Het leek op de set van een film met een titel als ‘Een Kroniek van de Aangekondigde Dood van Moeder Aarde’. Het was overal in het nieuws. Duizenden mensen probeerden het dorpje Lützerath van de letterlijke ondergang te redden en de uitbreiding van de bruinkoolmijn te blokkeren. De hoofdrol in het epische spektakel werd vervuld door steractrice Greta Thunberg.
Zij vervulde de rol van jonge klimaatactiviste met verve. Als primus inter pares stond ze schouder aan schouder met haar generatiegenoten. Tot ook zij werd opgepakt. Natuurlijk hadden ze haar herkend, zei de woordvoerder van de Duitse politie, maar een VIP-behandeling had ze niet gekregen.
De media zijn verslaafd aan Greta: we horen fragmenten van haar speeches op allerlei congressen en zien haar gezicht op de covers van binnen- en buitenlandse tijdschriften. Terwijl volwassenen de wereld naar de Filistijnen helpen, mag zij overal opdraven. Als David tegenover Goliath. Het is een oneerlijk gevecht. Greta is een VIP omdat wij haar als samenleving in die symbolische rol hebben gemanoeuvreerd.
Ik ben Greta-Thunberg-moe. En ik ben daar niet trots op. Ik kan er moedeloos van worden als ik zie hoe een jonge activiste is verworden tot een poster-girl. Zonder aandacht te schenken aan de werkelijke betekenis van haar woorden: dat er geen tijd te verliezen is om samen klimaatverandering tegen te gaan.
“ Ik kan er moedeloos van worden als ik zie hoe een jonge activiste is verworden tot een poster-girl.”
Oprichter Humankind
We hebben Greta the Great als samenleving gecreëerd. Jong zijn wordt vaak geromantiseerd, maar het is een essentieel moment in een mensenleven. Een periode om grenzen over te gaan en fouten te maken. Deze vrijheid hebben we Greta Thunberg afgenomen. En dat doen we bij veel meer jongeren. Dagelijks offeren wereldwijd jonge activisten hun belangrijkste ontwikkelingsjaren op aan een strijd die door volwassenen zou moeten worden gestreden. Het resultaat van ons egoïstisch handelen schuiven we blijkbaar maar al te graag af op de volgende generatie.
Wanneer politici willen scoren laten ze jongeren opdraven. Soms zelfs letterlijk in dezelfde uniformen. Tegenwoordig worden jongeren toegevoegd aan overlegstructuren om zo de stem van de toekomst te representeren. Of ouderen geven hun stembiljet aan een jeugdige om hen zo meer invloed te geven. Het is vast goed bedoeld, maar volgens mij laat het vooral de onmacht zien. De onmacht om voorbij het eigenbelang te kijken en daadwerkelijk verantwoordelijkheid te nemen. We weten wel dat we de rekening van ons handelen bij de jeugd neerleggen, maar het interesseert ons kennelijk niet veel. Veel symboliek, weinig échte actie.
Dit kan en moet anders. We zouden veel meer moeten investeren in het overbruggen van generaties. Zo kunnen we gebruik maken van de specifieke kennis van de verschillende leeftijdsgroepen. Laten we nou de prima ontwikkelde intuïtie van de meeste jongeren gaan combineren met de kennis en ervaring die we naarmate we opgroeien opdoen.
Volwassenen hebben de verantwoordelijkheid om uit te vinden hoe. Er is niet één perfecte vorm waarop samenwerking tussen generaties ontstaat. En het kost tijd om vertrouwen op te bouwen. In september kreeg ik samen met mijn bedrijf Humankind de kans om naar jongeren te luisteren. Dat was tijdens ons 5-weekse programma Young City Makers, een project in opdracht van de Gemeente Rotterdam.
Daar heb ik gezien dat het wel degelijk kan werken. Het begint bij oprecht luisteren naar wat jongeren te vertellen hebben. Ook vraagt het om oprechte interesse in de wereld waarin zij het hoofd boven water moeten houden. Dat is iets anders dan de gein van TikTok proberen te ontcijferen of samen dansjes uitvoeren. Het gaat er om dat je oprecht probeert te begrijpen wat hen drijft. Jongeren hebben snel door of we hun vertrouwen waard zijn.
“We weten wel dat we de rekening van ons handelen bij de jeugd neerleggen, maar het interesseert ons kennelijk niet veel. ”
Oprichter Humankind
En wanneer dat vertrouwen er is, ontstaan de mooiste en intiemste gesprekken. Over de angst die de toekomst hen inboezemt nu de klimaatcrisis hun wereld bedreigt. Over de normen en waarden waarop ze hun toekomst graag willen bouwen. Maar ook komen ze met concrete ideeën over hoe de stad er anders uit zou kunnen zien. Het is aan ons om samen hoopvolle toekomstbeelden te maken en hun gedachten naar de praktijk te vertalen.
Er is strijd nodig en Greta’s rol hierin is belangrijk. Maar ik zou haar ook een jeugd gunnen. En de jeugd een samenleving die haar verantwoordelijkheid neemt. Uiteindelijk moeten we van de barricade af en samen de klimaatcrisis aangaan. Zij aan zij. De klimaatbeweging kan dus wel wat minder jongeren gebruiken. En meer volwassenen met een open hart en een jonge geest.
