Nu de dagen kouder worden, gaan we lekker binnen in huis cocoonen. En wat is er nu gezelliger dan een knapperend haardvuurtje en een kop thee? Toch is er veel te doen over het stoken van de houtkachel of pelletkachel. Wat hoe duurzaam is dat eigenlijk? Het stoken van een kilo hout zorgt voor evenveel fijnstof als een vrachtwagenrit van 350 kilometer. En hoe blij worden je buren van jouw stookgedrag? De eerste signalen van 'stookschaamte' zijn al gesignaleerd. Tijd voor een artikel dus!

Hout stoken: klimaatneutraal of niet? 

Sinds een aantal jaar liggen de houtkachels onder vuur (pun intended). Het lijkt misschien goed voor de natuur om een blok hout te gebruiken voor het verwarmen van je woning, maar dat hoeft niet altijd zo te zijn. Bij verbranding van hout komt altijd roet, stank, fijn- en stikstof vrij, aldus Trouw. Milieu Centraal voegt daar nog kankerverwekkende stoffen aan toe, die vrijkomen bij het stoken van hout. Bij het verbranden van het hout komt bovendien CO2 vrij, die in jaren tijd door de boom is opgenomen. 'Klimaatneutraal' hout bestaat dus eigenlijk niet, omdat het veel langer duurt voordat een boom gegroeid is en CO2 opgenomen heeft dan dat het duurt om dezelfde boom te verbranden. Daarnaast vervliegt zo'n 90% van de warmte van je open haard door de schoorsteen, en moet je dus héél veel stoken om je huis warm te krijgen. Niet echt duurzaam. 

Tips voor de houtkachel: 

  • Gebruik droog hout uit verantwoorde bossen. Je kunt letten op het FSC- of PEFC-keurmerk.  
  • Zelfgehakt hout moet minstens 2 jaar drogen voordat het gebruikt kan worden. 
  • Houd je kachel 'schoon': voeg geen papier of karton toe.
  • Stook niet langer dan 4 uur per dag. 
  • Laat het hout niet smoren én laat het houtvuur vanzelf uitbranden. 
  • Vermijd geverfd of geïmpregneerd hout: hierbij komen zware metalen vrij bij verbranding.
  • Houd altijd een raampje open. 
  • Laat je schoorsteen minstens één keer per jaar vegen. 
  • Kies eerder voor een speksteen- of tegelkachel dan voor een gietijzeren of plaatstalen haard.
  • Maak een houtvuur met kleine houtjes aan en steek deze van bovenaf aan.

Pelletkachel als alternatief?

De laatste jaren is de pelletkachel als duurzamer alternatief gepresenteerd, in plaats van hout verbrand je hier geperste houtbrokjes: pellets. Hierdoor heb je 95% minder uitstoot dan bij de open haard. Er bestaan zelfs pelletkachel-cv's die je hele huis verwarmen. Wanneer je deze elke dag gebruikt, zorg je wel voor veel meer fijnstof dan bij verwarming op gas of stroom. De pelletkachel wordt dus vooral als duurzamer alternatief dan de houtkachel gezien. Als je nog geen houtkachel had, wordt het juist níét aangeraden om een pelletkachel te installeren. 

Tips voor de pelletkachel

  • Let op het vermogen: met minimaal vermogen zorg je voor minder uitstoot. 
  • Check het label 'Better Biomass' of 'ENplus A1'.
  • Zorg dat de afvoer op het dak zit, en niet in je gevel. 

Goed stoken doe je zo 

Natuurlijk scheelt het wel wát voor materiaal je gebruikt. Zo is het het beste om droog, schoon en onbewerkt hout te gebruiken voor je houtkachel. Voor pelletkachels kun je letten op het Better Biomasslabel (voor duurzame pellets) en het ENplus A1-keurmerk (voor de kwaliteit). Daarnaast is het belangrijk om te kijken waar de rookafvoer zit. Om je buren zo min mogelijk te belasten is het het slimst om de afvoer op het dak (en dus niet op de gevel) te plaatsen. Ook de weersomstandigheden zijn een belangrijke factor: bij windstil en mistig weer blijft de rook langer hangen en heb je dus meer overlast. 

TIP: Op de Stookwijzer vind je precies wanneer je wel én geen hout kunt stoken. Deze is gemaakt op basis van de luchtkwaliteitsindex en de windkracht. Ook handig voor als je de barbecue of vuurkorf wilt aansteken! 

Bewaar zelfgehakt hout minstens 2 jaar om te drogen 

Kies je voor sfeer of duurzaamheid?

Eigenlijk is de conclusie bij de meeste milieuorganisaties simpel: pelletkachels zijn goed voor sfeer en warmte, maar nog geen megaduurzame oplossing. Een hybride of elektrische warmtepomp stoot bijvoorbeeld minder fijnstof uit en wordt als duurzamer alternatief gezien. Waar een open haard zo'n 10% energie voor verwarming haalt, is dat bij een pelletkachel 82%. Voor een HR-ketel op gas moet je denken aan 94% en voor een warmtepomp op stroom zo'n 170 tot 220%, aldus Milieu Centraal. En dan als laatste nog even dit: de vuurkorf in de tuin is héél gezellig, maar misschien wel het minst duurzaam van allemaal. Het stoken van een kilo hout in de vuurkorf zorgt voor evenveel fijnstof als een vrachtwagenrit van 3000 (!) kilometer! Verplaats die winterparty dus af en toe ook eens gezellig naar binnen! 

Het minst duurzaam (maar stiekem wel het meest gezellig): een open vuurtje in een vuurkorf.