In korte tijd veranderde ze van een jonge vrouw die boos werd op vleesetende vrienden, in de woordvoerder van een nieuwe generatie activisten. Volgens de kersverse voorzitter van de Jonge Klimaatbeweging Aniek Moonen (23) wordt de grote groep jongeren die zich zorgen maakt om het klimaat steeds beter gehoord. “Nu nog zorgen dat ze onze input ook echt gebruiken.”
Tot haar achttiende was ze niet echt op de hoogte van de klimaatproblematiek, bekent Aniek een tikkeltje gegeneerd. “In het kleine Noord-Brabantse dorpje waar ik opgroeide, kende ik geen vegetariërs. En ik was van de fast fashion: om de paar weken ging ik met vriendinnen de stad in om te shoppen. Als ik iets leuks zag, kocht ik het zonder nadenken.” Ze pauzeert even. “Niet iets waar ik trots op ben.”
Dat verleden achtervolgt haar nog weleens. Toen Aniek onlangs op LinkedIn een opiniestuk schreef over de gevolgen van vliegen, vroeg iemand hoe haar vlucht naar Thailand vier jaar geleden was. “Daar schrok ik van. Ik ontvang wel vaker felle reacties, maar deze persoon had door mijn Facebook gestruind, op zoek naar oude vakantiefoto’s. Dat gaat best ver. Gelukkig kan ik vrij goed filteren of mensen constructieve kritiek leveren, of gewoon fel reageren omdat ze zichzelf aangesproken voelen.”
Aniek in actie tijdens het Klimaatdebat. Foto: De Jonge Klimaatbeweging
Tijdens haar multidisciplinaire opleiding aan het Leiden University College komt, naast bestuurskunde en economie, ook duurzaamheid aan bod. “Voor het eerst in mijn leven voerde ik gesprekken over het effect van vlees eten op de planeet. Toen ik eenmaal met mijn neus op de feiten werd gedrukt, kon ik niet anders dan geschokt zijn.”
En de schok wordt nog groter als Aniek in het najaar van 2018 in Californië studeert. Er woeden op dat moment hevige bosbranden in de staat. “Iedere dag zag ik de oranje gloed aan de hemel en sommige dagen voelde ik de verstikkende rooklucht in mijn longen. Nou waren bosbranden daar niet ongebruikelijk, maar de laatste jaren keerden ze veel vaker en heviger terug, vertelden mijn studiegenoten. Een jaar eerder was de campus zelfs ingesloten door modderstromen. Een direct gevolg van de bosbranden, aangezien afgebrande bomen de grond niet meer goed kunnen vasthouden.”
“Voor het eerst zag ik de gevolgen van klimaatverandering met eigen ogen. Het maakte me woest. Dit is zó erg dat ik hier de rest van mijn leven aan ga wijden, beloofde ik mezelf. Eenmaal terug in Nederland was ik bijna getraumatiseerd. Ik wist niet wat ik met mijzelf aan moest. Ineens kon ik heel boos worden op vrienden die elke dag vlees aten. Zij vonden mijn reactie asociaal, en terecht, maar ik moest íéts met mijn frustratie.”
Aniek loopt eind 2020 een paar maanden stage bij Vanaf Hier. “Als stagiair hielp ik met het beoordelen van de aanmeldingen voor de ASN Bank Wereldprijs, waardoor ik in korte tijd leerde hoe je bijzondere duurzame ondernemingen kunt herkennen. Wanneer ben je écht duurzaam bezig, in plaats van greenwashing? Hoe ziet een goed duurzaam businessplan eruit? Ik dacht dat ik al best kritisch was, maar nu kon ik echt goed het kaf van het koren scheiden.”
Aniek Moonen roept kiezers in aanloop naar de Tweede Kamerverkiezingen 2021 op om hun stem te gebruiken voor het klimaat. Foto: De Jonge Klimaatbeweging
Wanneer Aniek googelt op ‘jongeren en klimaat’, stuit ze de op Jonge Klimaatbeweging. Toevallig is er een open bestuurspositie en ze solliciteert. “Een paar weken later was ik aangenomen. Het voelde alsof het zo moest zijn. De skills die ik bij Vanaf Hier opdeed, helpen mij nog steeds in mijn werk bij de Jonge Klimaatbeweging. Een verkiezingsprogramma lijkt soms namelijk best op een businessplan. Zowel de ondernemer als de politicus wil zijn klant of achterban overtuigen van zijn duurzame verhaal. Ik kan concrete ambities en plannen nu een stuk beter onderscheiden van wollige verhalen zonder commitment.”
Sinds 1 oktober is Aniek voorzitter van de Jonge Klimaatbeweging, een club die ze zelf omschrijft als “een veilige haven om mijn frustratie om te zetten in actie”. En dat doet ze samen met zeventig jongeren, die zich naast hun studie of werk vrijwillig keihard inzetten om het klimaat bovenaan de agenda van politici, beleidsmakers en het bedrijfsleven te krijgen. Met campagnes, gesprekken, ludieke acties, klimaatlessen aan jongeren, een klimaatfestival en een mentorprogramma voor jongeren met duurzame ideeën.
“Klimaatverandering is zo groot en complex, wat kan ik nou alleen? Ik ben in korte tijd veranderd van een individu dat boos was op vleesetende vrienden, tot een woordvoerder van een nieuwe generatie die maandelijks met CEO’s en politici praat over hoe hun beleid recht kan doen aan ons klimaat. Bij de Jonge Klimaatbeweging kan ik impact maken die veel verder gaat dan mijzelf.”
