Kunstgraskorrels, ook wel bekend als rubberkorrels, rubbergranulaat of infill, zijn kleine korrels op voetbalvelden gemaakt van autobanden. Tof, lekker gerecycled dus! Helaas zijn deze korrels niet zo duurzaam als ze lijken. Sinds een paar jaar zijn kunstgraskorrels in opspraak: want wat gebeurt er als deze korrels via schoenen, wind of regen van het veld af raken?
Het probleem met kunstgras
In 1986 werd in Nederland het eerste voetbalveld van kunstgras aangelegd. Deze synthetische variant zou het onderhoud van velden veel gemakkelijker maken. Natuurlijk gras blijft immers niet zomaar mooi groen, zeker niet in een stadion met dak. Inmiddels liggen er ongeveer 2000 kunstgrasvelden in Nederland. Omdat kunstgras van zichzelf niet zo lekker stuitert als echt gras, worden er kleine rubberen korrels over het veld gestrooid die het kunstgras veerkrachtiger maken.
Kunstgraskorrels zijn grotendeels gemaakt van vermalen oude autobanden, maar uit onderzoek van het RIVM bleek dat er daarnaast vele andere stoffen aan de korrels zijn toegevoegd. Zo vond het RIVM onder andere metalen, zoals zink en kobalt, weekmakers (om de korrels flexibel te maken) en minerale oliën. In principe zitten deze stoffen als het ware 'opgesloten' in de korrels, maar door blootstelling aan weer en wind komen op de langere termijn kleine hoeveelheden vrij. Dit kan heel gevaarlijk zijn, want voor organismen in of op de bodem kunnen deze stoffen dodelijk zijn.
Deze rubberen korrels zorgen ervoor dat een voetbal beter stuitert op het kunstgras. Foto: Drguttorm
Vervuiling voorkomen lijkt simpel: zorg er gewoon voor dat de korrels het veld niet afkomen. Helaas is dit gemakkelijker gezegd dan gedaan. Kunstgraskorrels zijn tijdens het onderzoek van het RIVM consistent teruggevonden in de directe omgeving van voetbalvelden. De chemische grondstoffen werden gevonden in de grond om de velden heen en in sloten. Dit is slecht voor het lokale ecosysteem, omdat het de biodiversiteit aantast.
Jaarlijks worden er zoveel korrels van het veld afgenomen, via sneakers of kleding, dat er per veld tenminste 500 kilo korrels moet worden bijgestrooid. Als je dat voor alle 2.000 Nederlandse voetbalvelden bij elkaar optelt, is dat geen mooi plaatje. Elk jaar verdwijnt er dus zo'n 1 miljoen kilo rubberen korrels in het milieu.
Zijn er alternatieven voor kunstgraskorrels?
De Nederlandse sportbranche is al jaren op zoek naar het perfecte duurzame alternatief voor de synthetische kunstgraskorrel. Kurk wordt vaak genoemd als natuurlijke oplossing. In toenemende mate vind je dit materiaal terug op velden. Maar hoe duurzaam is deze grondstof nu echt?
Het kurk voor kunstgrasvelden komt voornamelijk uit Portugal. Het wordt gemaakt van de schors van de kurkeik, die hiervoor elke negen jaar geschild wordt. Om de kurk te winnen, hoef je dus geen bomen te kappen! Kurkeiken die geschild worden, worden daarnaast vaak veel ouder en kunnen dus meer CO2 uit de lucht halen. De kurkindustrie wordt daarom vaak bestempeld als opmerkelijk duurzaam.
Kurkeiken kun je schillen en hoef je dus niet om te kappen voor hun materiaal. Foto: APCOR
Als kunstgraskorrel heeft kurk hetzelfde effect als de synthetische variant: het is licht, elastisch en gebruiksbestendig. De kurkkorrels moeten elke 5 à 6 jaar vervangen worden, omdat ze door intensief gebruik vergruisen. Hoewel kurk een natuurlijk product is, verteerd het materiaal wel erg langzaam. Het is dus nog steeds niet ideaal als dit in de berm terecht komt, maar wel beter dan de rubberen korrels.
Draag zelf een 'korreltje' bij
Wil jij zelf ook voorkomen dat er miljoenen rubberen korrels in het milieu terechtkomen? Zorg dan, de volgende keer als jij het voetbalveld afloopt, dat je je schoenen goed afveegt. De meeste sportclubs hebben speciaal voor jou grote borstels bij de uitgang staan, dus loop er niet omheen!
Geen idee wat er bij jou op de club tussen het gras ligt? Check het zelf! Als je goed kijkt, kun je de korrels makkelijk zien liggen tussen het gras. Rubber korrels zijn vaak mooi rond en donkergroen of zwart van kleur. Het kan nooit kwaad om bij jouw sportclub te vragen wanneer ze van plan zijn om over te stappen op de duurzame variant...
