoorlog en oneliners als 'we'll always have Paris' en 'Louis, ik denk dat dit het begin is van een mooie vriendschap.'
Eén aspect van de film voelde ouderwets aan: de continue aanwezigheid van een brandende sigaret. De personages roken aan een stuk door, of het nu in de bar, op kantoor, thuis of op het vliegveld is. Hoofdrolspeler Humphrey Bogart, lijkt zelfs meer te roken dan te praten. Bogart was niet de enige ster die roken cool maakte. Van Audrey Hepburn tot Johan Cruyff, veel beroemdheden uit de 20e eeuw waren rokend te zien. Helaas verliet ook een groot aantal van hen voortijdig het podium, als gevolg van een dodelijke, rook-gerelateerde ziekte.
Vanuit die optiek kunnen we dankbaar zijn dat het aantal rokers in de loop der jaren flink is afgenomen. Ik heb het nog even opgezocht: toen Casablanca in 1942 werd uitgebracht, rookte 40% van de Amerikanen. Tegenwoordig is dat nog maar 15%. In Nederland ligt de laatste meting helaas iets hoger, maar door de jaren heen is gelukkig ook een flinke daling te zien.
“Jaarlijks komen er wereldwijd meer dan een miljoen mensen om het leven bij verkeersgeweld met auto’s in een hoofdrol.”
Planoloog & oprichter Humankind
Verschillende maatregelen hebben bijgedragen aan de daling van het roken: hogere belastingen, consumentenvoorlichting en een verkoopverbod, bijvoorbeeld in supermarkt vanaf 1 juli 2024. Een andere belangrijke factor: een brandende sigaret zie je in hedendaagse bioscoopfilms nauwelijks meer, en op tv evenmin.
Gedragswetenschappers toonden jaren geleden al aan dat beroemdheden het gedrag van mensen beïnvloeden, vooral dat van jongeren. Daarom hebben veel landen ervoor gekozen om reclame voor tabaksproducten te verbieden, in Nederland sinds 2002. Na een verbod van decennia kun je je toch niet voorstellen dat Leonardo DiCaprio reclame maakt voor een sigarettenmerk?
De schaduwkant van de auto
Over DiCaprio gesproken, ik zag hem laatst in een tv-commercial voor een elektrische auto. Natuurlijk zijn elektrische auto's minder vervuilend dan gewone auto's. En soms kunnen we niet zonder een auto. Toch heeft deze vierwieler ook een dodelijke kant waar we niet vaak bij stilstaan. Jaarlijks komen er wereldwijd meer dan een miljoen mensen om het leven bij verkeersgeweld met auto’s in een hoofdrol. Het lijkt me daarom geen goed idee de auto te promoten als een verlengstuk van onze identiteit of een product dat ons écht gelukkig maakt.
Autoreclames doen auto's niet alleen cool lijken, maar zijn meestal ook misleidend. Vaak wordt de auto afgebeeld terwijl hij in een lege stad rijdt, zonder verkeer of vertragingen. In werkelijkheid is het onmogelijk om zo hard te rijden in een stad als de reclames suggereren. De gemiddelde Nederlander die tv kijkt of door social media scrolt, wordt gebombardeerd met dit soort spannende autoreclames.
“ Wordt het niet tijd om ook de autoreclame aan banden te leggen?”
Planoloog & oprichter Humankind
Denk je dat je immuun bent voor deze reclamespots? Bedrijven zouden niet jaarlijks miljarden euro’s in reclame investeren als het de omzet en naamsbekendheid niet ten goede zou komen. Talloze onderzoeken tonen aan dat reclame onze perceptie van een product verandert. Simpel gezegd, Leonardo DiCaprio gebruikt zijn uitstraling en bekendheid om ons te overtuigen meer auto's te kopen. Als je hier ongevoelig voor bent hoor je bij een kleine groep.
Autoreclame aan banden
Wordt het daarom niet tijd om ook de autoreclame aan banden te leggen? Als je erover nadenkt, is het niet zo'n gek idee toch? Ik liet je al zien dat regulering bij sigaretten effectief is gebleken. De verwachting is dat reclame voor fastfood, vliegen en online gokken de komende tijd ook uit ons straatbeeld zal worden geweerd.
Terug naar onze favoriete vierwieler. Uiteindelijk is een auto gewoon een vervoermiddel dat je van A naar B brengt. Als je er een nodig hebt, ga je op zoek naar de auto die het beste bij je past. Daar hebben we Hollywood echt niet voor nodig.