Op papier kost haar voorzitterschap 24 tot 30 uur per week. De vergoeding? Tachtig euro per maand. “Daar doe ik het ook niet voor. Ik ben heel ambitieus tegelijkertijd aan de master Global Business & Sustainability begonnen, terwijl ik bijna fulltime met de Jonge Klimaatbeweging bezig ben. Ik woon op mezelf in Amsterdam, dus ik leen veel bij. Dat is heftig, maar het is een investering die ik graag doe. De Jonge Klimaatbeweging voelt als een levensmissie. Ik haal er heel veel energie uit. Vroeger wist niet zo goed wat ik met mijn leven wilde doen. Nou, dit is het, hiervoor wil ik al mijn tijd geven. Dat voelt goed.”
De afgelopen anderhalf jaar heeft Aniek het ledenaantal van de Jonge Klimaatbeweging zien verdubbelen. De groter wordende groep jongeren die zich zorgen maakt om het klimaat, wordt gelukkig steeds beter gehoord. “We mogen steeds vaker aanschuiven bij politici en beleidsmakers om onze visie te delen. Onze grootste uitdaging zit hem nu in de vraag wat er met onze input gebeurt. Nog vaak genoeg zitten we er voor de sier en wordt er met onze input niks gedaan.”
Aniek met een groep vrijwilligers van De Jonge Klimaatbeweging. Foto: De Jonge Klimaatbeweging
Onterecht, benadrukt de jonge voorzitter. “Als jongeren zouden we juist een groot aandeel in de toekomst moeten hebben, simpelweg omdat wij dan nog leven. Jongeren zijn steeds meer met het klimaat bezig aangezien onze wereld steeds onprettiger wordt om in te wonen. Er wordt vaak geen recht gedaan aan de gigantische groep die wij zijn, evenals aan de legitieme ideeën die jongeren hebben over hoe wij wonen, eten, leren, werken en reizen in de toekomst.”
Denk aan flexibel werken als norm, vaker ruimtes of auto’s delen in plaats van bezitten, een grotendeels plantaardig dieet, duurzaamheid als vast vak op school en slimme reisplanners die ons de meest duurzame reis voorschotelen. “Wij zijn relatief nieuw op deze wereld en daarmee nog niet vastgeroest in bepaalde denkpatronen.”
Aniek voelt elke seconde tikken. “Er wordt nog geformeerd terwijl de gemeenteraadsverkiezingen ook alweer voor de deur staan. Deze tijd is voor ons cruciaal. We proberen heel hard invloed uit te oefenen in de gelimiteerde tijd die we hebben.” Bijvoorbeeld met de Youth Climate Deals: dertig concrete plannen voor het nieuwe regeerakkoord, zoals het inkrimpen van de veestapel met 30 procent, het afschaffen van belasting op groente en fruit en het schrappen van vluchten korter dan 750 kilometer.
En met het voorstel van een onafhankelijke Klimaatautoriteit. Een soort OMT voor het klimaat, bestaande uit onafhankelijke wetenschappers die in de gaten houden of Nederland de klimaatdoelen wel haalt. Bijvoorbeeld door jaarlijks plafonds voor CO2-uitstoot vast te stellen, zodat we zeker weten dat onze uitstoot in 2050 nul zal zijn.
Daarvoor moeten we wel eerst toegeven dat we in een crisis zitten, verzucht Aniek. “Verschillende landen in de wereld hebben dat al gedaan, maar Nederland eigenlijk nog niet. Best gênant. In een crisis maak je andere keuzes. Kijk maar naar de wereldwijde pandemie. Ineens konden we heel snel stappen maken. Met wegkijken of onze ogen sluiten voor de problemen, omdat we zo graag willen blijven barbecueën, komen we er niet.”
Aniek en Auke-Florian Hiemstra van het Naturalis Biodiversity Center schreven samen met 60 jongeren en wetenschappers het manifest Tijd voor Biodiversiteit, dat meer dan 6000 keer werd ondertekend. Foto: JongerenXNaturalis
Soms kan ze er moedeloos van worden. Toen in de zomer van 2021 het IPCC-rapport uitkwam, was Aniek – met de trein – op vakantie in Frankrijk. “Er stond in principe niets nieuws in, maar ik was er echt door geraakt. Wat heeft het allemaal nog voor zin?”
En toch gaat ze door. “Niet omdat ik nou zo veel hoop heb dat het beter gaat worden. Maar ik heb wel de moed om er het beste van te maken. Toen we in oktober een crowdfunding startten om een aantal JKB-jongeren naar de wereldwijde klimaattop in Glasgow te helpen, hadden we binnen 48 uur al vijfduizend euro opgehaald. Het helpt om te weten dat er zoveel mensen achter ons staan.”
Haar boodschap aan ons? “Ben je jonger dan 35 jaar, meld je dan aan bij het Jonge Klimaatpanel, waar je elke maand via een survey input kan leveren over hoe jij de toekomst voor je ziet. En ik wil iedereen uitdagen om op 6 november naar de klimaatmars in Amsterdam te gaan. Zelfs als je nog nooit naar een klimaatprotest bent geweest. Als jongeren mogen we wel wat bozer zijn om wat ons wordt aangedaan. Het wordt tijd dat we massaal van ons laten horen.”
