Vanaf 1 april kun je naast plastic flesjes ook je drankblikjes inleveren tegen statiegeld. Een simpele maatregel die goed is voor het milieu. Toch heeft het lang geduurd voordat het werd ingevoerd. Waarom duurde het zo lang? En waar kun je die blikjes straks inleveren?
Het zijn echte straat- en natuurvervuilers: drankverpakkingen. Plastic flesjes en blikjes komen massaal in het zwerfvuil terecht. Terwijl de oplossing voor de hand ligt. Sinds de invoering van statiegeld op PET-flesjes – sinds 1 juli 2021 - is het aandeel van die flesjes in het zwerfvuil al met 70% verminderd. Appeltje-eitje om dan ook statiegeld te heffen op blik, zou je denken.
Maar zo makkelijk ging het helaas niet. Na veel soebatten en uitstel, het statiegeld zou eigenlijk al eind 2022 ingaan, kun je nu vanaf 1 april je drankblikjes inleveren. Net als voor kleine plastic flesjes krijg je dan 15 cent per ingeleverd blikje terug.
Je kunt de blikjes met statiegeld herkennen aan het statiegeld-logo
Waar kun je statiegeldblikjes inleveren?
Per 1 april kun je drankblikjes inleveren bij grotere supermarkten en bemande tankstations langs de snelweg. Daar zijn ze straks verplicht om je blikje in te nemen. Als er geen inleverautomaat is, scannen ze je blikje handmatig.
Die inleverpunten, dat was een heikel punt voor de industrie. ‘De drankfabrikanten en supermarkten wilden het liefst inleverpunten op straat. Maar dat soort inleverstations trekken alleen maar meer zwerfvuil aan. En die maken het bovendien alleen maar onduidelijk omdat er geen centraal systeem is voor ál je statiegeldproducten.’ Aldus Zwerfinator Dirk Groot die samen met Merijn Tinga, alias De Plastic Soup Surfer, en anderen flink tegen de plan gelobbyd. ’Dat heeft gelukkig geleid tot een "nieuw" plan dat natuurlijk helemaal niet nieuw is: gewoon de blikjes inleveren bij de supermarkt. Deze hobbel heeft ervoor gezorgd dat de invoerdatum is vertraagd van 1 januari naar 1 april.’
Op welke blikjes zit statiegeld?
Er zit statiegeld op alle drankblikjes zoals cola- en bierblikjes. Het gaat dus niét om conservenblikken zoals knakworstblikjes. Je herkent de blikjes aan het statiegeldlogo. Je moet wel even opletten hoe je het blikje inlevert: hij moet nog redelijk intact zijn en de barcode moet scanbaar zijn. Een klein deukje mag, fijnknijpen niet. Als je het blikje in het inleverapparaat hebt gegooid, wordt het alsnog geplet.
Dirk Groot: ‘Dat heeft te maken met de inlevermachines, die scannen de vorm van het blikje. Je zou best iets in kunnen bouwen waardoor het apparaat het blikje herkent ook als het plat is. Maar het is vooralsnog een ouderwets systeem. Dat is jammer, want de blikjes van tegenwoordig zijn dunner en knijp je makkelijk samen. In de praktijk zie je gelukkig dat je bij veel supermarkten wel naar de servicebalie kunt als het apparaat je blikje niet "pakt". Je krijgt dan een intact blikje van hen die je in het apparaat kunt stoppen waardoor je alsnog je 15 cent krijgt.’
“Een klein deukje mag, fijnknijpen niet.”
Blikjes: een grote vervuiler
Goede zaak dat er iets aan zwervende blikjes wordt gedaan. Het nieuw produceren van blikjes, gemaakt van aluminium, kost veel energie en grondstoffen. Dat is slecht voor het milieu én voor het klimaat, terwijl aluminium voor 100% gerecycled kan worden. Bovendien komen veel van die blikjes in het zwerfvuil terecht. Jaarlijks verdwijnen er zo maar liefst 150 miljoen blikjes in het milieu. Dirk Groot, ook wel bekend als De Zwerfinator, raapt en monitort al jaren zwerfvuil. Door zijn data met de politiek te delen gaat hij al jaren de strijd aan tegen zwerfvuil. Volgens zijn onderzoek bestaat maar liefst 35% van het volume aan zwerfvuil uit blikjes. Eenmaal in de natuur vergaat het blik niet en kan het schade toebrengen aan dieren. Vaak zitten er op die blikjes ook nog een plastic coating of lipje, dat als (micro)plastic in het milieu kan verdwijnen.
Dirk Groot raapt blikjes en ander afval en houdt nauwkeurig bij wat hij tegenkomt. Foto: Marjolein Vinkenoog
Natuurorganisaties hebben heel lang voor statiegeld op blikjes gepleit. Voormalig Staatssecretaris Van Veldhoven wilde de aanpak van het zwerfvuil aanvankelijk aan de industrie zelf overlaten. In 2020 kondigde ze aan dat de hoeveelheid drankverpakkingen in het zwerfvuil - waaronder dus blikjes - met 70% omlaag moest. Het ging om een vrijblijvende doelstelling waarbij de fabrikanten zelf de hoe-dan-vraag mochten beantwoorden. Tegen een centraal inzamelsysteem heeft de industrie zich vaak verzet. In plaats daarvan kwamen er initiatieven met campagnes en voorlichting over recyclen en er werden extra vuilnisbakken geplaatst. Mochten die vrijblijvende plannen niks opleveren, dan zou de minister per 1 januari 2022 alsnog statiegeld op blik invoeren.
Uiteindelijk heeft het toch nog wat langer geduurd, vooral omdat de inzamelpunten tegenstribbelden. Maar nu is het dan zo ver, we hebben eindelijk statiegeld op blik.
